Liszaj twardzinowy - opis choroby
Liszaj twardzinowy (LS, Lichen sclerosus), dawniej określany był także nazwą liszaj twardzinowy i zanikowy - jest niezłośliwą i rzadką chorobą zapalną skóry. Po raz pierwszy schorzenie zostało opisane już pod koniec XIX wieku. Liszaj twardzinowy atakuje głównie kobiety, które stanowią 85 proc. przypadków. Do zachorowań dochodzi w każdym wieku, jednak najczęściej w dwóch okresach życia kobiety: najpierw w czasie dojrzewania, czyli od 8 do 13 roku życia, a potem w wieku 60-70 lat.
Liszaj twardzinowy pojawia się zazwyczaj na skórze i błonach śluzowych narządów płciowych, a także - rzadziej - na tułowiu, w okolicy podsutkowej, w górnej części pleców, na karku, pod pachami, na nadgarstkach, pośladkach i udach. Liszaj twardzinowy zdarza się także na dłoniach i podeszwach stóp, na sutkach, głowie oraz na twarzy.
Liszaj twardzinowy, objawiający się na narządach płciowych powoduje silny świąd i pieczenie. U kobiet może doprowadzić do marskości sromu, u mężczyzn natomiast do stulejki lub zapalenia żołędzi. Liszaj twardzinowy na karku czy plecach nie wywoduje dodatkowych objawów.
Liszaj twardzinowy - objawy i przyczyny
Jak wygląda typowa postać liszaja twardzinowego? Są to porcelanowo-białe, opalizujące grudki na skórze, które zlewają się ze sobą, zajmując większe obszary skóry i tworząc pogrubioną warstwę zrogowaciałego naskórka na powierzchni. Powierzchnia jest lekko pomarszczona, z tendencją do złuszczania się. W miejscu ujścia mieszków włosowych tworzą się czopy rogowe. Po pewnym czasie skóra staje się cienka, wysuszona, wrażliwa na urazy, z tworzącymi się bliznami.
Etiologia choroby nie jest do końca znana. Podejrzewa się, że jest to choroba autoimmunologiczna, albo związana ze zmianami hormonalnymi w organizmie i brakami estrogenu. Ponadto, za chorobą mogą stać predyspozycje genetyczne lub infekcje krętkami.
Na przyczyny autoimmunologiczne choroby wskazuje obecność we krwi przeciwciał przeciwko białku macierzy zewnątrzkomórkowej. Dodatkowo za tą hipotezą przemawiają towarzyszące schorzeniu inne choroby o etiologii autoimmunologicznej, takie jak zapalenie tarczycy, łysienie plackowate, bielactwo nabyte, niedokrwistość złośliwa.
Liszaj twardzinowy - diagnoza i leczenie
Liszaj twardzinowy ma tak charakterystyczne objawy, że lekarz dermatolog łatwo je rozpoznaje. Dodatkowo, pomocne bywa badanie histopatologiczne wycinka skóry.
Liszaj twardzinowy ulokowany poza genitaliami jest trudniejszy do wyleczenia. Stosuje się zazwyczaj silne glikokortykosteroidy w postaci maści, przez 6-8 tygodni, a także glikokortykosteroidy podawane doogniskowo. Zaleca się ponadto miejscowe inhibitory kalcyneuryny (primekrolimus i takrolimus) oraz pochodne witaminy A.
Pomocna może być fototerapia (PUVA). Jest to technika leczenia polegająca na naświetlaniu promieniami ultrafioletowymi zmian skórnych, z wykorzystaniem specjalnych substancji fotouczulających, takich jak np. psolareny (z ang. Psoralen Ultra-Violet A). W postaci genitalnej liszaja twardzinowego do leczenia używa się dodatkowo acytretyny. Jest to syntetyczny, aromatyczny analog kwasu retinowego, zmniejszający rogowacenie i wspierający procesy odnowy skóry.
Liszaj twardzinowy na narządach płciowych, opierający się leczeniu i przekształcający się w pęcherze, może być usunięty chirurgicznie. U mężczyzn stosuje się wówczas zabieg obrzezania.
Dawniej uważano, że liszaj twardzinowy prowadzi do nowotworów skóry. Nie potwierdzają tego jednak aktualne badania naukowe. Niemniej jednak schorzenie wymaga leczenia i monitorowania przebiegu choroby.
