Jak pasożyty jelitowe nas kolonizują
Pasożyty jelitowe przedostają się do ludzkiego organizmu przez przewód pokarmowy i osiadają zwykle w jelicie cienkim lub jelicie grubym. Jaja lub larwy pasożytów mogą znajdować się na nieumytych warzywach czy owocach, które wyrosły na skażonej glebie. Ryzykowne jest też picie nieprzegotowanej wody w krajach, w których istnieje duże niebezpieczeństwo zakażenia się chorobami pasożytniczymi lub wody z nieprzebadanych źródeł. Ponadto źródłem infekcji może być niedogotowane mięso wieprzowe, wołowe lub mięso ryb, pochodzące od chorych zwierząt.
Do infekcji może też dojść w wyniku kontaktu ze skażonym kałem lub skażoną glebą. Małe dzieci zwykle zakażają się owsikami drapiąc się nieświadomie w okolicy odbytu, a następnie wkładając brudne rączki do ust. Do infekcji pasożytniczych przyczynia się ponadto nieprzestrzeganie zasad higieny po kontakcie ze zwierzętami (gdy zapominamy o dokładnym myciu rąk).
W przypadku owsików może też dochodzić do tak zwanej reinwazji, gdy larwy rozwijające się z jaj przyczepionych do skóry odbytu, wracają z powrotem przez odbytnicę do jelita grubego.
Co nas atakuje najczęściej
Pasożytów atakujących człowieka jest naprawdę sporo. Dla niektórych jesteśmy wręcz niezbędni do przeżycia. Pasożyty żyją i rozwijają się oraz rozmnażają w przewodzie pokarmowym człowieka, czerpiąc od niego składniki pokarmowe. Jednocześnie zanieczyszczają środowisko, w którym bytują, swoimi produktami przemiany materii.
Zwykle rozmnażają się w jelitach, gdzie składają ogromną liczbę jaj, które są następnie wydalane na zewnątrz wraz z kałem. Jeśli znajdą się w glebie, cierpliwie czekają, aż ktoś je przeniesie do ust i połknie. Jaja pasożytów potrafią naprawdę długo przetrwać w nienaruszonej formie. Na przykład jaja owsika zachowują zdolność zakażania poza organizmem ludzkim przez około 3 tygodnie. Glista ludzka jest zdolna do zarażania nawet kilka lat.
Człowiek może być żywicielem ostatecznym lub pośrednim dla:
- pierwotniaków (lamblia jelitowa, pełzak czerwonki)
- orzęsków (sparkosz okrężnicy wywołujący balantidiozę)
- robaków płaskich (tasiemiec nieuzbrojony, tasiemiec uzbrojony, tasiemiec karłowaty, bruzdogłowiec szeroki, bąblowce)
- nicieni (owsik ludzki, glista ludzka, włosogłówka)
Dobra wiadomość jest taka, że w krajach, w których wdrożono rygorystyczne zasady higieny związanej z produkcją żywności, choroby pasożytnicze występują rzadko. Nadal są jednak zmorą krajów rozwijających się, szczególnie w strefie tropikalnej i subtropikalnej, mających kłopoty z dostępem do bieżącej wody, a także w krajach, w których nawozi się pola uprawne odchodami zwierzęcymi lub ludzkimi. Ryzyko związane jest także z jedzeniem potraw przyrządzanych z surowego mięsa, w tym z ryb, jeżeli nie stoją za tym rygorystyczne zasady sanitarno-epidemiologiczne.
Kluczowe jest badanie kału
Sporo infekcji pasożytniczych, diagnozowanych w Europie czy USA związanych jest z podróżami do egzotycznych krajów. Stąd warto się przebadać, jeżeli po powrocie z wakacji, doświadczamy nietypowych objawów ze strony układu pokarmowego. Większość infekcji można łatwo zwalczyć lekami przeciwpasożytniczymi. Do postawienia diagnozy potrzebne są badania kału albo krwi lub badania genetyczne (testy robione są metodą PCR - rodzaj badań DNA wykorzystujących osiągnięcia biologii molekularnej).
W kale szuka się szczątków ciał pasożytów, a także ich jaj lub larw. W przypadku podejrzenia zakażenia owsikiem ludzkim wykonuje się tzw. test scotch tape, który polega na kilkukrotnym przyklejeniu taśmy do odbytu w celu pobrania jaj owsików, a następnie na badaniu pod mikroskopem.
Jeśli robaki lub jaja nie zostaną wykryte, lekarz może przeprowadzić badanie krwi pod kątem przeciwciał, które wytwarza organizm, gdy jest atakowany przez pasożyty.
Jeśli lekarz podejrzewa obecność cyst (larwy tasiemca mogą przedostać się poza jelita i osiąść w różnych miejscach, gdzie następnie się otorbiają tworząc cystę) może zlecić wykonanie zdjęcia rentgenowskiego lub tomografię komputerową (CT) albo rezonans magnetyczny (MRI).
Kiedy wizyta u lekarza to dobry pomysł?
Infekcje pasożytnicze niekiedy nie dają żadnych objawów - nawet całymi latami - i możemy nie być świadomi obecności robaków naszym ciele. Choroby pasożytnicze trudno zdiagnozować bez badań mikrobiologicznych czy genetycznych, ponieważ symptomy infekcji nie są wcale takie oczywiste i mogą przypominać cały szereg innych schorzeń. Czasami dopiero niepowodzenie w leczeniu chorób fizjologicznych podsuwa pomysł, aby zbadać pacjenta pod kątem pasożytów.
Obecność pasożytów układu pokarmowego zwiększają ryzyko niedożywienia i anemii (niedokrwistość spowodowana niedoborem witamin) oraz niedrożności jelit. Powikłania występują częściej u osób starszych i z osłabionym układem odpornościowym. Infekcje pasożytnicze są groźne w okresie ciąży.
Objawy, które mogą towarzyszyć infekcji pasożytniczej:
- biegunka lub ból brzucha, trwające ponad 2 tygodnie
- długotrwałe nudności
- częste wymioty
- krew lub ropa w stolcu
- gazy lub wzdęcia
- ból lub tkliwość żołądka, skurcze żołądka
- utrata apetytu
- odwodnienie
- utrata wagi bez wyraźnego powodu, niedowaga, wychudzenie
- uczucie zmęczenia
- czerwona i swędząca wysypka wokół odbytnicy lub sromu
- podwyższona temperatura ciała
- obecność robaków, jaj lub larw w stolcu
Robaki w stolcu wyglądają różnie. W przypadku glisty ludzkiej widać kawałki robaków lub nawet duże, żywe pasożyty. W przypadku owsików spostrzeżemy cienkie, białe robaki, które wyglądają jak strzępki nici. Owsiki są czasami widoczne w nocy w okolicy odbytu, kiedy samice składają tam jaja.
Dzieci cierpiące na owsiki są niespokojne, nadmiernie pobudzone ruchowo, mają trudności w koncentracji, w nocy mogą zgrzytać zębami i źle spać.
![Bąblowiec: jak ustrzec się przed bąblowicą? [objawy, leczenie]](https://bi.im-g.pl/im/0e/96/16/z23685134II,Bablowica-mozna-sie-zarazic-w-calej-Polsce-i-jest-.jpg)
