Wierzysz, ¿e ogl±danie znamion i same kremy z filtrem uchroni± ciê przed rakiem skóry? B³±dzisz! [WYWIAD]
Br±zowa opalenizna to nie problem. "Spali³em siê" raz czy dwa i jako¶ nic siê nie sta³o. Im pó¼niej do lekarza, tym lepiej, bo rak boi siê tylko no¿a... Tak my¶li wielu Polaków. Skutek? Rocznie w naszym kraju przybywa zachorowañ na czerniaka o 12-15%, ¶miertelno¶æ jest wy¿sza ni¿ u s±siadów o podobnej karnacji. Jak to zmieniæ, pytamy prof. Piotra Rutkowskiego*, chirurga onkologa
Panie Profesorze, dlaczego chorych na czerniaka przybywa? Klimat wci±¿ ten sam, skóra taka sama, od lat sma¿ymy siê na s³oñcu, a potem "leczymy" ma¶lank±. Dlaczego problem coraz wiêkszy?
- A jednak styl ¿ycia inny. Ponosimy konsekwencje zmian, które zaczê³y siê w latach 90. ubieg³ego wieku, czyli moda na solaria oraz wyjazdy do ciep³ych krajów. Kiedy¶ tego nie by³o tak naprawdê. Niewielki odsetek ludzi wypoczywa³ w Bu³garii lub Jugos³awii i tyle. Wiêkszo¶æ spêdza³a urlop na Mazurach, w górach. Dzi¶ wyje¿d¿amy do Egiptu, tak¿e poza sezonem. W ogóle nie chronimy swojej skóry, a ta po przebywaniu w pomieszczeniach wcale nie ma pigmentu. W ubieg³ym roku spêdzi³em urlop za granic±, nad morzem. Na pla¿y opalali siê tylko Polacy i Rosjanie. Mieszkañcy Skandynawii i Brytyjczycy, maj±c tak± karnacjê jak my, ju¿ rozumiej±, ¿e trzeba chroniæ przed s³oñcem. S± kraje, gdzie widaæ skutki zmian: dosz³o do stabilizacji i liczba zachorowañ na nowotwory skóry nie ro¶nie.
Jak to mo¿liwe, ¿e zbyt intensywne opalanie powiedzmy 20 lat temu dopiero teraz powoduje gro¼ne zmiany?
- Skutki mo¿emy odczuæ i po 40 latach. To nie jest tak, ¿e siê cz³owiek opali i zaraz zachoruje. Skóra jest ró¿na, jej odporno¶æ ró¿na, ale s± granice. Niektórzy potrzebuj± 10 lat, ¿eby siê rozwinê³y zmiany patologiczne, inni wiêcej. Zachorowalno¶æ na czerniaka wzrasta w ka¿dej grupie wiekowej, ale najwiêcej u osób starszych, bo to s± skumulowane uszkodzenia przez lata. Amerykanie szacuj±, ¿e po 65. roku ¿ycia co trzecia osoba zachoruje na nowotwory skóry. W tej grupie mamy te¿ najgorsze rokowania. Starsze osoby maj± wiele naturalnych zmian na skórze, wiêc nie³atwo im zauwa¿yæ co¶ nowego czy przemianê starej zmiany. Trafiaj± do nas za pó¼no.
Coraz trudniej spotkaæ kogo¶, kto nie u¿ywa kremów z filtrami UV podczas opalania. Czy¿by prawd± okaza³y siê doniesienia, ¿e taka profilaktyka nic nie daje?
- To nie s± kremy do opalania, tylko generalnie wychodzenia na s³oñce, bo zmniejszaj± nara¿enie na promieniowanie ultrafioletowe. Nie chodzi o to, ¿eby siê wysmarowaæ i le¿eæ bezkarnie na s³oñcu. Ods³oniête cia³o ma byæ posmarowane zawsze. Pierwsza rzecz, o której zapominamy. Wczoraj szed³em ulic± i widzia³em, jak pracuj± polscy robotnicy. Wszyscy byli bez koszulki, bo mieli¶my w miarê ciep³y dzieñ. Polacy biegaj± dla zdrowia, ale czy pamiêtaj± o ochronie przed s³oñcem? Nie tylko kremy, ale i czapki s± konieczne, zw³aszcza, gdy skóra g³owy jest nieow³osiona, a to siê przecie¿ zdarza. Zarazem: prawid³owo przeprowadzone badania potwierdzi³y skuteczno¶æ stosowania kremów z filtrami.
Co pan rozumie pod pojêciem: "prawid³owo"?
- Przede wszystkim badano osoby, które sam krem aplikowa³y prawid³owo, czyli zawsze wychodz±c na s³oñce, dobieraj±c preparat w³a¶ciwy dla swojej karnacji. Smarowanie powtarzali po dwóch, trzech godzinach i zawsze po wyj¶ciu z wody. To, ¿e krem jest "wodoodporny" oznacza tylko tyle, ¿e nie zmywa siê natychmiast, a po 10 minutach i trzeba siê posmarowaæ ponownie. Wa¿ne jest te¿, jakie s± filtry zabezpieczaj±ce przed promieniowaniem ultrafioletowym. Niektóre kremy zawieraj± tylko UVB, a inne UVA, a konieczne s± oba. Polacy maj± bardzo jasn± karnacjê i ponad 60% z nas jest w grupie wiêkszego ryzyka zachorowania na jakikolwiek nowotwór skóry. Wiêkszo¶æ nowotworów skóry wywo³uje opalanie: w przypadku niebarwnikowych dzieje siê tak w ponad 90% przypadków, w przypadku czerniaka a¿ 70% zachorowañ zwi±zanych jest z promieniowaniem ultrafioletowym. Czyli bezwzglêdnie to jest czynnik ryzyka, a my nie my¶limy jak chroniæ nasz± skórê, gdy wystawiamy j± na s³oñce.
Niebarwnikowe nowotwory skóry zwi±zane z opalaniem? Wszyscy szukamy zmienionych znamion...
- Promieniowanie ultrafioletowe zmienia odczyn immunologiczny ca³ej skóry, st±d skutki ponosimy niekoniecznie tylko tam, gdzie dociera³y promienie s³oneczne. Wiele czerniaków rozwija siê od zera, w miejscu, gdzie niczego wcze¶niej nie by³o. Nowotwory skóry, w tym rak, s± cieliste. To uwypuklenia, naro¶le, niegoj±ce siê ranki. Dlatego, jak co¶ siê pojawia na skórze, trzeba pój¶æ do lekarza. To nie jest normalne, ¿e mamy od miesi±ca niegoj±cy siê strupek, a jednak wielu chorych przychodzi dopiero wtedy, gdy rana mu wyra¼nie przeszkadza, jest rozleg³a, bolesna, s±cz±ca siê. Diagnostyka nowotworów skóry jest bardzo prosta. Wiêkszo¶æ zmian trudno przeoczyæ. Niektóre s± schowane pod majtkami, pod w³osami, w zagiêciach skóry, ale my i tak nie robimy nic nawet z wiêkszo¶ci±, która jest na widoku. Tymczasem dermatolog lub chirurg onkolog uzbrojony w dermatoskop, czyli specjaln± lupkê ze ¶wiat³em, mo¿e bardzo precyzyjnie oceniæ stan skóry wszêdzie i wykryæ wszelkie zmiany we wczesnym stadium.
Mocno to skomplikowane. Mo¿e najbezpieczniej by³oby w ogóle zostaæ latem w domu?
- Nie jestem wrogiem przebywania na s³oñcu, ka¿dy mo¿e je¼dziæ za granicê: proszê tego nie myliæ. Trzeba tylko czas na ¶wie¿ym powietrzu spêdzaæ aktywnie, z g³ow±. Nie mamy naturalnej ochrony przed promieniowaniem ultrafioletowym. Skóra nieos³oniêta na s³oñcu jest bezpieczna przez 10-15 minut i tyle mo¿emy na nim przebywaæ. To wystarczy, by zapewniæ organizmowi odpowiedni± ilo¶æ witaminy D.
Osoby z ciemn± karnacj± mniej boj± siê s³oñca. S³usznie?
- Niew±tpliwie, jak to z chorobami nowotworowymi, liczy siê tryb ¿ycia i predyspozycje. Wa¿na jest i genetyka, i czynniki uszkadzaj±ce. Kto¶, kto ma wiêcej znamion, bardzo jasn± karnacjê, niezdolno¶æ do opalania (s³oñce parzy go na czerwono) jest zagro¿ony bardziej. Inni rzadziej choruj±, ale choruj±. Ludzie, którzy nie pal± papierosów, miewaj± raka p³uc, ci, którzy nie jedz± pikantnych pokarmów, mog± zachorowaæ na raka prze³yku, i tak dalej. Ryzyko wci±¿ wystêpuje, chocia¿ niew±tpliwie mniejsze.
Dlatego mi³o¶nicy, a w³a¶ciwie mi³o¶niczki, solariów przekonuj±, ¿e ca³y rok staraj± siê utrzymaæ taki koloryt skóry, by unikn±æ poparzeñ.
- To jest najgorsze, co mo¿na zrobiæ. Wyobra¿enie, ¿e "na br±zowo" mo¿na opalaæ siê bezkarnie jest b³êdne. Solarium emituje kilka razy wiêksz± dawkê promieniowania ultrafioletowego ni¿ s³oñce. Nie ma takiej karnacji, która jest w stanie to wytrzymaæ. Systematyczne przekraczanie dopuszczalnej dawki musi skoñczyæ siê ¼le. Po pierwsze te panie zestarzej± siê znacznie szybciej. To twierdzenie bezwzglêdnie prawdziwe: wystarczy popatrzeæ na niektóre aktorki amerykañskie, które korzysta³y przez lata z solariów. Po drugie ryzyko zachorowania na raka skóry ogromne.
S± kraje, w których zakazano ca³kowicie korzystania z solariów osobom do 18. roku ¿ycia. Co pan na to?
- W Polsce nie ma w ogóle dyskusji na ten temat. Próbujemy tym zainteresowaæ Sejm, ministerstwo zdrowia, ale nie ma ¿adnego odzewu. Ustawa o dostêpie do solariów dla m³odych ludzi jest bardzo potrzebna. U¶wiadamianie to jedno, ale tu akurat powinny byæ bezwzglêdne restrykcje. Maj±c 15 lat trudno my¶leæ o swojej skórze, o tym, co siê stanie za lat 20. A zmiana, któr± siê wywo³a w wieku lat 15 jest ju¿ nieodwracalna.
- A jednak styl ¿ycia inny. Ponosimy konsekwencje zmian, które zaczê³y siê w latach 90. ubieg³ego wieku, czyli moda na solaria oraz wyjazdy do ciep³ych krajów. Kiedy¶ tego nie by³o tak naprawdê. Niewielki odsetek ludzi wypoczywa³ w Bu³garii lub Jugos³awii i tyle. Wiêkszo¶æ spêdza³a urlop na Mazurach, w górach. Dzi¶ wyje¿d¿amy do Egiptu, tak¿e poza sezonem. W ogóle nie chronimy swojej skóry, a ta po przebywaniu w pomieszczeniach wcale nie ma pigmentu. W ubieg³ym roku spêdzi³em urlop za granic±, nad morzem. Na pla¿y opalali siê tylko Polacy i Rosjanie. Mieszkañcy Skandynawii i Brytyjczycy, maj±c tak± karnacjê jak my, ju¿ rozumiej±, ¿e trzeba chroniæ przed s³oñcem. S± kraje, gdzie widaæ skutki zmian: dosz³o do stabilizacji i liczba zachorowañ na nowotwory skóry nie ro¶nie.
Jak to mo¿liwe, ¿e zbyt intensywne opalanie powiedzmy 20 lat temu dopiero teraz powoduje gro¼ne zmiany?
- Skutki mo¿emy odczuæ i po 40 latach. To nie jest tak, ¿e siê cz³owiek opali i zaraz zachoruje. Skóra jest ró¿na, jej odporno¶æ ró¿na, ale s± granice. Niektórzy potrzebuj± 10 lat, ¿eby siê rozwinê³y zmiany patologiczne, inni wiêcej. Zachorowalno¶æ na czerniaka wzrasta w ka¿dej grupie wiekowej, ale najwiêcej u osób starszych, bo to s± skumulowane uszkodzenia przez lata. Amerykanie szacuj±, ¿e po 65. roku ¿ycia co trzecia osoba zachoruje na nowotwory skóry. W tej grupie mamy te¿ najgorsze rokowania. Starsze osoby maj± wiele naturalnych zmian na skórze, wiêc nie³atwo im zauwa¿yæ co¶ nowego czy przemianê starej zmiany. Trafiaj± do nas za pó¼no.
Coraz trudniej spotkaæ kogo¶, kto nie u¿ywa kremów z filtrami UV podczas opalania. Czy¿by prawd± okaza³y siê doniesienia, ¿e taka profilaktyka nic nie daje?
- To nie s± kremy do opalania, tylko generalnie wychodzenia na s³oñce, bo zmniejszaj± nara¿enie na promieniowanie ultrafioletowe. Nie chodzi o to, ¿eby siê wysmarowaæ i le¿eæ bezkarnie na s³oñcu. Ods³oniête cia³o ma byæ posmarowane zawsze. Pierwsza rzecz, o której zapominamy. Wczoraj szed³em ulic± i widzia³em, jak pracuj± polscy robotnicy. Wszyscy byli bez koszulki, bo mieli¶my w miarê ciep³y dzieñ. Polacy biegaj± dla zdrowia, ale czy pamiêtaj± o ochronie przed s³oñcem? Nie tylko kremy, ale i czapki s± konieczne, zw³aszcza, gdy skóra g³owy jest nieow³osiona, a to siê przecie¿ zdarza. Zarazem: prawid³owo przeprowadzone badania potwierdzi³y skuteczno¶æ stosowania kremów z filtrami.
Co pan rozumie pod pojêciem: "prawid³owo"?
- Przede wszystkim badano osoby, które sam krem aplikowa³y prawid³owo, czyli zawsze wychodz±c na s³oñce, dobieraj±c preparat w³a¶ciwy dla swojej karnacji. Smarowanie powtarzali po dwóch, trzech godzinach i zawsze po wyj¶ciu z wody. To, ¿e krem jest "wodoodporny" oznacza tylko tyle, ¿e nie zmywa siê natychmiast, a po 10 minutach i trzeba siê posmarowaæ ponownie. Wa¿ne jest te¿, jakie s± filtry zabezpieczaj±ce przed promieniowaniem ultrafioletowym. Niektóre kremy zawieraj± tylko UVB, a inne UVA, a konieczne s± oba. Polacy maj± bardzo jasn± karnacjê i ponad 60% z nas jest w grupie wiêkszego ryzyka zachorowania na jakikolwiek nowotwór skóry. Wiêkszo¶æ nowotworów skóry wywo³uje opalanie: w przypadku niebarwnikowych dzieje siê tak w ponad 90% przypadków, w przypadku czerniaka a¿ 70% zachorowañ zwi±zanych jest z promieniowaniem ultrafioletowym. Czyli bezwzglêdnie to jest czynnik ryzyka, a my nie my¶limy jak chroniæ nasz± skórê, gdy wystawiamy j± na s³oñce.
Niebarwnikowe nowotwory skóry zwi±zane z opalaniem? Wszyscy szukamy zmienionych znamion...
- Promieniowanie ultrafioletowe zmienia odczyn immunologiczny ca³ej skóry, st±d skutki ponosimy niekoniecznie tylko tam, gdzie dociera³y promienie s³oneczne. Wiele czerniaków rozwija siê od zera, w miejscu, gdzie niczego wcze¶niej nie by³o. Nowotwory skóry, w tym rak, s± cieliste. To uwypuklenia, naro¶le, niegoj±ce siê ranki. Dlatego, jak co¶ siê pojawia na skórze, trzeba pój¶æ do lekarza. To nie jest normalne, ¿e mamy od miesi±ca niegoj±cy siê strupek, a jednak wielu chorych przychodzi dopiero wtedy, gdy rana mu wyra¼nie przeszkadza, jest rozleg³a, bolesna, s±cz±ca siê. Diagnostyka nowotworów skóry jest bardzo prosta. Wiêkszo¶æ zmian trudno przeoczyæ. Niektóre s± schowane pod majtkami, pod w³osami, w zagiêciach skóry, ale my i tak nie robimy nic nawet z wiêkszo¶ci±, która jest na widoku. Tymczasem dermatolog lub chirurg onkolog uzbrojony w dermatoskop, czyli specjaln± lupkê ze ¶wiat³em, mo¿e bardzo precyzyjnie oceniæ stan skóry wszêdzie i wykryæ wszelkie zmiany we wczesnym stadium.
Mocno to skomplikowane. Mo¿e najbezpieczniej by³oby w ogóle zostaæ latem w domu?
- Nie jestem wrogiem przebywania na s³oñcu, ka¿dy mo¿e je¼dziæ za granicê: proszê tego nie myliæ. Trzeba tylko czas na ¶wie¿ym powietrzu spêdzaæ aktywnie, z g³ow±. Nie mamy naturalnej ochrony przed promieniowaniem ultrafioletowym. Skóra nieos³oniêta na s³oñcu jest bezpieczna przez 10-15 minut i tyle mo¿emy na nim przebywaæ. To wystarczy, by zapewniæ organizmowi odpowiedni± ilo¶æ witaminy D.
Osoby z ciemn± karnacj± mniej boj± siê s³oñca. S³usznie?
- Niew±tpliwie, jak to z chorobami nowotworowymi, liczy siê tryb ¿ycia i predyspozycje. Wa¿na jest i genetyka, i czynniki uszkadzaj±ce. Kto¶, kto ma wiêcej znamion, bardzo jasn± karnacjê, niezdolno¶æ do opalania (s³oñce parzy go na czerwono) jest zagro¿ony bardziej. Inni rzadziej choruj±, ale choruj±. Ludzie, którzy nie pal± papierosów, miewaj± raka p³uc, ci, którzy nie jedz± pikantnych pokarmów, mog± zachorowaæ na raka prze³yku, i tak dalej. Ryzyko wci±¿ wystêpuje, chocia¿ niew±tpliwie mniejsze.
Dlatego mi³o¶nicy, a w³a¶ciwie mi³o¶niczki, solariów przekonuj±, ¿e ca³y rok staraj± siê utrzymaæ taki koloryt skóry, by unikn±æ poparzeñ.
- To jest najgorsze, co mo¿na zrobiæ. Wyobra¿enie, ¿e "na br±zowo" mo¿na opalaæ siê bezkarnie jest b³êdne. Solarium emituje kilka razy wiêksz± dawkê promieniowania ultrafioletowego ni¿ s³oñce. Nie ma takiej karnacji, która jest w stanie to wytrzymaæ. Systematyczne przekraczanie dopuszczalnej dawki musi skoñczyæ siê ¼le. Po pierwsze te panie zestarzej± siê znacznie szybciej. To twierdzenie bezwzglêdnie prawdziwe: wystarczy popatrzeæ na niektóre aktorki amerykañskie, które korzysta³y przez lata z solariów. Po drugie ryzyko zachorowania na raka skóry ogromne.
S± kraje, w których zakazano ca³kowicie korzystania z solariów osobom do 18. roku ¿ycia. Co pan na to?
- W Polsce nie ma w ogóle dyskusji na ten temat. Próbujemy tym zainteresowaæ Sejm, ministerstwo zdrowia, ale nie ma ¿adnego odzewu. Ustawa o dostêpie do solariów dla m³odych ludzi jest bardzo potrzebna. U¶wiadamianie to jedno, ale tu akurat powinny byæ bezwzglêdne restrykcje. Maj±c 15 lat trudno my¶leæ o swojej skórze, o tym, co siê stanie za lat 20. A zmiana, któr± siê wywo³a w wieku lat 15 jest ju¿ nieodwracalna.
Ale los pacjenta odwracalny? Wielu ludzi wci±¿ wierzy, ¿e "rak tylko no¿a siê boi", wiêc dopiero jak siê wytnie, to bêd± przerzuty...
- My¶l±c w ten sposób, ¿adnego czerniaka by¶my nie pokonali, bo terapia w wiêkszo¶ci przypadków polega wy³±cznie na leczeniu chirurgicznym: na przyk³ad w Niemczech w ponad 80% przypadków, w Stanach Zjednoczonych a¿ w 90%. Sk±d mit? Mylimy skutek z przyczyn±. Je¶li pacjent trafia z zawansowanym nowotworem, z krwawi±c± ran±, to rokowanie jest z³e. Ju¿ s± przerzuty, a zmianê na skórze wycinamy przede wszystkim po to, by choremu zmniejszyæ dolegliwo¶ci. Wyciêcie czerniaka mo¿e wyleczyæ, brak wyciêcia zawsze prowadzi do ¶mierci. Dzi¶, nawet w zaawansowanych stadiach choroby, usuwanie zmiany ma jeszcze jedno bezcenne zastosowanie. Pobieramy materia³ do badañ, by oznaczyæ precyzyjnie rodzaj zmiany, przeprowadziæ badania molekularne. To umo¿liwia opracowanie celowanej terapii, która czasem pozwala ocaliæ chorych w zaawansowanym stadium choroby.
Chorych na czerniaka przybywa. A co ze ¶miertelno¶ci±?
- Szczê¶liwie, ¶miertelno¶æ nie ro¶nie proporcjonalnie do zachorowañ. W przypadku kobiet osi±gnêli¶my ju¿ nawet stabilizacjê, bo panie bardziej my¶l± o swoim zdrowiu i skórze, szybciej zg³aszaj± siê do lekarza. Ale ¶miertelno¶æ jest za du¿a, w stosunku do tego, co musi byæ. Wszystkich przypadków nie wyeliminujemy, ale w Polsce udaje siê wyleczyæ 70% pacjentów, a w Niemczech prawie 90%. Tylko z ró¿nicy grubo¶ci czerniaków wynika ta ró¿nica. W Niemczech szacuje siê, ¿e ¶rednia grubo¶æ czerniaka, z którym zg³asza siê pacjent, to ¶rednio 0,8-0,9 mm. W Polsce ponad 2 mm. 10% pacjentów przychodzi ju¿ przerzutami, inni z tak zaawansowan± chorob±, ¿e przerzutów jeszcze nie ma, ale niemal na pewno bêd±. Wcze¶nie wykryte czerniaki leczyæ ³atwiej, najmniej kosztownymi metodami, we wszystkich o¶rodkach onkologicznych w kraju.
Czy profilaktyczne usuwanie zmian na skórze ma sens?
- Je¶li kto¶ chce to zrobiæ ze wzglêdów estetycznych, dla urody: dlaczego nie? Wcze¶niej jednak niech zmianê oceni dermatolog lub chirurg onkologiczny. To nie jest tak, ¿e chirurdzy lataj± z no¿em i wycinaj±, co popadnie. Wiêkszo¶ci chorych niczego nie usuwamy. Badamy i usuwamy tylko zmiany podejrzane. Zabieg trwa 15 minut. Profilaktyczne usuwanie znamion skóry ze wzglêdu na ryzyko rozwoju raka do niczego nie prowadzi. Skoro wiêkszo¶æ rozwija siê tam, gdzie znamienia nie by³o, czemu mia³oby to s³u¿yæ?
*Prof. Piotr Rutkowski jest kierownikiem Kliniki Nowotworów Tkanek Miêkkich, Ko¶ci i Czerniaków w Centrum Onkologii - Instytutu im. Marii Sk³odowskiej - Curie w Warszawie, cz³onek Rady Naukowej Akademii Czerniaka
Do³±cz do serwisu Zdrowie na Facebooku!
Obejrzyj za³±czone zdjêcia i poznaj ABCDE czerniaka. Czerniaki maj± wiele cech charakterystycznych, które pomagaj± w ich rozpoznaniu. Zamieszczone zdjêcia s± w³asno¶ci± prof. Piotra Rutkowskiego.
Zobacz tak¿e:
Wywiad z lek. med. Aleksandr± Kapa³±: Nie ma "diet lecz±cych raka"
Wywiad z prof. Piotrem Kaliciñskim na temat przeszczepu w±troby u dzieci
Wywiad z prof. Wojciechem Maksymowiczem: Komórki macierzyste w neurochirurgii - jeszcze nie leczymy, robimy badania
- My¶l±c w ten sposób, ¿adnego czerniaka by¶my nie pokonali, bo terapia w wiêkszo¶ci przypadków polega wy³±cznie na leczeniu chirurgicznym: na przyk³ad w Niemczech w ponad 80% przypadków, w Stanach Zjednoczonych a¿ w 90%. Sk±d mit? Mylimy skutek z przyczyn±. Je¶li pacjent trafia z zawansowanym nowotworem, z krwawi±c± ran±, to rokowanie jest z³e. Ju¿ s± przerzuty, a zmianê na skórze wycinamy przede wszystkim po to, by choremu zmniejszyæ dolegliwo¶ci. Wyciêcie czerniaka mo¿e wyleczyæ, brak wyciêcia zawsze prowadzi do ¶mierci. Dzi¶, nawet w zaawansowanych stadiach choroby, usuwanie zmiany ma jeszcze jedno bezcenne zastosowanie. Pobieramy materia³ do badañ, by oznaczyæ precyzyjnie rodzaj zmiany, przeprowadziæ badania molekularne. To umo¿liwia opracowanie celowanej terapii, która czasem pozwala ocaliæ chorych w zaawansowanym stadium choroby.
Chorych na czerniaka przybywa. A co ze ¶miertelno¶ci±?
- Szczê¶liwie, ¶miertelno¶æ nie ro¶nie proporcjonalnie do zachorowañ. W przypadku kobiet osi±gnêli¶my ju¿ nawet stabilizacjê, bo panie bardziej my¶l± o swoim zdrowiu i skórze, szybciej zg³aszaj± siê do lekarza. Ale ¶miertelno¶æ jest za du¿a, w stosunku do tego, co musi byæ. Wszystkich przypadków nie wyeliminujemy, ale w Polsce udaje siê wyleczyæ 70% pacjentów, a w Niemczech prawie 90%. Tylko z ró¿nicy grubo¶ci czerniaków wynika ta ró¿nica. W Niemczech szacuje siê, ¿e ¶rednia grubo¶æ czerniaka, z którym zg³asza siê pacjent, to ¶rednio 0,8-0,9 mm. W Polsce ponad 2 mm. 10% pacjentów przychodzi ju¿ przerzutami, inni z tak zaawansowan± chorob±, ¿e przerzutów jeszcze nie ma, ale niemal na pewno bêd±. Wcze¶nie wykryte czerniaki leczyæ ³atwiej, najmniej kosztownymi metodami, we wszystkich o¶rodkach onkologicznych w kraju.
Czy profilaktyczne usuwanie zmian na skórze ma sens?
- Je¶li kto¶ chce to zrobiæ ze wzglêdów estetycznych, dla urody: dlaczego nie? Wcze¶niej jednak niech zmianê oceni dermatolog lub chirurg onkologiczny. To nie jest tak, ¿e chirurdzy lataj± z no¿em i wycinaj±, co popadnie. Wiêkszo¶ci chorych niczego nie usuwamy. Badamy i usuwamy tylko zmiany podejrzane. Zabieg trwa 15 minut. Profilaktyczne usuwanie znamion skóry ze wzglêdu na ryzyko rozwoju raka do niczego nie prowadzi. Skoro wiêkszo¶æ rozwija siê tam, gdzie znamienia nie by³o, czemu mia³oby to s³u¿yæ?
*Prof. Piotr Rutkowski jest kierownikiem Kliniki Nowotworów Tkanek Miêkkich, Ko¶ci i Czerniaków w Centrum Onkologii - Instytutu im. Marii Sk³odowskiej - Curie w Warszawie, cz³onek Rady Naukowej Akademii Czerniaka
Do³±cz do serwisu Zdrowie na Facebooku!
Obejrzyj za³±czone zdjêcia i poznaj ABCDE czerniaka. Czerniaki maj± wiele cech charakterystycznych, które pomagaj± w ich rozpoznaniu. Zamieszczone zdjêcia s± w³asno¶ci± prof. Piotra Rutkowskiego.
Zobacz tak¿e:
Wywiad z lek. med. Aleksandr± Kapa³±: Nie ma "diet lecz±cych raka"
Wywiad z prof. Piotrem Kaliciñskim na temat przeszczepu w±troby u dzieci
Wywiad z prof. Wojciechem Maksymowiczem: Komórki macierzyste w neurochirurgii - jeszcze nie leczymy, robimy badania
POPULARNE
NAJNOWSZE
-
Kiedy mam szansê siê zaszczepiæ? Coraz trudniej o optymizm (stan na 22.01.2021)
-
Pani Magda: Jestem po szczepieniu pierwsz± dawk±. Nie rozumiem do koñca, dlaczego za³apa³am siê do grupy zero
-
COVID-19: Dlaczego w pierwszej kolejno¶ci nale¿y szczepiæ starszych
-
COVID-19: Lek na zapalenie stawów tocilizumab - to by³y przedwczesne nadzieje
-
Norwegia: zgony starszych ludzi a szczepionka Pfizera. Co ju¿ wiadomo na ten temat
- Koronawirus wykryty w Afryce Po³udniowej. Mutacja, która niepokoi. Obawy co do skuteczno¶ci szczepionki
- 5G nie wywo³uje COVID-19, ale plotka rozprzestrzenia siê jak wirus
- Izrael: Pojedyncza dawka szczepionki na COVID-19 okaza³a siê mniej skuteczna ni¿ my¶leli¶my - twierdz± specjali¶ci
- Witamina E - wiêcej ni¿ witamina m³odo¶ci. W³a¶ciwo¶ci i skutki niedoboru witamy E
- Mutacje wirusa z Wielkiej Brytanii, Brazylii, Afryki Po³udniowej: czy s± gro¼ne i czy szczepionki bêd± skuteczne