Pęcherz neurogenny prowadzi do zaburzeń w oddawaniu moczu, co spowodowane jest przez choroby neurologiczne. Pęcherz neurogenny jest objawem zaburzeń pracy ośrodków odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie układu moczowego lub uszkodzenia połączeń nerwowych, odpowiedzialnych za przekazywanie sygnałów z mózgu, pozwalających na prawidłowe kontrolowanie moczu.
Od pęcherza do nerek
Pęcherz neurogenny to nie tylko dolegliwość uciążliwa dla chorego i niejednokrotnie znacznie obniżająca jakość jego życia. Przede wszystkim prowadzi do groźnych powikłań, w tym nawracających infekcji układu moczowego i niewydolności nerek. Przy skrajnej niewydolności w przypadku pacjentów z pęcherzem neurogennym przeszczep nerek najczęściej nie jest możliwy i pozostaje jedynie ich dializowanie.
Nerki wraz z wątrobą tworzy podstawowy system oczyszczania naszego organizmu. Bez takiego sprawnego sprzątania po prostu nie możemy żyć. Stąd kluczowe jest właściwe diagnozowanie pęcherza neurogennego: ocena rozległości uszkodzeń układu nerwowego i możliwości jego leczenia, ale także doraźne (bądź przewlekłe) opróżnianie pęcherza moczowego.
Przyczyny i objawy pęcherza neurogennego
Pęcherz neurogenny to sygnał innego problemu zdrowotnego. Występuje między innymi jako objaw:
- udaru mózgu
- guzów mózgu
- choroby Parkinsona
- stwardnienia rozsianego
- uszkodzenia rdzenia kręgowego
- rozszczepu kręgosłupa
- przepukliny oponowo-rdzeniowej
- zespołu Guillain Barre'a.
Pęcherzem neurogennym zagrożone są osoby chorujące na cukrzycę i AIDS, bo bywa powikłaniem w zaawansowanych stadiach choroby. Czasem zdarza się też kobietom w ciąży, ale zazwyczaj problem mija po porodzie. Bywa także powikłaniem pooperacyjnym i skutkiem alkoholizmu, bądź innych ciężkich uzależnień.
Pęcherz neurogenny objawia się przede wszystkim:
- popuszczaniem moczu,
- swobodnym (niekontrolowanym) wyciekiem moczu,
- nieuzasadnionym parciem na mocz,
- trudnościami z całkowitym opróżnieniem pęcherza.
Diagnostyka pęcherza neurogennego
Jeśli masz jakiekolwiek objawy wskazujące na możliwość występowania pęcherza neurogennego, zwłaszcza, gdy należysz do którejkolwiek z grup ryzyka, koniecznie porozmawiaj o tym z lekarzem.
W rozpoznawaniu pęcherza kluczowym badaniem jest badanie urodynamiczne. Pozwala ono stwierdzić rodzaj dysfunkcji pęcherza moczowego, ocenić mechanizm mikcji (oddawania moczu) oraz potwierdzić ewentualne zaleganie moczu w pęcherzu moczowym.
Należy także wykonać USG układu moczowego, by sprawdzić czy pęcherz odznacza się jedynie problemami czynnościowymi, a także wykluczyć ewentualne schorzenia układu moczowego: nerek czy dróg moczowych.
Lekarz zaleca również pacjentom prowadzenie tzw. dzienniczka mikcji (chorzy monitorują ilość i częstotliwość oddawania moczu w ciągu doby), narzędzie bardzo pomocne przy postawieniu diagnozy.
Pęcherz neurogenny: rodzaje zaburzeń
Najczęściej opisywane nieprawidłowości:
- Nadreaktywność wypieracza z dyssynergią wypieraczowo-zwieraczową: w największym stopniu nieprawidłowość zagrażająca niewydolnością nerek. Równoczesny skurcz wypieracza i zwieracza zewnętrznego cewki moczowej (gdy działa prawidłowo, rozluźnia się) sprzyja wzrostowi ciśnienia w górnych odcinkach układu moczowego.
- Arefleksja lub hiporefleksja wypieracza z dyssynergią wypieraczowo-zwieraczową: wypieracz się rozluźnia, ale zwieracz zewnętrzny cewki jest cały czas skurczony, co skutkuje całkowitym zatrzymaniem moczu w pęcherzu moczowym.
- Arefleksja lub hiporefleksja wypieracza z obniżonym napięciem zwieracza zewnętrznego, co prowadzi do nietrzymania moczu.
- Nadreaktywność wypieracza z niewydolnością zwieracza zewnętrznego cewki moczowej - nietrzymanie moczu jest bardzo nasilone.
Leczenie pęcherza neurogennego
Leczenie zależy od rodzaju nieprawidłowości. W przypadku arefleksji lub hiporefleksji pęcherza moczowego pacjent może stosować specjalną tłocznię brzuszną, która pomaga mu opróżniać osłabiony pęcherz. Nieprawidłowy zwieracz zewnętrzny cewki moczowej czasem ostrzykuje się kolagenem, by wzmocnić mięśnie.
Przy wypieraczu nadreaktywnym stosowane są środki farmakologiczne, obniżające ciśnienie w pęcherzu, a jeśli okazują się nieskuteczne - zastrzyki z toksyny botulinowej (pomaga zwykle na ok. pół roku). Czasami konieczne jest nacięcie mięśnia zwieracza zewnętrznego cewki moczowej.
Niezależnie od przyczyny, jeśli mocz wciąż zalega w pęcherzu, konieczne jest cewnikowanie pęcherza. Pacjent może robić to sam, w warunkach domowych. Cewniki są jednorazowe.
