Moda na witaminê D zdecydowanie na wyrost. Zdrowi ludzie nie potrzebuj± ¿adnych suplementów
Reklamy, ale i wielu lekarzy, zapewniaj±, ¿e suplementacja witaminy D to konieczno¶æ, je¶li chcesz zachowaæ zdrowie. Przecie¿ odm³adza, chroni przed nowotworami, wspiera odporno¶æ, a jej niedobór u Polaków jest powszechny. Jazda do apteki po kropelki? W ca³ej Europie tak robi±? Wiele wiarygodnych badañ tego nie potwierdza
Do³±cz do serwisu Zdrowie na Facebooku!
To, ¿e w naszym klimacie wiele osób cierpi na niedobór witaminy D (kalcyferolu), nie oznacza jeszcze, i¿ problem dotyczy ka¿dego. Kiedy jej brakuje, trzeba j± uzupe³niaæ, jednak niedobór nale¿y potwierdziæ. Wskazane jest wykonanie badania laboratoryjnego krwi i ustalenie dawkowania z lekarzem pierwszego kontaktu. Nie jest to takie proste: podstawowa analiza bez skierowania kosztuje ok. 80 z³ (a s± bardziej szczegó³owe, dro¿sze badania). Kontrolê poziomu wit. D mo¿e zleciæ np. endokrynolog, a trudno siê do niego dostaæ. Wielu internistów nie rwie siê, by wystawiaæ jakiekolwiek skierowania czy zlecenia, nawet na znacznie tañsz± morfologiê. Ta, nie powie nam, jaki mamy poziom wit. D, ale pozwoli wykluczyæ wiele innych przyczyn gorszego samopoczucia (np. niedokrwisto¶æ).
Coraz czê¶ciej pojawiaj± siê g³osy, ¿e wszystkim nale¿y witaminê D suplementowaæ, a jest to bezwzglêdnie konieczne w przypadku osób do 18. roku ¿ycia i po 65. urodzinach. Dr Waldemar Misiorowski, endokrynolog Centrum Medycznego Kszta³cenia Podyplomowego w Warszawie, w rozmowie z PAP, poda³ dawkê bezpieczn± dla wszystkich, tj. 800-2000 jednostek na dobê (dla osób oty³ych dwa razy wy¿sz±). Przekonywa³, ¿e nie zaszkodzi ona nikomu, o ¿adnej porze roku. W naszej szeroko¶ci geograficznej synteza witaminy D przez skórê jest mo¿liwa tylko od maja do pa¼dziernika, a nawet latem czêsto przebywamy w zamkniêtych pomieszczeniach i przesadzamy ze stosowaniem kremów z filtrem.
Zarazem dr Misiorowski odradza kupowanie suplementów na w³asn± rêkê i poza aptekami, gdy¿ wiele miêdzynarodowych badañ suplementów diety wskaza³o, ¿e dawki witaminy D s± w nich zbyt ma³e lub wrêcz toksyczne. Witamina D jest wra¿liwa na temperaturê i ¶wiat³o, dlatego musi byæ odpowiednio przechowywana. Optymalne rozwi±zanie to witamina D na receptê, przepisana przez lekarza rodzinnego lub specjalistê.
"Lancet" dementuje
¯adnych w±tpliwo¶ci nie budzi znakomity wp³yw wit. D na ko¶ciec? Ju¿ w 2013 roku, w presti¿owym czasopi¶mie "Lancet", naukowcy z Uniwersytetu w Auckland (Nowa Zelandia) podwa¿yli ten "pewnik". Po przeanalizowaniu danych z 23 badañ z udzia³em oko³o czterech tysiêcy osób zdrowych, które by³y poddane ¶rednio dwuletniej obserwacji w kierunku rozwoju osteoporozy (m.in. wykonywano u nich badanie gêsto¶ci ko¶ci), opublikowali zaskakuj±ce wnioski. U badanych z ró¿nych zak±tków ¶wiata (m.in. z Wielkiej Brytanii, USA, Australii, Holandii, Finlandii i Norwegii) nie stwierdzono zale¿no¶ci miêdzy suplementacj± witaminy D, a gêsto¶ci± ko¶ci i ochron± przed osteoporoz±.
Zespó³ pod kierownictwem Iana R. Reida z Wydzia³u Medycyny i Nauk o Zdrowiu, Auckland, dodaje zarazem, ¿e suplementacja nie jest szkodliwa, chocia¿ jej wdro¿enie powinno byæ uzasadnione badaniami. W przypadku osób starszych, jako profilaktyka z³amañ szyjki ko¶ci udowej ma sens tylko wtedy, gdy witamina D jest przyjmowana ³±cznie z wapniem, w dawce ustalonej z lekarzem.
Czytaj tak¿e: Nie b±d¼ przedwcze¶nie wapniakiem - pamiêtaj o wapniu!
Europa suplementuje?
W wielu polskich publikacjach na temat witaminy D mo¿na przeczytaæ, ¿e w innych krajach europejskich, o klimacie zbli¿onym do naszego, a zarazem medycynie na wy¿szym poziomie, suplementacja jest powszechna. Tymczasem - niekoniecznie, a je¶li ju¿, to nie jest postrzegana jako przyjmowanie produktów leczniczych w kroplach.
Polskie matki emigrantki oburzaj± siê na forach i blogach, ¿e nawet niemowlaki popularnych u nas kropelek w Wielkiej Brytanii nie dostaj±. Kasia, autorka bloga mama w UK donosi:
"w UK ¿aden lekarz ani po³o¿na nie zaleca witaminy D profilaktycznie niemowlakom, chyba, ¿e wynika to z medycznych/ zdrowotnych wzglêdów. Nie przepisuje siê jej w syropku ani kropelkach i na pró¿no pytaæ o to po³o¿ne czy health visitor, bo oni zgodnie twierdz±, ¿e nie podaje siê zdrowym dzieciom witaminy D bez konkretnych wskazañ (np. : problemy z niezrastaj±cym siê ciemi±czkiem)".
Wiele Polek siê z tym nie zgadza i na w³asn± rêkê za³atwia leki. Po czê¶ci maj± racjê - brytyjskie ministerstwo zdrowia zaleca (ale nie jest to obligatoryjne) miêdzy innymi suplementacjê u dzieci, które nie s± karmione mieszank± mleczn± (w tych jest ju¿ witamina D), kobiet w ci±¿y i karmionych piersi±.
W Szwecji, podobnie jak w ca³ej Skandynawii, dostrze¿ono problem istotnego niedoboru witaminy D w populacji. Neurolodzy Jonatan Salzer i Peter Sundström, naukowcy z Uniwersytetu w Umea (pó³nocna Szwecja), powo³uj±c siê na w³asne badania, a tak¿e zbli¿one wyniki w Stanach Zjednoczonych, zaapelowali do szwedzkiego Instytutu ¯ywno¶ci (Livsmedelsverket) o wdro¿enie programu suplementacji wit. D. Przypomnieli, ¿e odpowiedni poziom tej witaminy zmniejsza ryzyko zachorowania na stwardnienie rozsiane, cukrzycê i raka jelita grubego. Zarazem zalecaj± dodawanie witaminy D do ¿ywno¶ci (np. margaryn) i powrót do tradycyjnej diety pó³nocnej, obfituj±cej w ryby.
Wiêcej na temat diety pó³nocnej
Chocia¿ Europa zasadniczo uzna³a opracowane w USA i Kanadzie wy¿sze normy zapotrzebowania na witaminê D, zarazem pozostaje sceptyczna wobec suplementacji, zw³aszcza w przypadku osób doros³ych. Tak jest w Niemczech czy we Francji. Niewykluczone, ¿e to siê zmieni w najbli¿szym czasie, gdy¿ zarazem mno¿± siê badania pokazuj±ce, jak istotna to witamina.
Prawie jak hormon
Witamina D pod wzglêdem budowy bardziej przypomina hormon dokrewny ni¿ klasyczn± witaminê. Wed³ug pierwotnej definicji witaminami nazywano substancje niezbêdne do ¿ycia, dostarczane z pokarmem, zawieraj±ce grupê aminow±. Tymczasem "ludzka" postaæ witaminy D, czyli cholekalcyferol (D3), to zwi±zek steroidowy, któremu blisko do hormonów p³ciowych i cholesterolu. Aktywna postaæ witaminy jest realnie hormonem dokrewnym, bo pe³ni funkcje regulacyjne w³a¶ciwie we wszystkich narz±dach i tkankach. Ju¿ dowiedziono, ¿e przynajmniej 3% genomu pozostaje pod jej kontrol±. Nic zatem dziwnego, ¿e obecnie witamin± D zajmuj± siê przede wszystkim endokrynolodzy, którzy, chocia¿ nie poznano do koñca wszystkich mechanizmów dzia³ania, s± przekonani o jej istotnej roli nie tylko w procesie mineralizacji ko¶ci, ale i funkcji przytarczyc, miê¶ni (w tym miê¶nia sercowego), dzia³ania uk³adu odporno¶ci, a zarazem powstawania chorób autoimmunologicznych.
Istnieje wiele chorób, w przypadku których nieprawid³owy poziom witaminy D mo¿e mieæ fatalny wp³yw na ich przebieg i leczenie, dlatego powinno siê oznaczaæ stê¿enie witaminy D nie tylko u pacjentów z krzywic± czy osteoporoz±, ale tak¿e z:
To, ¿e w naszym klimacie wiele osób cierpi na niedobór witaminy D (kalcyferolu), nie oznacza jeszcze, i¿ problem dotyczy ka¿dego. Kiedy jej brakuje, trzeba j± uzupe³niaæ, jednak niedobór nale¿y potwierdziæ. Wskazane jest wykonanie badania laboratoryjnego krwi i ustalenie dawkowania z lekarzem pierwszego kontaktu. Nie jest to takie proste: podstawowa analiza bez skierowania kosztuje ok. 80 z³ (a s± bardziej szczegó³owe, dro¿sze badania). Kontrolê poziomu wit. D mo¿e zleciæ np. endokrynolog, a trudno siê do niego dostaæ. Wielu internistów nie rwie siê, by wystawiaæ jakiekolwiek skierowania czy zlecenia, nawet na znacznie tañsz± morfologiê. Ta, nie powie nam, jaki mamy poziom wit. D, ale pozwoli wykluczyæ wiele innych przyczyn gorszego samopoczucia (np. niedokrwisto¶æ).
Coraz czê¶ciej pojawiaj± siê g³osy, ¿e wszystkim nale¿y witaminê D suplementowaæ, a jest to bezwzglêdnie konieczne w przypadku osób do 18. roku ¿ycia i po 65. urodzinach. Dr Waldemar Misiorowski, endokrynolog Centrum Medycznego Kszta³cenia Podyplomowego w Warszawie, w rozmowie z PAP, poda³ dawkê bezpieczn± dla wszystkich, tj. 800-2000 jednostek na dobê (dla osób oty³ych dwa razy wy¿sz±). Przekonywa³, ¿e nie zaszkodzi ona nikomu, o ¿adnej porze roku. W naszej szeroko¶ci geograficznej synteza witaminy D przez skórê jest mo¿liwa tylko od maja do pa¼dziernika, a nawet latem czêsto przebywamy w zamkniêtych pomieszczeniach i przesadzamy ze stosowaniem kremów z filtrem.
Zarazem dr Misiorowski odradza kupowanie suplementów na w³asn± rêkê i poza aptekami, gdy¿ wiele miêdzynarodowych badañ suplementów diety wskaza³o, ¿e dawki witaminy D s± w nich zbyt ma³e lub wrêcz toksyczne. Witamina D jest wra¿liwa na temperaturê i ¶wiat³o, dlatego musi byæ odpowiednio przechowywana. Optymalne rozwi±zanie to witamina D na receptê, przepisana przez lekarza rodzinnego lub specjalistê.
"Lancet" dementuje
¯adnych w±tpliwo¶ci nie budzi znakomity wp³yw wit. D na ko¶ciec? Ju¿ w 2013 roku, w presti¿owym czasopi¶mie "Lancet", naukowcy z Uniwersytetu w Auckland (Nowa Zelandia) podwa¿yli ten "pewnik". Po przeanalizowaniu danych z 23 badañ z udzia³em oko³o czterech tysiêcy osób zdrowych, które by³y poddane ¶rednio dwuletniej obserwacji w kierunku rozwoju osteoporozy (m.in. wykonywano u nich badanie gêsto¶ci ko¶ci), opublikowali zaskakuj±ce wnioski. U badanych z ró¿nych zak±tków ¶wiata (m.in. z Wielkiej Brytanii, USA, Australii, Holandii, Finlandii i Norwegii) nie stwierdzono zale¿no¶ci miêdzy suplementacj± witaminy D, a gêsto¶ci± ko¶ci i ochron± przed osteoporoz±.
Zespó³ pod kierownictwem Iana R. Reida z Wydzia³u Medycyny i Nauk o Zdrowiu, Auckland, dodaje zarazem, ¿e suplementacja nie jest szkodliwa, chocia¿ jej wdro¿enie powinno byæ uzasadnione badaniami. W przypadku osób starszych, jako profilaktyka z³amañ szyjki ko¶ci udowej ma sens tylko wtedy, gdy witamina D jest przyjmowana ³±cznie z wapniem, w dawce ustalonej z lekarzem.
Czytaj tak¿e: Nie b±d¼ przedwcze¶nie wapniakiem - pamiêtaj o wapniu!
Europa suplementuje?
W wielu polskich publikacjach na temat witaminy D mo¿na przeczytaæ, ¿e w innych krajach europejskich, o klimacie zbli¿onym do naszego, a zarazem medycynie na wy¿szym poziomie, suplementacja jest powszechna. Tymczasem - niekoniecznie, a je¶li ju¿, to nie jest postrzegana jako przyjmowanie produktów leczniczych w kroplach.
Polskie matki emigrantki oburzaj± siê na forach i blogach, ¿e nawet niemowlaki popularnych u nas kropelek w Wielkiej Brytanii nie dostaj±. Kasia, autorka bloga mama w UK donosi:
"w UK ¿aden lekarz ani po³o¿na nie zaleca witaminy D profilaktycznie niemowlakom, chyba, ¿e wynika to z medycznych/ zdrowotnych wzglêdów. Nie przepisuje siê jej w syropku ani kropelkach i na pró¿no pytaæ o to po³o¿ne czy health visitor, bo oni zgodnie twierdz±, ¿e nie podaje siê zdrowym dzieciom witaminy D bez konkretnych wskazañ (np. : problemy z niezrastaj±cym siê ciemi±czkiem)".
Wiele Polek siê z tym nie zgadza i na w³asn± rêkê za³atwia leki. Po czê¶ci maj± racjê - brytyjskie ministerstwo zdrowia zaleca (ale nie jest to obligatoryjne) miêdzy innymi suplementacjê u dzieci, które nie s± karmione mieszank± mleczn± (w tych jest ju¿ witamina D), kobiet w ci±¿y i karmionych piersi±.
W Szwecji, podobnie jak w ca³ej Skandynawii, dostrze¿ono problem istotnego niedoboru witaminy D w populacji. Neurolodzy Jonatan Salzer i Peter Sundström, naukowcy z Uniwersytetu w Umea (pó³nocna Szwecja), powo³uj±c siê na w³asne badania, a tak¿e zbli¿one wyniki w Stanach Zjednoczonych, zaapelowali do szwedzkiego Instytutu ¯ywno¶ci (Livsmedelsverket) o wdro¿enie programu suplementacji wit. D. Przypomnieli, ¿e odpowiedni poziom tej witaminy zmniejsza ryzyko zachorowania na stwardnienie rozsiane, cukrzycê i raka jelita grubego. Zarazem zalecaj± dodawanie witaminy D do ¿ywno¶ci (np. margaryn) i powrót do tradycyjnej diety pó³nocnej, obfituj±cej w ryby.
Wiêcej na temat diety pó³nocnej
Chocia¿ Europa zasadniczo uzna³a opracowane w USA i Kanadzie wy¿sze normy zapotrzebowania na witaminê D, zarazem pozostaje sceptyczna wobec suplementacji, zw³aszcza w przypadku osób doros³ych. Tak jest w Niemczech czy we Francji. Niewykluczone, ¿e to siê zmieni w najbli¿szym czasie, gdy¿ zarazem mno¿± siê badania pokazuj±ce, jak istotna to witamina.
Prawie jak hormon
Witamina D pod wzglêdem budowy bardziej przypomina hormon dokrewny ni¿ klasyczn± witaminê. Wed³ug pierwotnej definicji witaminami nazywano substancje niezbêdne do ¿ycia, dostarczane z pokarmem, zawieraj±ce grupê aminow±. Tymczasem "ludzka" postaæ witaminy D, czyli cholekalcyferol (D3), to zwi±zek steroidowy, któremu blisko do hormonów p³ciowych i cholesterolu. Aktywna postaæ witaminy jest realnie hormonem dokrewnym, bo pe³ni funkcje regulacyjne w³a¶ciwie we wszystkich narz±dach i tkankach. Ju¿ dowiedziono, ¿e przynajmniej 3% genomu pozostaje pod jej kontrol±. Nic zatem dziwnego, ¿e obecnie witamin± D zajmuj± siê przede wszystkim endokrynolodzy, którzy, chocia¿ nie poznano do koñca wszystkich mechanizmów dzia³ania, s± przekonani o jej istotnej roli nie tylko w procesie mineralizacji ko¶ci, ale i funkcji przytarczyc, miê¶ni (w tym miê¶nia sercowego), dzia³ania uk³adu odporno¶ci, a zarazem powstawania chorób autoimmunologicznych.
Istnieje wiele chorób, w przypadku których nieprawid³owy poziom witaminy D mo¿e mieæ fatalny wp³yw na ich przebieg i leczenie, dlatego powinno siê oznaczaæ stê¿enie witaminy D nie tylko u pacjentów z krzywic± czy osteoporoz±, ale tak¿e z:
- nadczynno¶ci± przytarczyc,
- zespo³ami z³ego wch³aniania, np. z celiaki±, chorobami zapalnymi jelit, mukowiscydoz±,
- niektórymi chorobami nerek, w±troby,
- alergi±, szczególnie u osób stosuj±cych diety eliminacyjne,
- schorzeniami sercowo-naczyniowymi, szczególnie z nadci¶nieniem têtniczym,
- chorobami autoimmunologicznymi, np. stwardnieniem rozsianym, ³uszczyc±, reumatoidalnym zapaleniem stawów,
- oty³o¶ci±,
- bólami miê¶ni, ko¶ci, o ró¿nym pochodzeniu
- obni¿eniem nastroju (niedobór witaminy D uchodzi za jednego ze sprawców depresji sezonowej i innych zaburzeñ emocjonalnych).
Poniewa¿ z wiekiem zmniejsza siê nasza zdolno¶æ wch³aniania i produkcji witaminy pod wp³ywem promieni s³onecznych, a zapotrzebowanie na witaminê D nie maleje, jej poziom powinien byæ kontrolowany i uzupe³niany u osób po 65 roku ¿ycia.
Badanie krwi prawdê ci powie
Wed³ug obecnie obowi±zuj±cych wytycznych* dla osób doros³ych w Europie ¦rodkowej ocenê potrzeby ewentualnej suplementacji nale¿y oprzeæ na badaniu ³±cznej zawarto¶ci aktywnej witaminy D w surowicy. Badania nale¿y powtarzaæ w celu regulacji dawki i tym samym zapobiegaæ ewentualnemu przedawkowaniu.
Wynik i interpretacja:
<20 ng/ml (<50 nmol/l) - deficyt witaminy D, który powinien byæ leczony farmakologicznie
20-30 ng/ml (50-75 nmol/l) - stê¿enie suboptymalne, nale¿y umiarkowanie zwiêkszyæ dobow± dawkê witaminy D
30-50 ng/ml (75-125 nmol/) - stê¿enie docelowe zapewniaj±ce wielokierunkowe dzia³anie witaminy D, nale¿y utrzymaæ stosowan± dawkê
50-100 ng/ml (125-250 nmol/l) - du¿e zaopatrzenie w witaminê D; nale¿y zmniejszyæ dawkê suplementacyjn±, je¶li stê¿enie jest w górnej granicy tego zakresu lub utrzymaæ stosowan± dawkê w przypadku ni¿szego stê¿enia
>100 ng/ml (250 nmol/l) - konieczna redukcja lub zaprzestanie suplementacji do momentu osi±gniêcia docelowego stê¿enia witaminy D
>200 ng/ml (500 nmol/l) - stê¿enie toksyczne, pacjenci mog± wymagaæ interwencji medycznych w celu zmniejszenia dzia³añ toksycznych, nale¿y zakoñczyæ suplementacjê witaminy D.
Przedawkowanie mo¿liwe?
Zwolennicy suplementacji przekonuj±, ¿e witaminy D praktycznie nie mo¿na przedawkowaæ od czasu, gdy w lecznictwie zrezygnowano z tzw. terapii uderzeniowych. Nie zgadza siê z tym dr n. med. Jacek Belowski, specjalista endokrynolog i specjalista chorób wewnêtrznych z O¶rodka Medycznego "Osteomed" w Krakowie. W miesiêczniku "¯yjmy D³u¿ej" przekonuje, ¿e to jednak sprawa osobnicza, a: "u niektórych osób ³atwo witaminê D przedawkowaæ, czego skutkiem jest podwy¿szony poziom wapnia we krwi. Koñcowym efektem mog± byæ wtedy m.in. kamienie nerkowe, ¿ó³ciowe i choroby trzustki."
W przypadku dzieci lekarze podkre¶laj± konieczno¶æ przyjmowania witaminy D, jednak przypominaj±, ¿e zawieraj± j± ju¿ mieszanki mleczne i obecn± w nich ilo¶æ trzeba odliczaæ z bilansu. Tak nie dzieje siê zawsze i mo¿na sobie wyobraziæ przedawkowanie, gdy mama z jednej strony podaje krople, z drugiej stosuje mieszankê i w dodatku dziecko produkuje witaminê samo, bo spêdza sporo czasu na ¶wie¿ym powietrzu latem. Czasem mo¿na "przedobrzyæ" i dlatego, ¿e wcale nie tak ³atwo podaæ zalecan±, naprawdê niewielk± dawkê. Do odmierzenia np. "dwóch kropelek" przyda siê wygodny dozownik (warto zapytaæ w aptece). Nie ma sensu martwiæ siê, ¿e "wszystko zosta³o na z±bkach, nic nie trafi³o do ¿o³±dka". Zalecane normy uwzglêdniaj± te trudno¶ci z podaniem leku. Nie ma sensu "poprawiaæ".
Objawy przedawkowania to: brak ³aknienia, bóle brzucha, zaparcia, wymioty, bóle g³owy, os³abienie, senno¶æ, u ma³ych dzieci za¶ s³abe przyrosty masy cia³a i zahamowanie rozwoju psychoruchowego. Pojawia siê te¿ nadpotliwo¶æ, czêstsze oddawanie moczu, wzmo¿one pragnienie, a w skrajnych przypadkach zaburzenia rytmu serca i neurologiczne.
Co z czerniakiem?
Wiadomo, ¿e niedobór witaminy D sprzyja rakowi piersi czy jelita grubego. Z drugiej strony jej najlepsze ¼ród³o, czyli promienie s³oneczne, obwiniane s± za sta³y przyrost czerniaka i innych nowotworów skóry. Filtry, które maj± chroniæ przed gro¼nym promieniowaniem, niejednokrotnie uniemo¿liwiaj± syntezê witaminy D. Mo¿na z tego jako¶ wybrn±æ? Zdaniem prof. Piotra Rutkowskiego, kierownika Kliniki Nowotworów Tkanek Miêkkich, Ko¶ci i Czerniaków w Centrum Onkologii - Instytutu im. Marii Sk³odowskiej - Curie w Warszawie, jak najbardziej, a problem niedoboru witaminy D z powodu zakazu opalania - jest demonizowany: "Skóra nieos³oniêta na s³oñcu jest bezpieczna przez 10-15 minut i tyle mo¿emy na nim przebywaæ. To wystarczy, by zapewniæ organizmowi odpowiedni± ilo¶æ witaminy D." - przekonuje profesor i dodaje, ¿e niewiele osób prawid³owo aplikuje kremy (np. nie nak³ada ich ponownie po k±pieli) i najczê¶ciej pozostawia skórê bez ochrony zdecydowanie d³u¿ej. Wówczas, w ramach profilaktyki jednych chorób, nara¿a siê na inne. Przeczytaj ca³y wywiad z prof. Rutkowskim .
A co z moc± s³oñca zim±. I tu nie ma zgody. Czê¶æ specjalistów przekonuje, ¿e 20 minut spaceru, codziennie, o ka¿dej porze roku, przy ods³oniêtej powierzchni cia³a ok. 20% (1% to w przybli¿eniu wielko¶æ d³oni) wystarczy. Trudno to zrealizowaæ podczas mrozu, a wtedy i czas ciê¿ko wyd³u¿yæ. Zw³aszcza, ¿e nie brakuje g³osów, i¿ zim± niewiele nam to ods³anianie pomo¿e - ze wzglêdu na k±t padania promieni i warstwê ozonow±... Pozostaje dieta, diagnostyka i ewentualna suplementacja pod nadzorem lekarza.
* P³udowski P., Kaczmarewicz E. i wsp.: Wytyczne suplementacji witamin± D dla Europy ¦rodkowej: Rekomendowane dawki witaminy D dla populacji zdrowej oraz dla grup ryzyka deficytu witaminy D. Endokrynol. Pol. 2013; 64 (4).
- zespo³ami z³ego wch³aniania, np. z celiaki±, chorobami zapalnymi jelit, mukowiscydoz±,
- niektórymi chorobami nerek, w±troby,
- alergi±, szczególnie u osób stosuj±cych diety eliminacyjne,
- schorzeniami sercowo-naczyniowymi, szczególnie z nadci¶nieniem têtniczym,
- chorobami autoimmunologicznymi, np. stwardnieniem rozsianym, ³uszczyc±, reumatoidalnym zapaleniem stawów,
- oty³o¶ci±,
- bólami miê¶ni, ko¶ci, o ró¿nym pochodzeniu
- obni¿eniem nastroju (niedobór witaminy D uchodzi za jednego ze sprawców depresji sezonowej i innych zaburzeñ emocjonalnych).
Poniewa¿ z wiekiem zmniejsza siê nasza zdolno¶æ wch³aniania i produkcji witaminy pod wp³ywem promieni s³onecznych, a zapotrzebowanie na witaminê D nie maleje, jej poziom powinien byæ kontrolowany i uzupe³niany u osób po 65 roku ¿ycia.
Badanie krwi prawdê ci powie
Wed³ug obecnie obowi±zuj±cych wytycznych* dla osób doros³ych w Europie ¦rodkowej ocenê potrzeby ewentualnej suplementacji nale¿y oprzeæ na badaniu ³±cznej zawarto¶ci aktywnej witaminy D w surowicy. Badania nale¿y powtarzaæ w celu regulacji dawki i tym samym zapobiegaæ ewentualnemu przedawkowaniu.
Wynik i interpretacja:
<20 ng/ml (<50 nmol/l) - deficyt witaminy D, który powinien byæ leczony farmakologicznie
20-30 ng/ml (50-75 nmol/l) - stê¿enie suboptymalne, nale¿y umiarkowanie zwiêkszyæ dobow± dawkê witaminy D
30-50 ng/ml (75-125 nmol/) - stê¿enie docelowe zapewniaj±ce wielokierunkowe dzia³anie witaminy D, nale¿y utrzymaæ stosowan± dawkê
50-100 ng/ml (125-250 nmol/l) - du¿e zaopatrzenie w witaminê D; nale¿y zmniejszyæ dawkê suplementacyjn±, je¶li stê¿enie jest w górnej granicy tego zakresu lub utrzymaæ stosowan± dawkê w przypadku ni¿szego stê¿enia
>100 ng/ml (250 nmol/l) - konieczna redukcja lub zaprzestanie suplementacji do momentu osi±gniêcia docelowego stê¿enia witaminy D
>200 ng/ml (500 nmol/l) - stê¿enie toksyczne, pacjenci mog± wymagaæ interwencji medycznych w celu zmniejszenia dzia³añ toksycznych, nale¿y zakoñczyæ suplementacjê witaminy D.
Przedawkowanie mo¿liwe?
Zwolennicy suplementacji przekonuj±, ¿e witaminy D praktycznie nie mo¿na przedawkowaæ od czasu, gdy w lecznictwie zrezygnowano z tzw. terapii uderzeniowych. Nie zgadza siê z tym dr n. med. Jacek Belowski, specjalista endokrynolog i specjalista chorób wewnêtrznych z O¶rodka Medycznego "Osteomed" w Krakowie. W miesiêczniku "¯yjmy D³u¿ej" przekonuje, ¿e to jednak sprawa osobnicza, a: "u niektórych osób ³atwo witaminê D przedawkowaæ, czego skutkiem jest podwy¿szony poziom wapnia we krwi. Koñcowym efektem mog± byæ wtedy m.in. kamienie nerkowe, ¿ó³ciowe i choroby trzustki."
W przypadku dzieci lekarze podkre¶laj± konieczno¶æ przyjmowania witaminy D, jednak przypominaj±, ¿e zawieraj± j± ju¿ mieszanki mleczne i obecn± w nich ilo¶æ trzeba odliczaæ z bilansu. Tak nie dzieje siê zawsze i mo¿na sobie wyobraziæ przedawkowanie, gdy mama z jednej strony podaje krople, z drugiej stosuje mieszankê i w dodatku dziecko produkuje witaminê samo, bo spêdza sporo czasu na ¶wie¿ym powietrzu latem. Czasem mo¿na "przedobrzyæ" i dlatego, ¿e wcale nie tak ³atwo podaæ zalecan±, naprawdê niewielk± dawkê. Do odmierzenia np. "dwóch kropelek" przyda siê wygodny dozownik (warto zapytaæ w aptece). Nie ma sensu martwiæ siê, ¿e "wszystko zosta³o na z±bkach, nic nie trafi³o do ¿o³±dka". Zalecane normy uwzglêdniaj± te trudno¶ci z podaniem leku. Nie ma sensu "poprawiaæ".
Objawy przedawkowania to: brak ³aknienia, bóle brzucha, zaparcia, wymioty, bóle g³owy, os³abienie, senno¶æ, u ma³ych dzieci za¶ s³abe przyrosty masy cia³a i zahamowanie rozwoju psychoruchowego. Pojawia siê te¿ nadpotliwo¶æ, czêstsze oddawanie moczu, wzmo¿one pragnienie, a w skrajnych przypadkach zaburzenia rytmu serca i neurologiczne.
Co z czerniakiem?
Wiadomo, ¿e niedobór witaminy D sprzyja rakowi piersi czy jelita grubego. Z drugiej strony jej najlepsze ¼ród³o, czyli promienie s³oneczne, obwiniane s± za sta³y przyrost czerniaka i innych nowotworów skóry. Filtry, które maj± chroniæ przed gro¼nym promieniowaniem, niejednokrotnie uniemo¿liwiaj± syntezê witaminy D. Mo¿na z tego jako¶ wybrn±æ? Zdaniem prof. Piotra Rutkowskiego, kierownika Kliniki Nowotworów Tkanek Miêkkich, Ko¶ci i Czerniaków w Centrum Onkologii - Instytutu im. Marii Sk³odowskiej - Curie w Warszawie, jak najbardziej, a problem niedoboru witaminy D z powodu zakazu opalania - jest demonizowany: "Skóra nieos³oniêta na s³oñcu jest bezpieczna przez 10-15 minut i tyle mo¿emy na nim przebywaæ. To wystarczy, by zapewniæ organizmowi odpowiedni± ilo¶æ witaminy D." - przekonuje profesor i dodaje, ¿e niewiele osób prawid³owo aplikuje kremy (np. nie nak³ada ich ponownie po k±pieli) i najczê¶ciej pozostawia skórê bez ochrony zdecydowanie d³u¿ej. Wówczas, w ramach profilaktyki jednych chorób, nara¿a siê na inne. Przeczytaj ca³y wywiad z prof. Rutkowskim .
A co z moc± s³oñca zim±. I tu nie ma zgody. Czê¶æ specjalistów przekonuje, ¿e 20 minut spaceru, codziennie, o ka¿dej porze roku, przy ods³oniêtej powierzchni cia³a ok. 20% (1% to w przybli¿eniu wielko¶æ d³oni) wystarczy. Trudno to zrealizowaæ podczas mrozu, a wtedy i czas ciê¿ko wyd³u¿yæ. Zw³aszcza, ¿e nie brakuje g³osów, i¿ zim± niewiele nam to ods³anianie pomo¿e - ze wzglêdu na k±t padania promieni i warstwê ozonow±... Pozostaje dieta, diagnostyka i ewentualna suplementacja pod nadzorem lekarza.
* P³udowski P., Kaczmarewicz E. i wsp.: Wytyczne suplementacji witamin± D dla Europy ¦rodkowej: Rekomendowane dawki witaminy D dla populacji zdrowej oraz dla grup ryzyka deficytu witaminy D. Endokrynol. Pol. 2013; 64 (4).
POPULARNE
NAJNOWSZE
-
Kiedy mam szansê siê zaszczepiæ? Coraz trudniej o optymizm (stan na 22.01.2021)
-
Pani Magda: Jestem po szczepieniu pierwsz± dawk±. Nie rozumiem do koñca, dlaczego za³apa³am siê do grupy zero
-
COVID-19: Dlaczego w pierwszej kolejno¶ci nale¿y szczepiæ starszych
-
Norwegia: zgony starszych ludzi a szczepionka Pfizera. Co ju¿ wiadomo na ten temat
-
COVID-19: Lek na zapalenie stawów tocilizumab - to by³y przedwczesne nadzieje
- Dzieci s± mniej podatne na COVID-19, ale zaka¿aj± czê¶ciej ni¿ doro¶li - potwierdzaj± du¿e badania
- Koronawirus wykryty w Afryce Po³udniowej. Mutacja, która niepokoi. Obawy co do skuteczno¶ci szczepionki
- 5G nie wywo³uje COVID-19, ale plotka rozprzestrzenia siê jak wirus
- Izrael: Pojedyncza dawka szczepionki na COVID-19 okaza³a siê mniej skuteczna ni¿ my¶leli¶my - twierdz± specjali¶ci
- Witamina E - wiêcej ni¿ witamina m³odo¶ci. W³a¶ciwo¶ci i skutki niedoboru witamy E