Pierwsze dolegliwości pojawiają wtedy, gdy choroba jest już w zaawansowanej postaci, wówczas medycyna ma do zaoferowania chorym bardzo niewiele.
Mimo że prawdopodobieństwo rozwoju raka nerki wzrasta wraz z wiekiem (ogromna większość pacjentów ma ok. 60 lat) zdarza się, że choroba pojawia się także u małych dzieci – nerczak to nowotwór złośliwy, który może być wrodzony, pojawiać się w okresie niemowlęcym lub przedszkolnym. Niekiedy współistnieje z wrodzonymi wadami nerek. Choć nowotwór częściej rozwija się u mężczyzn, to w przypadku pań to ryzyko znaczącą się podnosi jeśli kobieta ma nadwagę oraz nadciśnienie tętnicze.
Do czynników sprzyjających tworzeniu się zmian w obrębie nerki należą:
- palenie papierosów
- narażenie na działanie substancji chemicznych
- nadużywanie środków przeciwbólowych
- ekspozycja na substancje chemiczne, np. azbest, nitrozaminy, kadm
- nadużywanie innych leków
- alkohol
W zależności od tego z jakich komórek powstał rak nerki dzieli się go na:
Powstałe z kanalików nerkowych lub innych składników nefronu:
- jasnokomórkowy (tzw. gluczolakorak, pojawia się przede wszystkim u mężczyzn między 50. a 60 rokiem życia
- raka z komórek chromofilnych (zasadochłonnych, kwasochłonnych)
- raka z komórek chromofobowych (typowych, kwasochłonnych)
- raka kanalików zbiorczych (Belliniego).
Powstałe z podścieliska:
- łagodne – włókniaki, tłuszczaki, naczyniaki, guzy mieszane (angiomyolipoma)
- złośliwe – mięsaki, chłoniaki, szpiczaki
- ze niezróżnicowanej tkanki płodowej nerki
- Guz Wilmsa – pojawia się przede wszystkim u dzieci, zazwyczaj atakuje tylko jedną nerkę, przerzuty pojawiają się zazwyczaj w drugiej nerce lub płucach. Niemal 90 proc. pacjentów nie ukończyła jeszcze pięciu lat. Leczy się go chemio- lub radioterapią. Powodzenie terapii zależy przede wszystkim – jak w przypadku wszystkich nowotworów – od stopnia zaawansowania choroby.
Rak nerki – objawy
Rak nerki zazwyczaj rozwija się bardzo powoli i nie daje żadnych objawów, pierwszy sygnały sugerujące, że w organizmie dzieje się coś złego pojawiają się dopiero wtedy, gdy choroba jest już bardzo zaawansowana. Wtedy chorzy zaczynają odczuwać ból w części lędźwiowej kręgosłupa (to znak, że guz jest już sporych rozmiarów), może pojawić krwiomocz oraz gorączka, która utrzymuje się bez wyraźnej przyczyny. Dodatkowo o u chorych diagnozuje się niedokrwistość, która z czasem przechodzi w nadkrwistość. Chorzy tracą też na wadze, mają podwyższone ciśnienie oraz intensywnie się pocą, zwłaszcza nocą.
Pierwsze badania laboratoryjne wykazują także:
- wzrost ilości czerwonych krwinek RBC
- wzrost poziomu wapnia we krwi
- podwyższone OB
zespoły paraneoplazmatyczne - zapalenie wielomięśniowe
- skrobiawicę (amyloidozę)
- upośledzenie funkcji wątroby – encefalopatia wątrobowa
- żylaki powrózka nasiennego u mężczyzn,
U części pacjentów podczas badania palpacyjnego w jamie brzusznej wyczuwa się guza.
Rak nerki - diagnostyka
U pacjentów z podejrzeniem raka nerki, po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu, w pierwszej kolejności wykonuje się badanie USG jamy brzusznej. Jeśli wynik będzie niejednoznacznym lub wzbudzi niepokój lekarza konieczne będzie wykonanie tomografii komputerowej, angiografii nerek, rezonansu magnetycznego i scyntygrafii, urografii (RTG układu moczowego z kontrastem). W badaniach laboratoryjnych należy oznaczyć pełną morfologię krwi, transaminazy, fosfatazę alkaliczną, azot, kreatyninę, klirens kreatyniny i wykonać badanie ogólne moczu.
Dzięki bardzo dokładnym badaniom można bardzo precyzyjnie określić rozmiar guza. Ma to kluczowe znacznie przy wyborze leczenia (bardzo małe guzy do 3 cm, zazwyczaj uchodzą za niegroźne i może usunąć stosując tzw, chirurgię nerkooszczędną). Badania obrazowe pozawalają także potwierdzić lub wykluczyć czy rak zaczęł rozprzestrzeniać się na inne narządy. Przerzuty w przypadku raka nerki najczęściej pojawiają się obrębie wątroby, mózgu, płuc, kości.
Rak nerki – leczenie
Potwierdzenie raka nerki zazwyczaj wiąże się koniecznością usunięcia narządu, w mniej zaawansowanych zmianach – wycina się tylko część organu. Czasem usuwa się również przerzuty.
Jeśli u chorego zdiagnozowano raka złośliwego (potwierdza to badanie histopatologiczne) poza usunięciem nerki konieczne jest wycięcie powięzi Garota, nadnercza, a czasami również górnej części moczowodu. Obustronna nefrektomia wykonywana jest w przypadku zajęcia obu nerek i w braku możliwości wykonania przynajmniej jednostronnie częściowej nefrektomii. Jeśli konieczne było usunięcie obu nerek chory musi się liczyć z koniecznością poddawania dializom, dopóki nie uda się znaleźć narządu do przeszczepu.
Jeszcze do niedawna u niektórych pacjentów po zabiegu konieczne było wprowadzenie serii chemioterapii. Jednak ze względu na małą skuteczność tego rodzaju leczenia odchodzi się od takiego schematu leczenia.
Jeśli u chorego nie pojawiły się przerzuty jego szanse na przeżycie pięciu lat od chwili zakończenia leczenia wynoszą ok. 60 proc. przy przerzutach wynoszą one zaledwie 20 proc.
