Strzemiączko - budowa
Strzemiączko jest najmniejszą ze wszystkich kości, które występują w ludzkim organizmie. Ma ona zaledwie około 3 mm długości. Kość ta wykształciła się z kości gnykowo-żuchwowej u wczesnych czworonogów. Na podstawie badań określono, że w trakcie rozwoju doszło do przekształcenia kości, oddzielenia ich od żuchwy i wciągnięcia w struktury ucha środkowego. Najstarsze strzemiączko stanowiące znalezisko archeologiczne pochodzi od akantostegii, czyli czworonoga, który stanowił stadium pośrednie między rybami a płazami. Kręgowce te żyły w dewonie, czyli około 370 milionów lat temu. Strzemiączko wykształciło się w pierwszej kolejności u płazów, a później pojawiło się również u ssaków oraz ptaków. U ptaków kość przyjmuje kształt strzemienia, skąd wzięła się jej nazwa.
W budowie strzemiączka wyróżnia się kilka podstawowych elementów, do których należą:
- Głowa strzemiączka,
- Odnoga donosowa,
- Odnoga doogonowa.
Części te tworzą podstawę, która osadzona jest w okienku owalnym. Elementy strzemiączka łączą z kolei ucho środkowe z uchem zewnętrznym.
Czasami, zwłaszcza do celu opisów stosowanych w otochirurgii, przyjmuje się podział na dwie części, z których jedna to suprastruktura strzemiączka (obejmuje główkę oraz odnogi), a druga to infrastruktura strzemiączka, którą nazywa się podstawą strzemiączka.
Co ciekawe, strzemiączko oraz dwie pozostałe kości słuchowe, są w pełni uformowane już u noworodków i później nie zmieniają swojego kształtu, w przeciwieństwie do innych kości w organizmie człowieka.
Rola strzemiączka w procesie słyszenia
Kosteczki słuchowe pełnią ważne funkcje w procesie słyszenia. Są one odpowiedzialne za przekazywanie drgań błony bębenkowej do wewnętrznej części ucha, gdzie drgania te są zamieniane na impulsy elektryczne, które mogą być interpretowane przez mózg. Dźwięki, które docierają do błony bębenkowej najpierw docierają do młoteczka, następnie do kowadełka, a na końcu do strzemiączka.
Istotne są nie tylko kosteczki słuchowe, ale również mięsień strzemiączkowy. Strzemiączko jest połączone z mięśniem strzemiączkowym, z którym stale współpracuje. Mięsień ten kurcząc się i rozluźniając reguluje natężenie dźwięku docierającego do wewnętrznych struktur ucha, dzięki czemu pełni funkcję ochronną i zapobiega uszkodzeniu słuchu. Pulsowanie tego mięśnia umożliwia także usztywnianie młoteczka i kowadełka, co wpływa na zmianę ciśnienia w uchu wewnętrznym. W związku z tym, można powiedzieć, że kosteczki słuchowe oraz współpracujące z nimi mięśnie pełnią równocześnie rolę wzmacniacza, a także chronią ucho wewnętrzne przed zbyt głośnymi dźwiękami.
Strzemiączko - najczęstsze choroby
Problemy zdrowotne, jakie najczęściej dotyczą strzemiączka i innych kości słuchowych to zapalenie. Czasami stan zapalny prowadzi do uszkodzenia struktur kosteczek, co z kolei może objawiać się pogorszeniem słuchu. Taki rodzaj niedosłuchu nazywany jest niedosłuchem przewodzeniowym, ponieważ w jego przypadku występują zaburzenia w przewodzeniu dźwięku w strukturach ucha.
Oprócz zapalenia, często występującym schorzeniem w obrębie kosteczek słuchowych jest otoskleroza, która prowadzi do unieruchomienia strzemiączka. Otoskleroza jest chorobą dziedziczną, która najczęściej występuje u kobiet w młodym wieku. Podejrzewa się, że chorobę wywołuje wirus odry. Ze względu na umiejscowienie zmian, objawami, które mogą pojawiać się w przebiegu otosklerozy, oprócz niedosłuchu, mogą być szumy uszne oraz zawroty głowy. Kosteczki słuchowe są również narażone na uszkodzenie związane z urazem. Co ważne, każde przerwanie łańcucha kosteczek i uszkodzenie pojedynczej kosteczki, powoduje niedosłuch.
Choroby związane z uszkodzeniem kości słuchowych najczęściej wymagają leczenia chirurgicznego. Zabiegi przeprowadzane w obrębie strzemiączka, młoteczka lub kowadełka mają na celu odbudowanie zniszczonej struktury kości, co w efekcie prowadzi do wyleczenia niedosłuchu. Czasami, oprócz leczenia przeprowadza się zabieg ossikuloplastyki, czyli plastyki kosteczek słuchowych, która ma na celu ich odbudowanie. Niekiedy przeprowadzany jest zabieg mobilizacji strzemiączka, który wykonuje się również w przypadku tympanosklerozy.
