Zêby od kuchni, czyli dieta na piêkny i zdrowy u¶miech

Wapñ to nie wszystko. Najlepiej dzia³a przy wspomaganiu innych witamin i minera³ów. Jakich? Z witamin na szczególn± uwagê ze wzglêdu na zdrowie zêbów zas³uguje witamina D, ale te¿ w nastêpnej kolejno¶ci witaminy A, C czy K. Z minera³ów warto zadbaæ o dostarczenie sobie fluoru, fosforu i ¿elaza.

Witamina D u³atwia przyswajanie wapnia oraz zapobiega krucho¶ci ko¶ci i zêbów. Organizm potrafi j± wytworzyæ pod wp³ywem kontaktu ze ¶wiat³em s³onecznym. Mo¿emy j± te¿ pozyskaæ z po¿ywienia, g³ównie z t³ustych ryb, tj. makrela, ¶led¼, ³oso¶ czy tuñczyk. Niepa³aj±cy mi³o¶ci± do ryb odnajd± j± w ¿ó³tkach jaj i ma¶le - podobnie zreszt±, jak wzmacniaj±c± dzi±s³a i niszcz±c± bakterie witaminê A.

Fluor odpowiada za budowê szkliwa i procesy, którym pó¼niej podlega. Mo¿na go znale¼æ w rybach, owocach morza czy ¿elatynie. Ze wzglêdu na profilaktykê chorób zêbów dodaje siê go tak¿e do wód pitnych. Badania wykaza³y wzrost odporno¶ci na próchnicê u osób, które systematycznie dostarcza³y sobie niewielkich ilo¶ci fluoru, czy to poprzez picie wody, czy to poprzez dietê bogat± w ryby. Przyjmowany w naprawdê du¿ych ilo¶ciach staje siê toksyczny i niszczy szkliwo.

Je¶li chodzi o fosfor to, podobnie jak fluor, w organizmie kumuluje siê on przede wszystkim w ko¶ciach i zêbach. O jego ilo¶æ w diecie raczej nie musimy siê obawiaæ (chyba, ¿e g³odujemy)- znajduje siê niemal we wszystkich produktach ¿ywno¶ciowych i ³atwiej z nim przedawkowaæ ni¿ doprowadziæ do niedoborów.

Najgorszy potencjalny wróg zêbów rodem z twojej kuchni? Oczywi¶cie cukier. I to wcale nie tylko ten prosto z cukiernicy. Bakterie, w tym drobnoustroje próchnicotwórcze, kochaj± wszystko co s³odkie i co m±czne. O ile siê ich nie pozbêdziesz powstan± z nich kwasy, które bez skrupu³ów zaczn± niszczyæ szkliwo. A st±d ju¿ ca³kiem niedaleko do próchnicy. Im czê¶ciej nasze zêby nurzaj± siê w wêglowodanach, tym bli¿ej.

Poza samym faktem jedzenia cukrów, liczy siê co¶ jeszcze: czas styczno¶ci. Produkty lepkie, których pozosta³o¶ci przylegaj± do szkliwa, poniewa¿ oddzia³uj± na zêby, nawet gdy ty ju¿ dawno zapomnia³e¶ o posi³ku. Do najbardziej niebezpiecznych produktów tego typu zalicza siê m. in.  ¿elki, czekolada, karmelki, pieczywo, ciasta, chrupki kukurydziane, s³odzone p³atki ¶niadaniowe, a tak¿e s³odkie napoje.

Najlepsze rozwi±zanie: unikanie lub zmniejszenie ilo¶ci spo¿ywanego cukru i produktów go zawieraj±cych, oczyszczanie jamy ustnej po "ryzykownych" posi³kach. S³odyczoholicy, z punktu widzenia zdrowia zêbów, lepiej zje¶æ wiêcej przysmaków na jeden raz (np. raz na tydzieñ) ni¿ systematycznie raczyæ siê ma³ymi porcjami.

Znaczenie ma te¿ kolejno¶æ przyjmowanych pokarmów. Je¶li mamy ochotê grzeszyæ, lepiej zacz±æ ucztê od produktów potencjalnie powoduj±cych próchnicê, a zakoñczyæ produktami, które nie maj± negatywnego wp³ywu na zêby, a nawet je wspomagaj± (mleko, mas³o, twaróg, warzywa, jaja).

Na barwê uzêbienia wp³ywa i genetyka, i ich mineralizacja (co ciekawe, ¿ó³te szkliwo zawiera najwiêcej wapnia), uszkodzenia mechaniczne, a tak¿e zaburzenia metaboliczne. Nie do koñca masz wiêc wp³yw na bazê wyj¶ciow±, któr± obdarzy³a ciê natura. Jednak masz wp³yw na to, co siê z ni± dalej stanie, czy nie pokryj± siê nalotem niczym brudne szyby okien.

W spo¿ywanym przez nas po¿ywieniu kryj± siê barwniki, które o ile nie zostan± usuniête, chêtnie "podkoloruj±" szkliwo. Popatrz na kolory produktów na swoim talerzu. Które z nich mog± przenie¶æ siê na twoje zêby i staæ siê przyczyn± tzw. przebarwieñ zewnêtrznych?

Uwaga na czerwon± i fioletow± barwê pokarmów: buraki i przyrz±dzony z nich barszcz czerwony, czerwone wino, owoce jagodowe tj. jagody, je¿yny, borówki, maliny i przetwory z ich zawarto¶ci±. Poza walorami zdrowotnymi dla organizmu, maj± te¿ ciemn± stronê: s± bardzo skuteczne w plamieniu szkliwa. Po ich spo¿yciu najlepiej przep³ucz wod± zêby. Mo¿esz stosowaæ bezcukrow± gumê do ¿ucia, a po jakim¶ czasie wyszczotkowaæ zêby. Je¶li twoje szkliwo jest podatne na przebarwienia byæ mo¿e warto po czê¶ci zast±piæ ciemne owoce ja¶niejszymi tj. bia³e winogrona, grapefruit, jab³ka.

Sosy i potrawy z dodatkiem przypraw, m. in. nadaj±cego ¿ó³ty kolor szafranu czy kurkumy (sk³adnik curry), czerwonej papryki to kolejne potencjalne "farby" dla zêba.

Na czarnej li¶cie produktów odpowiedzialnych za ciemnienie zêbów znalaz³y siê tak¿e u¿ywki: kawa, herbata, tytoñ.

Ponadto przebarwieniom sprzyjaj± niektóre produkty, które same w sobie nie wyró¿niaj± siê intensywnymi barwami, lecz ze wzglêdu na kwasotwórczy charakter, przyspieszaj± procesy powstawania zag³êbieñ w zêbach, w których chêtnie ulokuj± siê barwniki ze skonsumowanych pó¼niej potraw.

Ciemniejszy odcieñ zêbów mo¿e byæ spowodowany starzeniem siê - im jeste¶my starsi, tym szkliwo cieñsze, a zêby ciemniejsze. Czasem winna jest antybiotykoterapia tetracyklinami.

Twoje zêby dobitnie daj± o sobie znaæ podczas jedzenia gor±cych, lub wrêcz przeciwnie, mro¼nych potraw? Na sam± my¶l o spo¿ywaniu lodów lub piciu dopiero co zaparzonej kawy przechodz± ciê ciarki? Prawdopodobnie przyjemno¶æ odbiera ci nadwra¿liwo¶æ zêbów. Jest to problem, którego co prawda nie rozwi±¿esz, nadziewaj±c na widelec tylko wyselekcjonowane potrawy, a innych nie, jednak poprzez odpowiedni dobór spo¿ywanych produktów przynajmniej nie pogorszysz sytuacji. Albo, o ile jeszcze nie dorobi³e¶ siê tej dolegliwo¶ci, ca³kowicie siê przed ni± uchronisz. Dieta bowiem jest jednym z g³ównych obroñców chroni±cych przed dolegliwo¶ci± obok prawid³owego szczotkowania zêbów i odpowiedniej higieny jamy ustnej.

Za produkty zapewniaj±ce idealne warunki pod rozwój nadwra¿liwo¶ci zêbów uwa¿a siê m. in. cytrusy, kwa¶ne soki, s³odkie napoje gazowane, a tak¿e s³odycze i cukier. Ich spo¿ywanie nie tylko pomo¿e "wyhodowaæ" nadwra¿liwo¶æ, ale te¿ pog³êbi ju¿ wystêpuj±ce objawy. Je¶li zdarzy³o ci siê je spo¿yæ, przep³ucz zêby wod± lub p³ynem do p³ukania, a z szczotkowaniem zêbów odczekaj jaki¶ czas, poniewa¿ substancje w nich zawarte sprawiaj±, ¿e zêby bêd± bardziej podatne na ¶cieranie szkliwa po ich spo¿yciu.

Przy nadwra¿liwo¶ci zêbów warto uwzglêdniæ w diecie wszystkie opisane wcze¶niej witaminy i minera³y.

Uwaga, przyczyn± nadwra¿liwo¶ci mo¿e byæ te¿ bruksizm (zgrzytanie zêbami, które czêsto ma miejsce w nocy przez sen, st±d osoba mo¿e nie zdawaæ sobie z niego sprawy). Zgrzytaj±c, ¶cieramy szkliwo i pozbawiamy siê ochrony. Powodem mog± byæ te¿ inne choroby uzêbienia. Warto najpierw namierzyæ ¼ród³o problemu.

Zobacz tak¿e: