Wśród przyczyn bolesnych skurczów jelit wymienia się takie czynniki jak:
Nieprawidłowa dieta to ten czynnik, który najłatwiej jest wyeliminować. Czasem wystarczy niewielka zmiana nawyków żywieniowych, aby wszystko wróciło do normy. Wielu osobom nie służy bowiem nadmiar tłustego lub ostrego i ciężkostrawnego jedzenia, źle przyrządzone potrawy, brak lub nadmiar błonnika pokarmowego, nieregularnie zjadane posiłki. Stąd już tylko krok do zaburzeń w pracy jelit, co objawia się bolesnością brzucha i niestrawnością (dyspepsją).
Drugi niebagatelny czynnik to wszechobecny stres. Przeszkadza w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu, co często oznacza kłopoty z trawieniem. Długotrwały stres (i inne czynniki) mogą zaowocować takimi zaburzeniami czynnościowymi jak zespół jelita wrażliwego (IBS).
Wśród chorób przewodu pokarmowego mówi się natomiast o takich schorzeniach jak: choroba Leśniowskiego-Crohna, nieswoiste zapalenia jelit.
Jeżeli skurcze jelit wynikają ze złego odżywiania się, czas na zmianę nawyków. Najprawdopodobniej potrzebujemy lekkostrawnego i bogatego w naturalny błonnik pożywienia, zjadanego regularnie, w nie nadmiernych porcjach i w spokojnych okolicznościach. Nie można nerwowo pochłaniać posiłków, a potem dziwić się efektom. Skurczom jelit sprzyjają też nadmiar alkoholu czy używek, potrawy mięsne, tłuste i smażone, a także zjadane zbyt późną porą, tuż przed snem, gdy organizm chciałby odpocząć, a nie zajmować się trawieniem ciężkich dań.
Bolesne skurcze jelit, zdarzające się od czasu do czasu, można załagodzić pijąc rozluźniające mięśnie gładkie brzucha preparaty ziołowe, leki na wzdęcia i ogólnie na poprawę trawienia, a także niesteroidowe leki przeciwzapalne i rozkurczające.
Jeżeli jednak zdarzają się nam takie objawy często i są bardzo bolesne, warto zasięgnąć opinii gastrologa. Możemy bowiem cierpieć na zaburzenia czynnościowe jelit, na przykład na zespół jelita drażliwego, a to już wymaga podawania leków przeciwzapalnych i długiej terapii.
Przewlekły stres potrafi nam dokuczyć na wiele sposobów. Nadmierne napięcie emocjonalne objawia się nieraz skurczami i bólem brzucha, biegunką, wzdęciami, bólem żołądka itp. "sygnałami" ze strony układu pokarmowego. Aby z tym walczyć trzeba niejednokrotnie przeorganizować swoje życie i odnaleźć więcej spokoju. Nie zawsze się to udaje, warto też spytać o radę psychologa czy psychiatry. Istnieją różne techniki, pomagające w zwalczaniu stresu. Najprostsza i możliwa do szybkiego wdrożenia to aktywność fizyczna, najlepiej na świeżym powietrzu.
Zespół jelita drażliwego powoduje uporczywe skurcze jelit i bóle brzucha, skutecznie uprzykrzające nam życie. W dodatku towarzyszą mu zaparcia lub biegunki. Leczenie polega na dbałości o dietę i spokój, a pomocne leki to czasem leki przeciwdepresyjne, a ponadto leki regulujące perystaltykę jelit. Pomocne bywają probiotyki, jako wsparcie terapii antybiotykowej, jeżeli taką zaleci lekarz.
Pomocna dieta przy IBS zależy od tego, czy akurat cierpimy na biegunki czy zaparcia. Najczęściej zaleca się jednak delikatne warzywa i owoce, chude mięso, oczyszczone produkty zbożowe (przy biegunkach), zioła i przyprawy ułatwiające trawienie, takie jak kminek, koperek, cynamon, a także herbaty ziołowe. Wzmożone dolegliwości mogą spowodować pokarmy wysokotłuszczowe, picie napojów zawierających kofeinę oraz jedzenie surowych owoców i warzyw, w tym kapustnych, strączkowych, cebuli, czosnku, kwaśnych owoców.
Natomiast gdy dokuczają nam zaparcia należy zwiększyć ilość spożywanych owoców, warzyw oraz pełnoziarnistych produktów zbożowych, ponieważ zawierają błonnik pokarmowy, naturalny czynnik pobudzający perystaltykę przewodu pokarmowego. Ponadto pomocne są fermentowane produkty mleczne. Należy też sporo pić. Unikamy jednak takich produktów jak tłuste mięsa, produkty typu fast food oraz słodycze.
Choroba Leśniowskiego-Crohna to inaczej przewlekły stan zapalny jelit, którego powikłaniem może być niedrożność jelit, a także ropnie, przetoki, zapalenie otrzewnej, krwawienia. Nieznana jest przyczyna choroby, być może są to czynniki genetyczne, środowiskowe oraz immunologiczne.
Leczenie polega na stosowaniu specjalnej diety, unikaniu infekcji, stresu, papierosów i niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Stosuje się natomiast glikokortykosteroidy oraz leki immunopresyjne. W przypadku zmian w jelicie grubym i okolicy odbytu podaje się także antybiotyki. Czasem konieczna jest operacja chirurgiczna.
Nieswoiste zapalenia jelit wymagają konsultacji gastroenterologa. Przyczyny mogą być różnorodne i wymagać specjalistycznej diagnostyki (np. kolonoskopii, badania histopatologicznego) oraz odpowiedniego leczenia.