Czym są halucynacje?
Halucynacjami nazywa się doznania zmysłowe, które nie wynikają z rzeczywistego działania jakiegoś bodźca. Osoba, która ma halucynacje jest przekonana, że naprawdę coś widzi lub odczuwa i w żaden sposób nie można jej przekonać do tego, że jej odczucia nie są prawdziwe. Często omamy towarzyszą różnym chorobom, ale mogą wystąpić również u całkowicie zdrowych osób. Niektóre rodzaje halucynacji, zwłaszcza takie które pojawiają się podczas zasypiania (hipnagogoiczne) oraz budzenia się (hipnopompiczne) nie świadczą o schorzeniu. W takich sytuacjach najczęściej występują halucynacje słuchowe i wzrokowe.
Ze względu na to, jakiego zmysłu dotyczą halucynacje dzieli się je na:
- Wzrokowe: polegają na widzeniu rzeczy, których nie ma. Mogą dotyczyć zarówno wrażeń wzrokowych, takich jak błyski, jak i przedmiotów, ludzi, zwierząt czy złożonych scen. Halucynacje wzrokowe pojawiają się najczęściej w przebiegu zaburzeń psychoorganicznych, a także po zażyciu substancji psychoaktywnych.
- Słuchowe: polegają na słyszeniu niewystępujących w rzeczywistości odgłosów, które mogą przybierać postać trzasków, stuków, klików, a nawet muzyki czy głosu. Chory może na przykład słyszeć własne myśli jeszcze zanim je wypowie albo słyszeć głosy mówiące do niego albo rozmawiające obok. Omamy słuchowe to jedne z najczęściej diagnozowanych rodzajów halucynacji.
- Węchowe: polegają na odczuwaniu zapachów, które w rzeczywistości nie występują i nie są odczuwane przez inne osoby. Zwykle są to zapachy nieprzyjemne.
- Smakowe: polegają na odczuwaniu smaku mimo braku bodźca powodującego to odczucie. Takie halucynacje dotyczą zazwyczaj nieprzyjemnego smaku.
- Somatyczne: polegają na odczuwaniu bodźców dotykowych. Pacjent może na przykład czuć, że ktoś go dotyka lub chodzą po nim owady. Omamy mogą dotyczyć nawet mięśni, stawów oraz narządów wewnętrznych. Niektórzy pacjenci, których dotyka ten typ halucynacji odczuwają, że ich narządy wewnętrzne przemieszczają się albo czują wykręcanie kończyn.
Halucynacje mogą dotyczyć jednego zmysłu lub kilku zmysłów jednocześnie. Jeżeli pacjent odczuwa omamy dotyczące jednego określonego zmysłu mówi się o omamach prostych. Jeśli doznania dotyczą dwóch lub większej liczby zmysłów, omamy nazywa się złożonymi.
Przyczyny halucynacji
Halucynacje mogą towarzyszyć takim schorzeniom jak:
- zaburzenia psychotyczne,
- choroba Parkinsona,
- choroba Alzheimera,
- schizofrenia,
- padaczka,
- migrena,
- choroby nowotworowe dotyczące ośrodkowego układu nerwowego,
- zespół Charlesa Bonneta,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- zaburzenia funkcjonowania wątroby i nerek,
- zaburzenia poziomu elektrolitów we krwi.
Halucynacje często pojawiają się również na skutek zażycia substancji psychoaktywnych, takich jak narkotyki, alkohol oraz dopalacze. Omamy występują także u osób z wysoką gorączką oraz takich, u których wystąpił znaczny spadek poziomu glukozy we krwi.
Leczenie halucynacji
W celu podjęcia kroków mających na celu ograniczenie halucynacji konieczne jest postawienie prawidłowej diagnozy dotyczącej przyczyny występowania omamów. Jedynie leczenie przyczyny może przynieść długotrwałe efekty w postaci ustąpienia pojawiania się nieprawidłowych doznań zmysłowych. Należy pamiętać, że same omamy nie podlegają leczeniu.
W celu zdiagnozowania przyczyny halucynacji niezbędne jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu lekarskiego, podczas którego specjalista zapyta na przykład o to, w jakich sytuacjach pojawiają się omamy, czy towarzyszą im jakieś inne dolegliwości, czy u pacjenta zdiagnozowano jakieś schorzenia oraz czy w rodzinie wystąpiły przypadki halucynacji. W wielu przypadkach diagnostyka obejmuje przeprowadzenie badań obrazowych, takich jak na przykład tomografia komputerowa, a także badanie elektroencefalograficzne.
Zdiagnozowanie przyczyny pojawiania się halucynacji umożliwia podjęcie odpowiedniego leczenia. Powinno być ono dostosowane do konkretnego schorzenia. Przykładowo, w przypadku chorób nowotworowych terapia ma na celu głównie zastopowanie rozrostu zmian chorobowych. Jeżeli powodem halucynacji są zaburzenia otępienne, najczęściej podejmuje się terapię farmakologiczną, natomiast jeśli powodem omamów jest schizofrenia pacjentowi przepisywane są leki przeciwpsychotyczne.
