Poliole (słodziki) - co to są poliole i jaki mają wpływ na organizm?
Poliole to inaczej alkohole cukrowe, a patrząc od strony chemicznej są to alkohole posiadające w swojej cząsteczce więcej niż jedną grupę hydroksylową (-OH). Określane są nazwą alkohole wielowodorotlenowe lub polialkohole. Dzięki swoim specyficznym właściwościom poliole są inaczej przyswajane przez nasz organizm niż zwykłe cukry naturalne. Dzięki temu mają o około 40 proc. niższą wartość energetyczną.
Poliole wykorzystywane są w przemyśle spożywczym do nadawania słodkiego smaku, są także substancjami zbrylającymi. Służą ponadto do wytwarzania niektórych kosmetyków, lekarstw, a także do produkcji kilku substancji w przemyśle chemicznym.
Zgodnie z normami, przyjętymi przez WHO, poliole uznawane są za bezpieczne przy umiarkowanym spożyciu. Należy jednak pamiętać, że takie substancje jak ksylitol, laktitol i sorbitol nie są wchłaniane w jelicie cienkim lecz przechodzą do jelita grubego, gdzie ulegają fermentacji, w związku z tym mogą powodować wzdęcia, biegunki lub niestrawność. Jednorazowa dawka słodziku, wynosząca więcej niż 25-30 g, może spowodować silną biegunkę. W żywności wytwarzanej przemysłowo nie ma jednakże tak dużych ilości tych związków. Substancją, która jest wchłaniana już w jelicie cienkim, więc nie powoduje wspomnianych problemów, jest tylko erytrytol. Natomiast laktitol, który jest produkowany z laktozy, nie powinien być spożywany przez osoby z nietolerancją laktozy.
Poliole (słodziki) - właściwości
Poliole (słodziki) charakteryzują się:
- niską kaloryczności
- niskim indeksem glikemicznym
- nie podnoszą gwałtownie poziomu stężenia glukozy we krwi, a więc nie pobudzają produkcji insuliny
- nie powodują próchnicy, a ksylitol efektywnie zwalcza bakterie Streptococus mutans
Poliole są inaczej metabolizowane w organizmie niż cukry naturalne. Niektóre poliole nie są wchłaniane w jelicie cienkim i przechodzą do jelita grubego, gdzie zaczynają fermentować. Organizm przyswaja je bardzo wolno, dlatego nie powodują szybkiego wzrostu poziomu glukozy we krwi, a dzięki temu nie powodują wydzielania insuliny. Poliole nie ulegają utlenieniu przez bakterie powodujące próchnicę. Ksylitol ma wręcz działanie przeciwpróchnicze, ponieważ bakterie nie są w stanie przekształcić go w kwas. Ponadto ksylitol wnika do wnętrza bakterii i zakłóca tam proces syntezy białka oraz pomaga w przepływie śliny w jamie ustnej, dzięki czemu szybciej oczyszcza usta po posiłku.
Poliole (słodziki) - jako substancje słodzące, dodawane do żywności - przepisy UE
W przemyśle spożywczym poliole (słodziki) wykorzystuje się przy produkcji żywności o niskiej zawartości cukru. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 roku dopuszcza do stosowania, jako dodatek do żywności, takie związki jak:
- sorbitol (symbol E 420, syrop sorbitolowy)
- mannitol (symbol E 421)
- izomalt (symbol E 953)
- maltitol (symbol E 965, syrop maltitolowy)
- laktitol (symbol E 966)
- ksylitol (symbol E 967, cukier brzozowy)
- erytrytol (symbol 968)
Stwierdza się tam ponadto, że substancje słodzące można dodawać do żywności, jeżeli zastępują cukry w produktach o obniżonej wartości energetycznej, żywności niepowodującej próchnicy zębów lub żywności bez dodatku cukru. Lub też zastępują cukry w celu przedłużenia trwałości produktów spożywczych, albo też służą do produkcji żywności specjalnego dietetycznego przeznaczenia.
Zgodnie z prawem artykuły żywnościowe, w których znajdują się substancje słodzące, muszą zawierać stosowną informację na etykiecie, z podaniem nazwy substancji słodzącej. Dotyczy to zarówno cukru, jak i polioli (słodzików). Dodatkowo, jeżeli w żywności znajduje się więcej niż 10 proc. słodzika, na etykiecie musi znajdować się wzmianka, że spożywanie tego produktu w nadmiernych ilościach może mieć efekt przeczyszczający.
Poliole (słodziki) znajdziemy w takich produktach spożywczych jak: wyroby cukiernicze, musztardy i sosy, desery, dżemy, marmolady i galaretki owocowe, a także w owocach kandyzowanych bez dodatku cukru. Ponadto poliole wykorzystuje się w produkcji żywności specjalnego żywieniowego przeznaczenia o obniżonej zawartości cukru, jak np. słodycze, czekolady.
Nie ma przepisów określających, jaka ilość słodzika w produkcie jest dopuszczalna, więc stosuje się zasadę quantum satis, czyli produkcja odbywa się zgodnie z zasadami dobrej praktyki produkcyjnej, mającej na celu uzyskanie produktu określonej jakości i bez wprowadzania konsumentów w błąd.
