Moda na witaminê D zdecydowanie na wyrost. Zdrowi ludzie nie potrzebuj± ¿adnych suplementów

Reklamy, ale i wielu lekarzy, zapewniaj±, ¿e suplementacja witaminy D to konieczno¶æ, je¶li chcesz zachowaæ zdrowie. Przecie¿ odm³adza, chroni przed nowotworami, wspiera odporno¶æ, a jej niedobór u Polaków jest powszechny. Jazda do apteki po kropelki? W ca³ej Europie tak robi±? Wiele wiarygodnych badañ tego nie potwierdza

Do³±cz do serwisu Zdrowie na Facebooku!

To, ¿e w naszym klimacie wiele osób cierpi na niedobór witaminy D (kalcyferolu), nie oznacza jeszcze, i¿ problem dotyczy ka¿dego. Kiedy jej brakuje, trzeba j± uzupe³niaæ, jednak niedobór nale¿y potwierdziæ. Wskazane jest wykonanie badania laboratoryjnego krwi i ustalenie dawkowania z lekarzem pierwszego kontaktu. Nie jest to takie proste: podstawowa analiza bez skierowania kosztuje ok. 80 z³ (a s± bardziej szczegó³owe, dro¿sze badania). Kontrolê poziomu wit. D mo¿e zleciæ np. endokrynolog, a trudno siê do niego dostaæ. Wielu internistów nie rwie siê, by wystawiaæ jakiekolwiek skierowania czy zlecenia, nawet na znacznie tañsz± morfologiê. Ta, nie powie nam, jaki mamy poziom wit. D, ale pozwoli wykluczyæ wiele innych przyczyn gorszego samopoczucia (np. niedokrwisto¶æ).

Coraz czê¶ciej pojawiaj± siê g³osy, ¿e wszystkim nale¿y witaminê D suplementowaæ, a jest to bezwzglêdnie konieczne w przypadku osób do 18. roku ¿ycia i po 65. urodzinach. Dr Waldemar Misiorowski, endokrynolog Centrum Medycznego Kszta³cenia Podyplomowego w Warszawie, w rozmowie z PAP, poda³ dawkê bezpieczn± dla wszystkich, tj. 800-2000 jednostek na dobê (dla osób oty³ych dwa razy wy¿sz±). Przekonywa³, ¿e nie zaszkodzi ona nikomu, o ¿adnej porze roku. W naszej szeroko¶ci geograficznej synteza witaminy D przez skórê jest mo¿liwa tylko od maja do pa¼dziernika, a nawet latem czêsto przebywamy w zamkniêtych pomieszczeniach i przesadzamy ze stosowaniem kremów z filtrem.

Zarazem dr Misiorowski odradza kupowanie suplementów na w³asn± rêkê i poza aptekami, gdy¿ wiele miêdzynarodowych badañ suplementów diety wskaza³o, ¿e dawki witaminy D s± w nich zbyt ma³e lub wrêcz toksyczne. Witamina D jest wra¿liwa na temperaturê i ¶wiat³o, dlatego musi byæ odpowiednio przechowywana. Optymalne rozwi±zanie to witamina D na receptê, przepisana przez lekarza rodzinnego lub specjalistê.

"Lancet" dementuje

¯adnych w±tpliwo¶ci nie budzi znakomity wp³yw wit. D na ko¶ciec? Ju¿ w 2013 roku, w presti¿owym czasopi¶mie "Lancet", naukowcy z Uniwersytetu w Auckland (Nowa Zelandia) podwa¿yli ten "pewnik". Po przeanalizowaniu danych z 23 badañ z udzia³em oko³o czterech tysiêcy osób zdrowych, które by³y poddane ¶rednio dwuletniej obserwacji w kierunku rozwoju osteoporozy (m.in. wykonywano u nich badanie gêsto¶ci ko¶ci), opublikowali zaskakuj±ce wnioski. U badanych z ró¿nych zak±tków ¶wiata (m.in. z Wielkiej Brytanii, USA, Australii, Holandii, Finlandii i Norwegii) nie stwierdzono zale¿no¶ci miêdzy suplementacj± witaminy D, a gêsto¶ci± ko¶ci i ochron± przed osteoporoz±.

Zespó³ pod kierownictwem Iana R. Reida z Wydzia³u Medycyny i Nauk o Zdrowiu, Auckland, dodaje zarazem, ¿e suplementacja nie jest szkodliwa, chocia¿ jej wdro¿enie powinno byæ uzasadnione badaniami. W przypadku osób starszych, jako profilaktyka z³amañ szyjki ko¶ci udowej ma sens tylko wtedy, gdy witamina D jest przyjmowana ³±cznie z wapniem, w dawce ustalonej z lekarzem.

Czytaj tak¿e: Nie b±d¼ przedwcze¶nie wapniakiem - pamiêtaj o wapniu!

Europa suplementuje?

W wielu polskich publikacjach na temat witaminy D mo¿na przeczytaæ, ¿e w innych krajach europejskich, o klimacie zbli¿onym do naszego, a zarazem medycynie na wy¿szym poziomie, suplementacja jest powszechna. Tymczasem - niekoniecznie, a je¶li ju¿, to nie jest postrzegana jako przyjmowanie produktów leczniczych w kroplach.

Polskie matki emigrantki oburzaj± siê na forach i blogach, ¿e nawet niemowlaki popularnych u nas kropelek w Wielkiej Brytanii nie dostaj±. Kasia, autorka bloga mama w UK donosi:

"w UK ¿aden lekarz ani po³o¿na nie zaleca witaminy D profilaktycznie niemowlakom, chyba, ¿e wynika to z medycznych/ zdrowotnych wzglêdów. Nie przepisuje siê jej w syropku ani kropelkach i na pró¿no pytaæ o to po³o¿ne czy health visitor, bo oni zgodnie twierdz±, ¿e nie podaje siê zdrowym dzieciom witaminy D bez konkretnych wskazañ (np. : problemy z niezrastaj±cym siê ciemi±czkiem)".

Wiele Polek siê z tym nie zgadza i na w³asn± rêkê za³atwia leki. Po czê¶ci maj± racjê - brytyjskie ministerstwo zdrowia zaleca (ale nie jest to obligatoryjne) miêdzy innymi suplementacjê u dzieci, które nie s± karmione mieszank± mleczn± (w tych jest ju¿ witamina D), kobiet w ci±¿y i karmionych piersi±.

W Szwecji, podobnie jak w ca³ej Skandynawii, dostrze¿ono problem istotnego niedoboru witaminy D w populacji. Neurolodzy Jonatan Salzer i Peter Sundström, naukowcy z Uniwersytetu w Umea (pó³nocna Szwecja), powo³uj±c siê na w³asne badania, a tak¿e zbli¿one wyniki w Stanach Zjednoczonych, zaapelowali do szwedzkiego Instytutu ¯ywno¶ci (Livsmedelsverket) o wdro¿enie programu suplementacji wit. D. Przypomnieli, ¿e odpowiedni poziom tej witaminy zmniejsza ryzyko zachorowania na stwardnienie rozsiane, cukrzycê i raka jelita grubego. Zarazem zalecaj± dodawanie witaminy D do ¿ywno¶ci (np. margaryn) i powrót do tradycyjnej diety pó³nocnej, obfituj±cej w ryby.

Wiêcej na temat diety pó³nocnej

Chocia¿ Europa zasadniczo uzna³a opracowane w USA i Kanadzie wy¿sze normy zapotrzebowania na witaminê D, zarazem pozostaje sceptyczna wobec suplementacji, zw³aszcza w przypadku osób doros³ych. Tak jest w Niemczech czy we Francji. Niewykluczone, ¿e to siê zmieni w najbli¿szym czasie, gdy¿ zarazem mno¿± siê badania pokazuj±ce, jak istotna to witamina.

Prawie jak hormon

Witamina D pod wzglêdem budowy bardziej przypomina hormon dokrewny ni¿ klasyczn± witaminê. Wed³ug pierwotnej definicji witaminami nazywano substancje niezbêdne do ¿ycia, dostarczane z pokarmem, zawieraj±ce grupê aminow±. Tymczasem "ludzka" postaæ witaminy D, czyli cholekalcyferol (D3), to zwi±zek steroidowy, któremu blisko do hormonów p³ciowych i cholesterolu. Aktywna postaæ witaminy jest realnie hormonem dokrewnym, bo pe³ni funkcje regulacyjne w³a¶ciwie we wszystkich narz±dach i tkankach. Ju¿ dowiedziono, ¿e przynajmniej 3% genomu pozostaje pod jej kontrol±. Nic zatem dziwnego, ¿e obecnie witamin± D zajmuj± siê przede wszystkim endokrynolodzy, którzy, chocia¿ nie poznano do koñca wszystkich mechanizmów dzia³ania, s± przekonani o jej istotnej roli nie tylko w procesie mineralizacji ko¶ci, ale i funkcji przytarczyc, miê¶ni (w tym miê¶nia sercowego), dzia³ania uk³adu odporno¶ci, a zarazem powstawania chorób autoimmunologicznych.

Istnieje wiele chorób, w przypadku których nieprawid³owy poziom witaminy D mo¿e mieæ fatalny wp³yw na ich przebieg i leczenie, dlatego powinno siê oznaczaæ stê¿enie witaminy D nie tylko u pacjentów z krzywic± czy osteoporoz±, ale tak¿e z: