Kwasica mleczanowa - przyczyny
Kwasica mleczanowa jest zaburzeniem metabolicznym, które charakteryzuje się nadmierną produkcją kwasu mlekowego w organizmie. Może wystąpić o osób chorych na cukrzycę, gdy dojdzie u nich do niewydolności serca, wstrząsu, sepsy, niewydolności oddechowej, a także w przypadku zatrucia alkoholem. Kwasica mleczanowa zdarza się stosunkowo rzadko, lecz jest bardzo niebezpieczna. Jej współczynnik śmiertelności wynosi bowiem 50 proc.
Kwasica mleczanowa towarzyszy ciężkiemu niedotlenieniu organizmu. Ten typ kwasicy może pojawić się ponadto u osób, które cierpią na niewydolność nerek lub niewydolność wątroby. Towarzyszy też niektórym nowotworom. Istnieją rzadkie choroby genetyczne mogące objawiać się kwasicą mleczanową, takie jak: niedobór fruktozo-1,6-bisfosfatazy, choroba von Gierkego, zespół Fanconiego-Bickela, zespół MELAS. Do kwasicy mleczanowej może także dojść w wyniku zażywania niektórych leków. Są wśród nich takie substancje jak metformina, która przyjmowania niezgodne z zaleceniami prowadzi do groźnych zaburzeń.
Kwas mlekowy jest produktem beztlenowego spalania glukozy. Do nadmiernego nagromadzenia się kwasu mlekowego w organizmie może doprowadzić nadprodukcja, albo też uszkodzenie mechanizmu usuwania z organizmu nadmiaru tego związku.
W zależności od przyczyny wyróżnia się dwa rodzaje kwasicy mleczanowej:
- kwasica mleczanowa typu A - kwasica beztlenowa powstająca w efekcie niedotlenienia tkanek w wyniku wstrząsu, sepsy, krwotoku, niewydolności serca, obrzęku płuc, zatoru
- kwasica mleczanowa typu B - kwasica tlenowa, czyli niezależna od niedotlenienia, rozwijająca się w wyniku złej pracy nerek (gdy przestają wydalać kwas mlekowy z moczem), dysfunkcji wątroby (wątroba zmienia kwas mlekowy w inny związek), a także jako powikłanie cukrzycy, po zatruciu alkoholem, metalami ciężkimi i przy stosowaniu niektórych leków
Kwasica mleczanowa - objawy
Charakterystyczny dla kwasicy mleczanowej jest tzw. oddech kwasiczy, inaczej oddech Kussmaula lub oddech gonionego psa. Chory oddycha w nienaturalny sposób, nieco jak zziajany pies. Są to głębokie, ale zbyt częste oddechy. Nie ma jednak objawów, które w jednoznaczny sposób wskazywałyby na kwasicę. Do najczęstszych zaliczamy:
- bóle brzucha, nudności, wymioty
- osłabienie, senność, męczliwość
- skąpomocz, czyli oddawanie zmniejszonej ilości moczu
- hipotermia, czyli obniżenie temperatury ciała
- majaczenia i zamroczenie, a następnie śpiączka
- obniżenie się ciśnienia krwi
- odwodnienie
Kwasicę mleczanową rozpoznaje się, gdy stężenie kwasu mlekowego we krwi przekracza 5 mmol/l, podwyższona luka anionowa jest powyżej 16 mEq/l, a pH krwi obniża się poniżej 7,35. Ponadto zauważa się podwyższony poziom glukozy, chociaż nie w każdym przypadku. Zatem dla zdiagnozowania kwasicy mleczanowej konieczne są odpowiednie badania laboratoryjne krwi.
Kwasica mleczanowa - leczenie
Kwasicy mleczanowej nie wolno lekceważyć, może bowiem doprowadzić do śpiączki mleczanowej i do śmierci. W pierwszej kolejności zapobiega się wstrząsowi poprzez nawadnianie i ewentualne dożylne dostarczanie katecholamin. Następnie stosuje się tlenoterapię lub mechaniczną wentylację płuc. Chory otrzymuje także dożylnie wodorowęglan sodu w celu unormowania pH. krwi. W przypadku stwierdzenia hiperglikemii podaje się ponadto insulinę.
Nadmiar kwasu mlekowego i toksyn usuwany jest przez nerki. Chory jest intensywnie nawadniany oraz dostaje leki moczopędne. Jeżeli te metody zawiodą konieczna staje się hemodializa, czyli dializa pozaustrojowa. Jest to sposób oczyszczania krwi za pomocą specjalnego urządzenia, tzw. sztucznej nerki.
Osoby chore na cukrzycę powinny zapobiegać kwasicy mleczanowej, stosując się do zaleceń lekarza i kontrolując poziom glukozy we krwi.
