Anhedonia - czym jest, czym jest spowodowana, jak się ją leczy?

Anhedonia to schorzenie polegające na braku odczuwaniu jakiejkolwiek przyjemności (psychicznej, fizycznej czy duchowej) oraz radości, nawet związanej z rzeczami, które dawniej wywoływały to uczucie. W wielu przypadkach utrata odczuwania przyjemności jest związana z depresją lub przyjmowaniem leków antydepresyjnych. Jakie są objawy anhedonii? Na czym polega leczenie tej choroby?

Termin anhedonia powstał z połączenia greckich słów “an”, które oznacza “brak” oraz “hedone” oznaczającego “przyjemność”. Po raz pierwszy termin ten został wprowadzony w 1896 roku przez filozofa i lekarza Theodore-Armanda Ribota.

Zobacz wideo

Anhedonia – przyczyny

Podstawową przyczyną zaburzeń odczuwania przyjemności jest zablokowanie wytwarzania dopaminy spowodowane uszkodzeniami mózgu. Rozróżnia się dwa główne rodzaje anhedonii:

  • Pierwotną - jest ona związana z depresją,
  • Wtórną - występuje na skutek przyjmowania leków antydepresyjnych.

Anhedonia jest jednym z ważniejszych objawów, jakie pojawiają się w przebiegu depresji, ale również innych zaburzeń psychicznych, takich jak schizofrenia. Wtórny rodzaj anhedonii może wystąpić także podczas leczenia uzależnień, a w szczególności na etapie odstawienia substancji uzależniających.

Anhdeonia wtórna jest wywoływana najczęściej przez leki, które są inhibitorami wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny albo serotoniny. Wówczas objawy anhedonii ujawniają się zwykle, gdy ustąpią ostre objawy depresji, w tak zwanej fazie remisji.

Na wystąpienie tego problemu bardziej narażone są osoby, które żyją w ciągłym stresie, są bardzo aktywne zawodowo i często bywają przemęczone. Osoby cierpiące na anhedonię bardzo często mają problem z odczuwaniem oraz współodczuwaniem emocji, zarówno tych pozytywnych, jak i negatywnych. W związku z tym, pacjenci cierpiący na zaburzenia tego typu bardzo często unikają kontaktów towarzyskich, co powoduje problemy z funkcjonowaniem w społeczeństwie, a w efekcie izolację społeczną.

Anhedonia – diagnoza i leczenie

W początkowych stadiach choroby i niezbyt zaawansowanej depresji, anhedonia jest zaburzeniem, które niezwykle trudno zauważyć. Zaniepokoić powinny w szczególności takie objawy, jak:

  • Brak radości
  • Brak emocji
  • Brak odczuwania przyjemności z rzeczy, które dotychczas ją wywoływały
  • Obniżenie nastroju
  • Pogorszenie samopoczucia
  • Utrata zainteresowania dotychczasowym hobby.

Zaburzenia tego typu mogą być odczuwalne dla pacjenta, ale chory nie zawsze zdaje sobie sprawę z problemu. Do diagnozowania tego schorzenia wykorzystywana jest tak zwana Skala Odczuwania Przyjemności, znana również pod skrótem SHAPS (z angielskiego Snaith-Hamilton PleasureScale). Za pomocą tej skali oceniane jest, jak pacjent odczuwa przyjemność w zwykłych codziennych sytuacjach. Test polega na tym, że pacjent zaznacza czy zgadza się ze stwierdzeniem, że dana czynność albo sytuacja mogłaby sprawić mu przyjemność. Sytuacje, które mogą sprawić przyjemność występujące w teście to:

  1. Przebywanie w gronie znajomych, przyjaciół, rodziny,
  2. Uprawianie hobby,
  3.  Branie orzeźwiającego prysznica lub gorącej, relaksującej kąpieli,
  4. Poprawa wyglądu,
  5. Jedzenie ulubionej potrawy,
  6. Picie herbaty lub kawy,
  7. Przyjemne zapachy, na przykład lasu, kwiatów, jedzenia,
  8. Słuchanie ulubionej muzyki, oglądanie ulubionego programu telewizyjnego,
  9. Czytanie ulubionej książki albo gazety,
  10. Oglądanie pięknych widoków,
  11. Widok uśmiechających się ludzi,
  12. Pomaganie innym osobom,
  13. Bycie pochwalonym,
  14. Drobne sprawy, na przykład ładna pogoda.

Leczenie tego zaburzenia jest możliwe, aczkolwiek terapia jest trudna i długotrwała. W przypadku zdiagnozowania anhedonii niezwykle ważne jest określenie jej przyczyny i rozpoczęcie od wyleczenia podłoża problemu. Oprócz tego, często stosuje się leczenie farmakologiczne. Niezbędna jest również psychoterapia. W terapii powinni uczestniczyć również bliscy osoby chorej, ponieważ wsparcie rodziny i przyjaciół jest w takich sytuacjach nieocenione. Żeby uniknąć nawrotów choroby czasami konieczna może się okazać zmiana stylu życia i przewartościowanie ważnych spraw. Należy nieco zredukować tempo życia, ograniczyć stresy i nie brać na barki zbyt wielu obowiązków. Czasami konieczne jest zrezygnowanie ze swoich ambicji i inne ustawienie priorytetów. Jedynie prawidłowe nastawienie pacjenta może zapobiec nawrotom choroby.

Więcej o: