Kokaina jest organicznym związkiem chemicznym z grupy alkaloidów. To narkotyk o silnym działaniu pobudzającym. Ma także właściwości uzależniające psychicznie. Pozyskuje się go z liści krzewu o nazwie krasnodrzew pospolity (koka, krzew kokainowy, łac Erythroxylon coca), który jest rośliną rosnącą niegdyś w stanie dzikim w Andach w Ameryce Południowej. Obecnie jest uprawiany w Ameryce Południowej, głównie w Kolumbii, Peru oraz Boliwii, a także w innych rejonach świata. Krasnodrzew pospolity dorasta do wysokości kilku metrów, ma niewielkie pojedyncze i pachnące liście, zawierające niewielkie ilości kokainy (około 2 proc.) Przez wieki Indianie z rejonu Andów używali liści koki do poprawiania wydolności organizmu, jako używki oraz w celach obrzędowych.
Po raz pierwszy kokainę wyizolowano z liści koki w 1860 roku. Dokonał tego niemiecki chemik Albert Niemann. Kokaina używana była przez jakiś czas w medycynie jako środek znieczulający, a nawet do leczenia uzależnienia od morfiny, dopóki nie zorientowano się w jej właściwościach uzależniających. Szczególnie chętnie korzystano z kokainy w stomatologii oraz w okulistyce do miejscowego znieczulania. Na przełomie XIX i XX wieku kokaina była popularna w kręgach artystycznych, dodawano ją do napojów i niektórych produktów spożywczych. W 1886 roku pojawił się napój o nazwie Coca Cola, produkowany na bazie wyciągu z krzewu koki oraz z nasion drzew kola (wiecznie zielone drzewa pochodzące pierwotnie z Afryki, nasiona zawierają kofeinę). Współcześnie przy produkcji napojów kokaina jest usuwana z liści koki. Na początku XX wieku zaczęto dostrzegać niebezpieczeństwo uzależnienia się od tego narkotyku i w efekcie po I wojnie światowej zdelegalizowano kokainę w większości krajów. W latach siedemdziesiątych ponownie zyskała popularność jako narkotyk i stała się źródłem ogromnych zarobków kolumbijskich, i nie tylko, środowisk przestępczych.
Jeśli chodzi o zastosowanie medyczne, to kokaina jako środek miejscowo znieczulający w okulistyce, jest wycofywana z użytku i zastępowana przez leki nie mające takiego działania uzależniającego.
Kokaina jest substancją nielegalną. Sprzedawana jest w postaci białego proszku, który jest rozpuszczalny w wodzie. Jest to chlorowodorek kokainy, najczęściej wdychany przez nos. Śluzówka nosa wchłania szybko kokainę, co powoduje niemal natychmiastową reakcję ze strony układu nerwowego, dając uczucie przyjemności, euforii. Inny sposób zażywania to wcieranie w dziąsła lub picie rozpuszczonego proszku. Znosi wtedy uczucie głodu oraz zaburza odczuwanie smaku. Stan pobudzenia po przyjęciu jednej dawki kokainy trwa około pół godziny.
Inną formą narkotyku jest tzw. free-base, czyli wolna zasada kokainy. Powstaje, gdy chlorowodorek kokainy zostaje poddany działaniu sody lub amoniaku. W efekcie powstaje łatwopalny związek, który topi się i ulatnia przy podgrzewaniu, co zwykle robi się w folii lub na łyżce. Opary powstające w trakcie podgrzewania są następnie wdychane.
Kokaina może mieć także postać cracku. Chemicznie rzecz biorąc to wolna zasada, która wytrąca się podczas gotowania roztworu chlorowodorku kokainy i wodorowęglanu sodu. Crack sprzedawany jest zazwyczaj w postaci jasnobrązowych kuleczek. Przyjmuje się poprzez wdychanie do płuc oparów powstających w czasie palenia cracku w specjalnej szklanej fajce. Działa natychmiastowo, po mniej niż dziesięciu sekundach, a efekt pobudzający utrzymuje się około 10-15 minut. Jest uważany za najsilniej uzależniającą formę kokainy.
Kokaina bardzo mocno wpływa na działanie ośrodkowego układu nerwowego, zwiększając produkcję dopaminy i serotoniny, neuroprzekaźników które odpowiadają między innymi za odczuwanie przyjemności. Powoduje pojawienie się euforii, silnie pobudza i wyraźnie zmniejsza uczucie zmęczenia. Taka osoba po przyjęciu kokainy staje się bardziej pewna siebie, odczuwa podekscytowanie i przypływ energii. Kokaina powoduje silne pobudzenie psychoruchowe. Jednocześnie znosi odczucie głodu i zmniejsza potrzebę snu. Działanie kokainy trwa od 10 do 30 minut, w zależności od formy, w jakiej została przyjęta.
Narkotyk ma wpływ na pracę serca, wywołuje bowiem zaburzenia w jego rytmie. Serce w pierwszym momencie po zażyciu kokainy zwalnia, a następnie nadmiernie przyspiesza, jednocześnie wrasta ciśnienie krwi i rytm oddechu. Po zażyciu większej dawki pojawia się drżenie mięśni i podnosi się temperatura ciała.
Kokaina ma silnie działanie uzależniające psychicznie. Do uzależnienia może dojść bardzo szybko. Gdy mija wpływ narkotyku na ośrodki przyjemności w mózgu, samopoczucie gwałtownie się obniża, co powoduje potrzebę wzięcia kolejnej dawki. Najbardziej niebezpieczne jest przyjmowanie kokainy dożylnie oraz palenie cracku.
Kokaina zażywana regularnie powoduje obniżenie się poziomu wrażliwości na narkotyk i konieczność zwiększania dawki i częstotliwości w celu uzyskania takich samych efektów.
Osoba po zażyciu kokainy jest widocznie nadaktywna, gadatliwa, zwykle bardzo towarzyska. Nabiera nadmiernej pewności siebie i wyzbywa się zahamowań. Czasem reaguje bardzo gwałtownie, wręcz agresywnie. Zażywanie kokainy powoduje bezsenność oraz utratę apetytu. Kokainiści mają rozszerzone źrenice, słabo reagujące na światło, a także rodzaj kataru wynikający z podrażnienia śluzówek nosa. Ponadto dłuższe zażywanie kokainy donosowo uszkadza przegrodę nosa i śluzówkę, prowadząc do jej martwicy.
Przedawkowanie kokainy powoduje uczucie lęku, paniki. Gwałtownie wzrasta ciśnienie krwi, tętno staje się nieregularne, rośnie temperatura ciała. Taki stan może doprowadzić do zawału serca lub udaru mózgu, a także do uszkodzenia narządów wewnętrznych.
Jednym ze skutków długotrwałego zażywania kokainy może być psychoza paranoidalna, w tym jej odmiana, określana nazwą formikacje, czyli wrażenie, że po naszej skórze lub pod nią, przemieszczają się owady, larwy lub pasożyty. To rodzaj omamów wzrokowych, towarzyszących także zażywaniu innych narkotyków.
Długotrwałe zażywanie kokainy prowadzi do anhedonii, czyli do utraty zdolności do odczuwania przyjemności z rzeczy, które przedtem sprawiały radość.
Źródło: Narkomania.org.pl