Podstawowym zadaniem antybiotyku jest zwalczenie bakterii, która wywo³a chorobê. Mimo ¿e zazwyczaj ¶wietnie sobie z tym radz±, to przy okazji zabijaj± tak¿e dobre bakterie, które ¿yj± w jelitach. S± nam one niezbêdne, bo to m.in. od nich zale¿y nasza odporno¶æ i podatno¶æ na infekcje, fermentacja niektórych sk³adników pokarmowych (wp³yw na trawienie) oraz udzia³ w syntezie witamin (na przyk³ad witaminy K).
Wyja³owienie jelit sprzyja rozrostowi szczepów opornych na dzia³anie antybiotyków, zaburza prawid³owe funkcjonowanie jelit i upo¶ledza czynno¶æ trawienn± jelit. Takie toksyczne dzia³anie patogenów na b³onê jelit niejednokrotnie wywo³uje biegunkê. Do szczególnie niebezpiecznych bakterii nale¿± Clostridium difficile (wytwarzaj±ce toksynê B) oraz Staphylococcus aureus (wytwarzaj±ce tzw. enterotoksynê).
Biegunka po antybiotyku – kiedy mo¿e siê pojawiæ?
Biegunka po leczeniu antybiotykiem dotyczy zazwyczaj 30 proc. pacjentów przyjmuj±cych antybiotyki. Prawdopodobieñstwo jej wyst±pienia mog± zwiêkszaæ:
- stosowanie antybiotyków szerokowidmowych, czyli takich, które dzia³aj± na wiele gatunków bakterii jednocze¶nie, w¶ród nich wyró¿niæ mo¿na przede wszystkim cefalosporyny, amoksycylinê z kwasem klawulonowym, ampicylinê, klindamycynê oraz fluorochinolony,
- okres niemowlêctwa oraz podesz³y wiek,
- d³ugo¶æ trwania kuracji antybiotykowej (ryzyko ro¶nie po 4 tygodniach stosowania),
- schorzenia wspó³istniej±ce, a zw³aszcza niedobory odporno¶ci (zaka¿enie wirusem HIV, choroba nowotworowa),
- wcze¶niejszy epizod biegunki poantybiotykowej,
- d³ugotrwa³a hospitalizacja.
Sposób podania antybiotyku – doustnie lub do¿ylnie – nie ma wiêkszego znaczenia. W wiêkszo¶ci przypadków choroba ma do¶æ ³agodny przebieg. Biegunce zazwyczaj nie towarzysz± ¿adne bolesne parcia, chorzy nie maj± podniesionej temperatury, nie dokuczaj± im bóle brzucha.
Schorzenie bardzo czêsto ustêpuje samoistnie i nie ma potrzeby wprowadzania dodatkowego leczenia. Tylko u niewielkiej czê¶ci pacjentów mo¿e rozwin±æ siê postaæ gwa³towniejsza, wyra¿ona silniejszymi objawami sugeruj±cymi zapalenie jelita grubego. W takich sytuacjach mówi siê o rzekomob³oniastym zapaleniu jelit.
Za rozwój schorzenia odpowiadaj± toksyny wytwarzane przez bakterie Clostridium difficile. Ich obecno¶æ w organizmie powoduje:
- biegunki o bardzo ostrym przebiegu,
- silny ból i skurcze podbrzusza,
- gor±czkê,
- dreszcze,
- obfite, wodniste stolce z domieszk± ¶luzu, a w niektórych przypadkach nawet krwi.
Dodatkowo u chorych obserwuje siê zaburzenia w sk³adzie elektrolitów (potasu, sodu), podnosi siê tak¿e liczba leukocytów (bia³ych krwinek) w surowicy. Stan pacjenta jest zazwyczaj powa¿ny i nieleczony mo¿e prowadziæ do g³êbokiego odwodnienia. W szczególnych przypadkach dochodzi do toksycznego rozdêcia okrê¿nicy lub przedziurawienia (perforacji) jelita. Obie sytuacje stanowi± bezpo¶rednie zagro¿enie ¿ycia i wymagaj± jak najszybszej interwencji chirurgicznej.
Biegunka po antybiotyku – leczenie
Leczenie biegunki wywo³anej przyjmowaniem antybiotyków zale¿y przede wszystkim od stopnia jej nasilenia. Je¶li ma ³agodny przebieg dolegliwo¶ci powinny ust±piæ z chwil± odstawienia antybiotyku, który wywo³a³ dolegliwo¶ci. Ka¿dy chory musi te¿ zadbaæ o odpowiednie nawodnienie organizmu (picie du¿ej ilo¶ci wody niegazowanej oraz herbaty pozwoli unikn±æ odwodnienia i pomo¿e wyrównaæ gospodarkê wodno-elektrolitow± organizmu).
Warto te¿ przyjrzeæ siê diecie. Zaleca siê, aby jej podstawê stanowi³y produkty bogate w skrobiê, takie jak ry¿ lub ziemniaki. Powinna byæ te¿ lekkostrawna, i wolna od sma¿onych i s³odkich potraw.
Walkê z biegunk± mo¿na tak¿e uzupe³niæ probiotykami. Mo¿na tak¿e siêgn±æ po leki przeciwbiegunkowe, na przyk³ad loperamid.
Je¶li choroba ma ciê¿y przebieg lub dosz³o do rzekomob³oniastego zapalenia jelit konieczna jest hospitalizacja i jak najszybsze wprowadzenie odpowiedniego leczenia.
Biegunka po antybiotyku – profilaktyka
Jedynym sposobem na unikniêcie biegunki wywo³anej przyjmowaniem antybiotyków jest rozs±dniejsze przepisywanie tej grupy leków. Dodatkowo warto pamiêtaæ o probiotykach oraz prebiotyków w trakcie trwania kuracji antybiotykiem.
Probiotyki to wyselekcjonowane kultury bakterii, które po podaniu doustnym namna¿aj± siê w przewodzie pokarmowym i spe³niaj± w nim funkcje ochronne. Mog± to byæ preparaty w postaci kapsu³ek zawieraj±ce szczepy Saccharomyces boulardii lub Lactobacillus GG, które mo¿na nabyæ w aptece bez recepty. Innym rozwi±zaniem s± tak¿e jogurty zawieraj±ce ¿ywe kultury bakterii.
Prebiotyki to natomiast substancje spo¿ywcze, które w sposób naturalny stymuluj± wzrost prawid³owej flory jelit.
To równie¿ mo¿e ciê zainteresowaæ:
