Kwasica ketonowa (ketokwasica cukrzycowa, ang. diabetic ketoacidosis, DKA) jest zaburzeniem metabolicznym, polegającym na nadmiernym nagromadzeniu się glukozy we krwi, która jednak nie może być właściwie wykorzystana do produkcji energii z powodu braku lub niedoboru insuliny. Wtedy dochodzi do sytuacji, w której organizm zaczyna produkować energię spalając tłuszcze i częściowo białka. W wyniku tych procesów biochemicznych dochodzi do nadprodukcji ciał ketonowych, czyli związków chemicznych będących produktem pośrednim rozpadu tłuszczu. Są to takie związki jak kwas β-hydroksymasłowy, kwas acetylooctowy oraz aceton.
Kwasica ketonowa związana jest zazwyczaj z cukrzycą typu 1 lub cukrzycą typu 2, gdy dochodzi do niedoboru insuliny w organizmie, która jest niezbędna do kontrolowania stężenia glukozy we krwi. Nadmiar glukozy prowadzi do rozwoju hiperglikemii, a ta z kolei zaburza procesy metaboliczne w organizmie. Komórki zamiast glukozy zaczynają spalać tłuszcz, wytwarzając przy tym nadmierną ilość ciał ketonowych, a jednocześnie organizm zaczyna się bronić przed hiperglikemią zwiększając produkcję moczu, aby usunąć z organizmu glukozę. Jeżeli w takiej sytuacji chory pije mało płynów, błyskawicznie dochodzi do odwodnienia organizmu. Ten proces przebiega bardzo szybko i w ciągu kilku godzin może dojść w organizmie do poważnych zaburzeń, będących stanem bezpośredniego zagrożenia życia. Jeżeli nie udzieli się choremu pomocy dochodzi do śpiączki, a w konsekwencji do śmierci.
Wśród objawów kwasicy ketonowej wymienia się takie symptomy jak:
O kwasicy ketonowej świadczy także: pojawienie się glukozy, a następnie ciał ketonowych w moczu oraz zaburzenia elektrolitowe, spowodowane odwodnieniem.
Do rozwoju kwasicy ketonowej może doprowadzić utrzymujący się przez dłuższy czas wysoki poziom glukozy, wynoszący powyżej 250 mg/dl. Oprócz czynników chorobowych za rozwój kwasicy ketonowej odpowiadają szeroko pojęte głodówki, niedożywienie, którym towarzyszą nadmierne wymioty lub uporczywe biegunki, a także nadużywanie alkoholu.
Kwasica ketonowa jest stanem groźnym dla życia i wymaga hospitalizacji. Każda osoba chora na cukrzycę powinna monitorować stężenie glukozy we krwi oraz obecność ciał ketonowych w moczu. Do tego ostatniego służą specjalne testery, wykrywające aceton. Mają formę pasków testowych, zmieniających kolor pod wpływem tego związku. W przypadku pojawienia się objawów kwasicy ketonowej chory powinien pić jak najwięcej niegazowanej wody mineralnej, wziąć dodatkową dawkę insuliny i zgłosić się do lekarza.
W takich przypadkach pomoc polega przede wszystkim na nawodnieniu pacjenta, uzupełnieniu poziomu elektrolitów, a także na dożylnym podawaniu insuliny i preparatów potasu. Nie wolno lekceważyć kwasicy ketonowej, prowadzi bowiem do śpiączki, a następnie do śmierci.