Cytryny, pomarańcze, pomelo i inne cytrusy. Czym się różnią, poza smakiem i wyglądem?
Mandarynki istock
Mandarynka: wsparcie dla wątroby
Słodsze od pomarańczy, łatwiejsze do obrania i bardzo zdrowe. Kupując mandarynki, kieruj się nosem. Dosłownie. Świeże i w dobrym gatunku charakteryzuje intensywny aromat także wtedy, gdy skórka jest jeszcze w całości.
Dołącz do Zdrowia na Facebooku!
Azjatycka wiedza
Mandarynkami od wieków leczą się Chińczycy, ale ze względu na walory zdrowotne są cenione niemal w całej Azji. Szczególnie intensywne badania nad tymi owocami prowadzą Japończycy. Udało im się dowieść naukowo, że jedzenie mandarynek obniża ryzyko miażdżycy i cukrzycy typu II (badania w Mikkabi), a przede wszystkim raka wątroby (badania w Kioto). Wyjątkowym atutem mandarynek ma być fakt, iż chroni przed rakiem także osoby z grupy wysokiego ryzyka, czyli cierpiące na wirusowe zapalenie wątroby. (Czytaj: wszystko o wątrobie).
Słodycz bez grzechu
Wystarczy zjeść dwie mandarynki, by zaspokoić przeciętne dobowe zapotrzebowanie na witaminę C. W przypadku tak słodkich owoców to nietrudne. Zarazem ten przysmak nie jest kaloryczną bombą. W jednej mandarynce zwykle jest ok. 30 kcal (uwaga: wszelkie dane dotyczące kalorii i zawartości witamin są uśrednione).
Obfitują w niemal te same witaminy i minerały, co pomarańcze. Ze względu na działanie zasadotwórcze są polecane osobom cierpiącym na schorzenia dróg moczowych. Łagodzą też zaparcia.
Pewne właściwości prozdrowotne wykazuje nawet skórka tych owoców. Znajduje się w niej związek o nazwie salvestrol Q40, który w tkance nowotworowej przekształca się w toksyczną substancję niszczącą niektóre komórki nowotworowe. Mandarynka nie zastąpi jednak tradycyjnej terapii, a skuteczność związku jest zbyt mała, by dawać nadzieję chorym. Na razie badania trwają...
Mandarynki są też sojuszniczkami naszej urody. Wyciąg z nich stosuje się w preparatach zapobiegającym rozstępom. Ponieważ działają lekko ściągająco, a zarazem przeciwzapalnie, nadają się do pielęgnacji cery tłustej ze skłonnością do wyprysków i trądziku.
Uwaga! Sok mandarynkowy, podobnie jak z innych cytrusów, nie nadaje się do popijania leków, bo może wpłynąć na działanie farmaceutyków. (Więcej na ten temat: leki - z czym to się je?)
Herbata z cytryną uchodzi za najlepszy środek leczący przeziębienia. Jest tak w istocie, ale trzeba ją pić, póki gorąca. Inaczej z napoju znika witamina C i cenne właściwości www.shutterstock.com
Cytryna przeciw pomarańczowej skórce
Chociaż jej sok ma wyjątkowo kwaśny smak, znośny bez rozcieńczania tylko dla prawdziwych twardzieli, nie dała się wyeliminować słodszym krewniakom. Po części dlatego, że cytryna rzeczywiście ma wiele unikalnych zalet, ale i dlatego, że mity na jej temat są mocno utrwalone w naszej świadomości.
Dołącz do Zdrowia na Facebooku
Witamina C, niezbędna do produkcji limfocytów (komórek układu immunologicznego) i uszczelniająca naczynia krwionośne, buduje naszą odporność. Wiele osób wierzy, że najwięcej jej właśnie w cytrynie. Tymczasem kwaśny owoc w tej akurat konkurencji zdecydowanie przegrywa z czarnymi porzeczkami, dziką różą, a nawet z czerwoną papryką czy nacią pietruszki.
Nie zmienia to oczywiście faktu, że witaminy C jest w cytrynie sporo. Trudno jednak spożyć jej tyle, by zaspokoić potrzeby organizmu. Średnio na dobę, prowadząc zdrowy tryb życia, potrzebujemy ok. 60 mg witaminy C. W sezonie infekcji zazwyczaj więcej. Tymczasem trzeba zjeść ok. 100 g cytryny, by dostarczyć organizmowi zbliżoną ilość tej witaminy. To nie takie proste. (ABC witamin)
Za najlepszy sposób rozgrzania się po przemarznięciu, a zarazem ochronę przed infekcją, uchodzi herbata z cytryną. I jest w tym ziarno prawdy, jednak trzeba pamiętać, że z gorącego napoju witamina C błyskawicznie ucieka. Zatem, trzeba pić herbatę, póki naprawdę gorąca, a to też niełatwe. (Poznaj najlepsze sposoby na szybkie rozgrzanie organizmu)
Niewątpliwe atuty cytryny to jej znakomity wpływ na smak wielu potraw. Ryby skropione cytryną smakują lepiej. Dodana do deseru zapewnia mu orzeźwiający smak. Sprawdza się zatem i latem (nic tak nie chłodzi, jak woda z cytryną i miętą), i zimą, gdy dopadnie nas infekcja. Sok z cytryny (wycisnąć sok z jednego owocu na pół szklanki wody, dosłodzić do smaku) skutecznie obniża gorączkę. Zatem: znowu uwaga! Spożycie cytryny i inne cytrusów nie jest dobrym pomysłem przed wyjściem z domu w mroźny dzień. Sprzyja bowiem wychłodzeniu organizmu.
Uznane zalety cytryny:
- poprawia wygląd cery tłustej i mieszanej. Dzięki właściwościom antybakteryjnym i antyseptycznym pomaga pokonać zmiany trądzikowe. Redukuje przebarwienia,
- jako płukanka do włosów dodaje im objętości, ułatwia rozczesywanie i ożywia kolor, (więcej o naturalnych metodach pielęgnacji włosów)
- w kosmetyce bywa cennym dodatkiem do preparatów przeciwzmarszczkowych, gdyż stymuluje produkcję kolagenu,
- sprawdza się przy redukcji cellulitu. Wtarcie w skórę świeżego soku, a następnie owinięcie folią, by substancje czynne mogły wniknąć głębiej, jest ponoć bardziej skuteczne niż stosowanie preparatów z kwasami owocowymi,
- pomaga oczyścić organizm z toksyn, dlatego jest uznanym składnikiem kuracji odtruwających,
- jej zapach niektórym pomaga łagodzić ból głowy. Ponoć wystarczy położyć na czole plastry świeżego owocu,
- chociaż nie jest królową witaminy C, zawiera jej na tyle dużo, by wspierać odporność i łagodzić przebieg infekcji. Zwłaszcza, że ma też sporo rutyny, która zapobiega utracie cennej witaminy, a także uszczelnia naczynia krwionośne,
- w przypadku stanów zapalnych jamy ustnej i gardła cytryna pomaga zwalczać objawy, a nawet przyczynę. Pamiętaj tylko, by sok odpowiednio rozcieńczyć i nie podrażnić dodatkowo obolałych miejsc
- pobudza apetyt.
Uwaga! Podobna do klasycznej cytryny limonka zawiera więcej witaminy C.
Na co dzień doceniamy przede wszystkim walory zdrowotne świeżych owoców i soku pomarańczowego. Cenny jest jednak i pomarańczowy olejek, a także miód z pomarańczy www.shutterstock.com
Pomarańcza dla znerwicowanych
Według różnych źródeł w 100 g pomarańczy znajduje się od 36 do 50 mg witaminy C (przeciętny owoc waży 200-240 g). Zatem: często mniej niż w cytrynie, ale trzeba przyznać, że jednak łatwiej przełknąć pomarańczę niż kwaśną krewniaczkę.
Będące symbolem radości życia i zdrowia pomarańcze pochodzą z tropikalnej Azji, jednak doskonale przyjęły się także na innych kontynentach i dzisiaj uprawia się je z sukcesem także w Europie, choćby w Hiszpanii.
Mają niemal wszystkie zalety cytryn. Działają przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo, głównie dzięki zawartości specyficznych terpenów, czyli związków naturalnych o intensywnym zapachu (in. izoprenoidy, olejki eteryczne). Terpeny nie tylko pomagają w walce z infekcjami, ale wspierają też układ krwionośny i wspomagają dotlenienie mózgu.
Poza witaminą C pomarańcze zawierają także witaminy z grupy B (w tym cenny kwas foliowy), witaminę A i potas, zatem są korzystne dla naszej skóry, a nawet nerwów. Mają też sporo wapnia, ale trzeba pamiętać, że ten pochodzący ze źródeł roślinnych zwykle znacznie trudniej przyswoić.
Według naukowców zawarte w pomarańczach niepowtarzalne przeciwutleniacze blokują powstawanie komórek nowotworowych.
Pomarańcze obfitują w błonnik pokarmowy (czytaj: wszystko o błonniku), który poprawia perystaltykę jelit, a nawet zapobiega nadwadze. Nie są wprawdzie liderem w tej dziedzinie, ale ilość błonnika jest nie do pogardzenia.
Chociaż można znaleźć produkty, które mają mniej kalorii (45 kcal w 100 g owoców) na pewno trudno byłoby na pomarańczach utyć. Choćby dlatego, że usprawniają przemianę materii.
Pomarańcza jest ceniona nie tylko w formie świeżych owoców. Miód pomarańczowy, nie tylko, że odznacza się wyjątkowym smakiem, to ma znakomity wpływ na zdrowie. Działa oczyszczająco na organizm, pomaga wyciszyć negatywne emocje, a zarazem dodaje energii. (Lecz się miodem!)
Olejek pomarańczowy, chętnie dodawany do ciast, ma właściwości zbliżone do znacznie droższego olejku neroli, otrzymywanego z kwiatów pomarańczowych. Uspokaja i pomaga myśleć pozytywnie, zwłaszcza, gdy użyjemy go do kojącego masażu. Kąpiel z olejkiem pomaga zasnąć cierpiącym na bezsenność. Podobnie działają inhalacje, ale pod warunkiem, że nie masz uczulenia na cytrusy. Taka alergia jest dość częsta, więc trzeba zachować ostrożność przy pierwszym testowaniu naturalnego leku. U małych alergików lepiej w ogóle zrezygnować z eksperymentów.
Grejpfruty są uznanym składnikiem wielu diet odchudzających www.shutterstock.com
Grejpfrut: przyjaciel szczupłej sylwetki
Witaminy C zawiera niemal tyle, co cytryna. Jego smak docenili ci, dla których mandarynka jest za słodka, a pomarańcza za kwaśna. Lekko gorzkawy smak ma swój urok. Zresztą: współczesne odmiany grejpfruta są bardziej przyjazne i dla mniej wyrafinowanego podniebienia.
Wzrost popularności prawdopodobnie zawdzięcza niebagatelnej roli w spalaniu tłuszczu. Zważywszy na fakt, że jest również niskokaloryczny, (30 kcal w 100 g) i przyspiesza przemianę materii, docenili go ci, którzy chcą pożegnać się z nadwagą. Szczególnie jest skuteczny w połączeniu z zieloną herbatą.
Sporo w grejpfrucie witaminy E, nieprzypadkowo uznanej za witaminę młodości (opóźnia procesy starzenia), przyjaznej także sercu i nerwom. (Poznaj inne eliksiry młodości)
Osobom, które mają problem ze zbyt wysokim poziomem cholesterolu, polecane są przede wszystkim białe błonki grejpfruta, obfitujące w obniżający go błonnik.
To owoc szczególnie polecany osobom zagrożonym cukrzycą: pobudza bowiem produkcję insuliny i obniża poziom glukozy we krwi. (Czytaj: Słodkie święta u diabetyka? To możliwe!)
Polscy naukowcy z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego dowiedli, że wyciąg z pestek grejpfruta daje dobre efekty w leczeniu wrzodów żołądka (9 sposobów na wrzody żołądka).
Grejpfrut, nie tylko jak inne cytrusy, walczy z bakteriami i wirusami, ale i z grzybicą. Likwiduje przede wszystkim drożdżaki.
Olejek grejpfrutowy działa tonizująco i przeciwdepresyjnie.
Pomelo, największy z cytrusów, mimo grubej skórki, stale zyskuje w Polsce na popularności www.shutterstock.com
Pomelo: gigant przeciw zgadze
Nie wystarczy obrać pomelo (znanego też pod nazwą: pompela) z grubej, nawet kilkucentymetrowej (w przypadku wielkich okazów), skórki. By w pełni cieszyć się smakiem tego owocu, trzeba jeszcze pozbawić cząstki białej błony. Chociaż ma ona cenne walory zdrowotne (zawiera antyoksydanty, hamujące rozwój niektórych komórek nowotworowych), jej spożywanie jest dobre dla szczególnych smakoszy. Wrogowie pomelo twierdzą, nie bez racji, że owoc ze skórką smakuje, jak mydło.
Zatem owoc spory (to największy cytrus), ale straty spore. Zapewne dlatego botanicy przed wiekami skrzyżowali pomelo z pomarańczą. Tak powstał grejpfrut. Pomelo jest od grejpfruta słodsze, ale mniej soczyste i mniej aromatyczne.
Ma większość zalet pozostałych cytrusów. Wspiera odporność, wspomaga leczenie sezonowych infekcji. Obfituje w witaminę C i przeciwutlenicze. Zawiera sporo witaminy A i witamin z grupy B, sole mineralne. Zapobiega miażdżycy: obniża tempo osadzania się lipidów w ściankach naczyń krwionośnych, a zarazem poprawia ich elastyczność.
Mimo iż sok pomelo jest kwaśny, ale wykazuje właściwości zasadowe i pomaga tym, którym często dokucza zgaga.
