Jednym z czynników sprzyjającym rozwojowi raka krtani jest palenie papierosów, jeszcze do niedawna - właśnie z tego powodu częściej diagnozowany był u mężczyzn. Teraz jednak ta sytuacja powoli zaczyna się zmieniać, bo coraz więcej kobiet nałogowo pali papierosy. Rak gardła (oraz ogromna większość zmian nowotworowych w obrębie jamy ustnej) rozwija się przede wszystkim u osób palących oraz nadużywających alkoholu. Grupie ryzyka znajdują się także osoby, które mają kontakt z chemikaliami lub substancjami toksycznymi. Nie bez znaczenia jest również dieta uboga w witaminy (przede wszystkim A, C i E), a obfitująca w sól.
Mimo że pierwsze zmiany pojawiają się zazwyczaj u osób po czterdzieste, to czasem zdarza się, że rak gardła pojawia się u bardzo młodych osób. W ich przypadku może mieć on związek z zakażeniem wirusem Ebstina-Bara (odpowiada przede wszystkim za tzw. chorobę pocałunków, czyli mononukleozę).
Refluksowe zapalenie krtani objawiające się na przykład częstą zgagą, która powoduje podrażnienie błony śluzowej. Chorobę może wywołać także zakażenie wirusem HPV (dochodzi do tego najczęściej w czasie seksu oralnego).
Rak krtani – objawy
Nowotwór może się rozwinąć w nagłośni, głośni lub podgłośni. Najgroźniejszy z nich, ze względu na bogatą sieć naczyń szybko dają przerzuty do węzłów chłonnych szyi, to rak nagłośni. To ten rak krtani w Polsce diagnozowany jest najczęściej.
Specyficzną odmianą raka nagłośniowego jest rak zapierścienny, który rozwija się na granicy krtani, gardła i przełyku. Pierwszymi objawami takiego raka jest dysfagia (utrudnione przełykanie) a następnie odynofagia, czyli bolesne przełykanie.
Rak głośni, zwłaszcza ograniczony do jednego więzadła głosowego, rokuje najlepiej i w pierwszej fazie choroby objawia się jedynie delikatną chrypką.
Pierwszym sygnałem, że w obrębie krtani dzieje się coś niepokojącego jest obecność białych plam lub smug w gardle. Naciekający nowotwór bardzo często nacieka i niszczy okoliczne tkanki. Im większy się staje tym poważniejsze problemy z oddychaniem ma chory. Do tego z czasem zaczynają pojawiać się duszności. Rak krtani bardzo łatwo się rozprzestrzenia, ze względy na bliskie sąsiedztwo limfy i krwi może dotrzeć praktycznie do każdego narządu. Do najbardziej charakterystycznych objawów raka krtani należą:
- chrypka utrzymująca się dłużej niż 2-3 tygodnie
- uczucie ciała obcego w gardle i utrudnione przełykanie
- zmiana barwy głosu
- odkrztuszanie dużej ilości plwociny
- nieprzyjemny zapach z ust
- jednostronny ból gardła promieniujący do ucha
- duszność
- kaszel
- plucie krwią
- powiększenie węzłów chłonnych szyi
- utrata masy ciała
- osłabienie, zmęczenie
- bladość skóry.
Rak krtani - diagnoza
Pierwszym badaniem u pacjentów z podejrzeniem raka krtani jest badanie laryngologiczne. Poza klasycznym badaniem konieczna jest laryngoskopia (lekarz wkłada do gardła chorego specjalne lusterko i ogląda krtań), pozwala ono przyjrzeć się zmianie ocenić jej charakter i pobrać wycinek do badania histopatologicznego.
Aby ocenić jak rozległego są zmiany i czy nie doszło już do przerzutów konieczne są badania obrazowe – tj. rtg klatki piersiowej, USG, tomografię komputerową (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI).
Rak krtani - leczenie
Walka z rakiem krtani zależy przede wszystkim od skali zmian i stopnia zaawansowania choroby. Przy stosunkowo niedużych zmianach najlepiej sprawdza się leczenie mikrochirurgiczne i usunięcie zmian na strunie głosowej lub chordektomia, czyli usunięcie zajętej struny głosowej. Jeśli zmiany są duże, konieczna jest laryngektomia (usunięcie krtani) częściowe lub całkowite.
Przy częściowej resekcji chory zachowuje głos oraz może swobodnie oddychać. W przypadku, gdy konieczne będzie usunięcie całej krtani, podczas zabiegu wycina się także okoliczne węzły chłonne. Ważnym elementem leczenia jest radioterapia w skojarzeniu z chemioterapią.
Wskutek takich operacji chorzy tracą głos i muszą na nowo uczyć się mówić – tzw. mowa przełykowa, ich głos jest wtedy nienaturalnie niski, ma mały zakres wysokości, tym samym intonacja i przekazywanie emocji jest sporym problemem. Pacjenci mogą się jednak porozumiewać. Niektórzy pacjenci decydują się na korzystanie ze sztucznej krtani. Mimo że wychodzący z niej głos jest mocno przetworzony i elektroniczny, to ze zrozumieniem tego co mówi chory nie ma najmniejszego problemu.
Jeśli wycięta została cała krtań wykonuje się tracheostomę, czyli wyprowadzenie ujścia tchawicy na przednią część szyi. W większości przypadków po operacji chory musi przyjąć także serię radioterapii.
