Kwasica ketonowa - czym się charakteryzuje?
Kwasica ketonowa (ketokwasica cukrzycowa, ang. diabetic ketoacidosis, DKA) jest zaburzeniem metabolicznym, polegającym na nadmiernym nagromadzeniu się glukozy we krwi, która jednak nie może być właściwie wykorzystana do produkcji energii z powodu braku lub niedoboru insuliny. Wtedy dochodzi do sytuacji, w której organizm zaczyna produkować energię spalając tłuszcze i częściowo białka. W wyniku tych procesów biochemicznych dochodzi do nadprodukcji ciał ketonowych, czyli związków chemicznych będących produktem pośrednim rozpadu tłuszczu. Są to takie związki jak kwas β-hydroksymasłowy, kwas acetylooctowy oraz aceton.
Kwasica ketonowa związana jest zazwyczaj z cukrzycą typu 1 lub cukrzycą typu 2, gdy dochodzi do niedoboru insuliny w organizmie, która jest niezbędna do kontrolowania stężenia glukozy we krwi. Nadmiar glukozy prowadzi do rozwoju hiperglikemii, a ta z kolei zaburza procesy metaboliczne w organizmie. Komórki zamiast glukozy zaczynają spalać tłuszcz, wytwarzając przy tym nadmierną ilość ciał ketonowych, a jednocześnie organizm zaczyna się bronić przed hiperglikemią zwiększając produkcję moczu, aby usunąć z organizmu glukozę. Jeżeli w takiej sytuacji chory pije mało płynów, błyskawicznie dochodzi do odwodnienia organizmu. Ten proces przebiega bardzo szybko i w ciągu kilku godzin może dojść w organizmie do poważnych zaburzeń, będących stanem bezpośredniego zagrożenia życia. Jeżeli nie udzieli się choremu pomocy dochodzi do śpiączki, a w konsekwencji do śmierci.
Kwasica ketonowa - objawy
Wśród objawów kwasicy ketonowej wymienia się takie symptomy jak:
- nadmierne łaknienie
- ból głowy
- odwodnienie (oddawanie nadmiernych ilości moczu i nocne oddawanie moczu)
- osłabienie, zmęczenie
- nudności i wymioty
- uczucie suchości w ustach
- zapach acetonu wydobywający się z ust
- zaburzenia świadomości, senność, utrata przytomności
- wysypka, zaczerwienienie policzków
O kwasicy ketonowej świadczy także: pojawienie się glukozy, a następnie ciał ketonowych w moczu oraz zaburzenia elektrolitowe, spowodowane odwodnieniem.
Kwasica ketonowa - przyczyny
- niewykryta lub nieleczona cukrzyca typu 1
- ciąża u kobiet chorych na cukrzycę typu 1, która powoduje wzrost zapotrzebowania na insulinę lub insulinooporność
- ciężkie infekcje górnych dróg oddechowych, zapalenie gardła, grypa, infekcje dróg moczowych
- zawał serca, udar mózgu
- błędy w podawaniu insuliny
- lekarstwa, które osłabiają działanie insuliny
Do rozwoju kwasicy ketonowej może doprowadzić utrzymujący się przez dłuższy czas wysoki poziom glukozy, wynoszący powyżej 250 mg/dl. Oprócz czynników chorobowych za rozwój kwasicy ketonowej odpowiadają szeroko pojęte głodówki, niedożywienie, którym towarzyszą nadmierne wymioty lub uporczywe biegunki, a także nadużywanie alkoholu.
Kwasica ketonowa - pierwsza pomoc i leczenie
Kwasica ketonowa jest stanem groźnym dla życia i wymaga hospitalizacji. Każda osoba chora na cukrzycę powinna monitorować stężenie glukozy we krwi oraz obecność ciał ketonowych w moczu. Do tego ostatniego służą specjalne testery, wykrywające aceton. Mają formę pasków testowych, zmieniających kolor pod wpływem tego związku. W przypadku pojawienia się objawów kwasicy ketonowej chory powinien pić jak najwięcej niegazowanej wody mineralnej, wziąć dodatkową dawkę insuliny i zgłosić się do lekarza.
W takich przypadkach pomoc polega przede wszystkim na nawodnieniu pacjenta, uzupełnieniu poziomu elektrolitów, a także na dożylnym podawaniu insuliny i preparatów potasu. Nie wolno lekceważyć kwasicy ketonowej, prowadzi bowiem do śpiączki, a następnie do śmierci.
