Narkolepsja - objawy, przyczyny i leczenie

Narkolepsja jest przypadłością polegającą na nagłym, niekontrolowanym zapadaniu w sen, w dowolnych okolicznościach. Może się zdarzyć w środku rozmowy, w trakcie jedzenia czy nawet prowadzenia samochodu. Dzieje się tak, ponieważ osoba dotknięta narkolepsją zapada w fazę REM od razu, a nie - jak w przypadku zwykłego snu - po kilkunastu minutach. Przyczyn naukowcy dopatrują się w wadliwym genie, chorobie mózgu lub w braku komórek wytwarzających pewien określony neuropeptyd. Choroba ma charakter przewlekły i właściwie nie da się z niej wyleczyć.

Narkolepsja - na czym polega?

Narkolepsja to zaburzenie snu o charakterze neurologicznym. Osoba cierpiąca na narkolepsję cały czas odczuwa nadmierną senność i zasypia na kilka-kilkanaście minut w ciągu dnia - w każdej sytuacji i bez udziału woli. Narkolepsji towarzyszą też epizody kataleptyczne, porażenie przysenne, a także halucynacje podczas zasypiania i budzenia się, chociaż te ostatnie znacznie rzadziej. Napady snu mogą się pojawiać co dwie-trzy godziny. Sny w narkolepsji często są koszmarami, a po przebudzeniu chory jest zdezorientowany i ma kłopot z rozróżnieniem, co było jawą, a co snem.

Objawy narkolepsji - tzw. tetrada

• katalepsja
• paraliż senny
• halucynacje hipnagogiczne (omamy przy zasypianiu) oraz halucynacje hypnopompiczne (omamy pojawiające się przy budzeniu się)
• automatyczne działanie

Stan katalepsji określany jest jako krótkotrwała utrata napięcia mięśniowego. Mimo zamkniętych oczu osoba w stanie katalepsji pozostaje przytomna i świadoma otoczenia.

Paraliż senny, nazywany też porażeniem przysennym, polega na tym, że osoba podczas budzenia się, nie jest w stanie poruszyć się ani wydać głosu. Taki paraliż może trwać nawet kilka minut. Zazwyczaj towarzyszy mu uczucie panicznego strachu.

Omamy senne przypominają nieco marzenia senne. W ich trakcie widzi się jednak wszystko niezwykle wyraźnie - tak, że sen wydaje się rzeczywistością.

Zachowania automatyczne natomiast polegają na tym, że w trakcie epizodu snu osoba wykonuje różne czynności, odkłada np. przedmioty, porusza się, czasem nawet rozmawia, ale po przebudzeniu nic z tego nie pamięta.

Narkolepsja - przyczyny choroby

Etiologia tej choroby nie jest znana. Może się objawić w każdym wieku i trwać całe życie. Narkolepsja zakłóca jednak - niekiedy w istotnym stopniu - normalne funkcjonowanie człowieka, ponieważ epizody snu występują nieprzewidywalnie.

Badacze sugerują, że u źródeł choroby leży nieprawidłowy gen w chromosomie szóstym. Być może dziedziczymy wadliwy gen po którymś z rodziców? Ponieważ narkolepsji towarzyszą zaburzenia w funkcjonowaniu układu nerwowego, uważa się ją za rodzaj choroby mózgu. Istnieją również koncepcje, iż za rozwój choroby odpowiada brak komórek wytwarzających hipokretynę, która reguluje stan snu i czuwania.

Prawidłowy sen jest cykliczny, to znaczy rozpoczyna się od płytkiego i stopniowo przechodzi do bardzo głębokiego oraz dzieli się na kilka faz. Po zaśnięciu najpierw pojawia faza snu głębokiego, zwana NREM (non-rapid eye movement, czyli wolne ruchy gałek ocznych). NREM składa się z czterech stadiów:

• stadium 1 – powoli zanika świadomość bodźców zewnętrznych
• stadium 2 – przestajemy reagować na bodźce zewnętrzne
• stadium 3 – wstęp do głębokiego snu
• stadium 4 – pojawiają się obrazy, następują ruchy ciała, niektórzy lunatykują

Czwarte stadium przechodzi w fazę snu płytkiego - REM (rapid eye movement - sen z szybkimi ruchami gałek ocznych). Proces ten trwa około 60 minut. Aby sen spełnił swoją regenerującą rolę, powinniśmy przejść przez każdą z jego faz.

W napadach snu u narkoleptyka dochodzi do zaburzenia faz snu. Najpierw pojawia się faza REM, dlatego taki sen ani nie odświeża organizmu, ani nie pozwala mu się zregenerować. Dodatkowo zwykły nocny sen może być u narkoleptyka zakłócony, stąd senność i częstsze napady narkoleptycznego snu podczas dnia.

Narkolepsja - leczenie

Nie ma skutecznego lekarstwa na narkolepsję. Lekarze mogą jedynie łagodzić objawy podając choremu leki antydepresyjne czy poprawiające pracę mózgu. Zalecają ponadto uregulowany tryb życia, kładzenie się do łóżka o stałych porach. Przed snem nie powinno się pić alkoholu lub napojów pobudzających. Można robić sobie prawdziwe drzemki w ciągu dnia, aby zregenerować mózg.