Poliole (słodziki): rodzaje, właściwości. Czy są zdrowe?

Poliole (słodziki) to substancje słodzące o bardzo niskiej kaloryczności, są zatem dobrą alternatywą dla sacharozy czy fruktozy. Mają niski indeks glikemiczny i niektóre z nich znajdują zastosowane w produktach przeznaczonych dla diabetyków. Poliole nie wywołują próchnicy, a nawet, jak w przypadku ksylitolu, działają zapobiegawczo. Zgodnie z aktualną wiedzą, stosowane w zrównoważony sposób, są bezpieczne dla zdrowia.

Poliole (słodziki) - co to są poliole i jaki mają wpływ na organizm?

Poliole to inaczej alkohole cukrowe, a patrząc od strony chemicznej są to alkohole posiadające w swojej cząsteczce więcej niż jedną grupę hydroksylową (-OH). Określane są nazwą alkohole wielowodorotlenowe lub polialkohole. Dzięki swoim specyficznym właściwościom poliole są inaczej przyswajane przez nasz organizm niż zwykłe cukry naturalne. Dzięki temu mają o około 40 proc. niższą wartość energetyczną.

Poliole wykorzystywane są w przemyśle spożywczym do nadawania słodkiego smaku, są także substancjami zbrylającymi. Służą ponadto do wytwarzania niektórych kosmetyków, lekarstw, a także do produkcji kilku substancji w przemyśle chemicznym.

Zgodnie z normami, przyjętymi przez WHO, poliole uznawane są za bezpieczne przy umiarkowanym spożyciu. Należy jednak pamiętać, że takie substancje jak ksylitol, laktitol i sorbitol nie są wchłaniane w jelicie cienkim lecz przechodzą do jelita grubego, gdzie ulegają fermentacji, w związku z tym mogą powodować wzdęcia, biegunki lub niestrawność. Jednorazowa dawka słodziku, wynosząca więcej niż 25-30 g, może spowodować silną biegunkę. W żywności wytwarzanej przemysłowo nie ma jednakże tak dużych ilości tych związków. Substancją, która jest wchłaniana już w jelicie cienkim, więc nie powoduje wspomnianych problemów, jest tylko erytrytol. Natomiast laktitol, który jest produkowany z laktozy, nie powinien być spożywany przez osoby z nietolerancją laktozy.

Zobacz wideo

Poliole (słodziki) - właściwości

Poliole (słodziki) charakteryzują się:

  • niską kaloryczności
  • niskim indeksem glikemicznym
  • nie podnoszą gwałtownie poziomu stężenia glukozy we krwi, a więc nie pobudzają produkcji insuliny
  • nie powodują próchnicy, a ksylitol efektywnie zwalcza bakterie Streptococus mutans

Poliole są inaczej metabolizowane w organizmie niż cukry naturalne. Niektóre poliole nie są wchłaniane w jelicie cienkim i przechodzą do jelita grubego, gdzie zaczynają fermentować. Organizm przyswaja je bardzo wolno, dlatego nie powodują szybkiego wzrostu poziomu glukozy we krwi, a dzięki temu nie powodują wydzielania insuliny. Poliole nie ulegają utlenieniu przez bakterie powodujące próchnicę. Ksylitol ma wręcz działanie przeciwpróchnicze, ponieważ bakterie nie są w stanie przekształcić go w kwas. Ponadto ksylitol wnika do wnętrza bakterii i zakłóca tam proces syntezy białka oraz pomaga w przepływie śliny w jamie ustnej, dzięki czemu szybciej oczyszcza usta po posiłku.

Poliole (słodziki) - jako substancje słodzące, dodawane do żywności - przepisy UE

W przemyśle spożywczym poliole (słodziki) wykorzystuje się przy produkcji żywności o niskiej zawartości cukru. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 roku dopuszcza do stosowania, jako dodatek do żywności, takie związki jak:

  • sorbitol (symbol E 420, syrop sorbitolowy)
  • mannitol (symbol E 421)
  • izomalt (symbol E 953)
  • maltitol (symbol E 965, syrop maltitolowy)
  • laktitol (symbol E 966)
  • ksylitol (symbol E 967, cukier brzozowy)
  • erytrytol (symbol 968)

Stwierdza się tam ponadto, że substancje słodzące można dodawać do żywności, jeżeli zastępują cukry w produktach o obniżonej wartości energetycznej, żywności niepowodującej próchnicy zębów lub żywności bez dodatku cukru. Lub też zastępują cukry w celu przedłużenia trwałości produktów spożywczych, albo też służą do produkcji żywności specjalnego dietetycznego przeznaczenia.

Zgodnie z prawem artykuły żywnościowe, w których znajdują się substancje słodzące, muszą zawierać stosowną informację na etykiecie, z podaniem nazwy substancji słodzącej. Dotyczy to zarówno cukru, jak i polioli (słodzików). Dodatkowo, jeżeli w żywności znajduje się więcej niż 10 proc. słodzika, na etykiecie musi znajdować się wzmianka, że spożywanie tego produktu w nadmiernych ilościach może mieć efekt przeczyszczający.

Poliole (słodziki) znajdziemy w takich produktach spożywczych jak: wyroby cukiernicze, musztardy i sosy, desery, dżemy, marmolady i galaretki owocowe, a także w owocach kandyzowanych bez dodatku cukru. Ponadto poliole wykorzystuje się w produkcji żywności specjalnego żywieniowego przeznaczenia o obniżonej zawartości cukru, jak np. słodycze, czekolady.

Nie ma przepisów określających, jaka ilość słodzika w produkcie jest dopuszczalna, więc stosuje się zasadę quantum satis, czyli produkcja odbywa się zgodnie z zasadami dobrej praktyki produkcyjnej, mającej na celu uzyskanie produktu określonej jakości i bez wprowadzania konsumentów w błąd.

Więcej o: