Trepanobiopsja - co to za zabieg? Na czym polega?
Trepanobiopsja to jedna z dwóch metod badania szpiku kostnego, obok biopsji aspiracyjnej. Biopsja szpiku kostnego jest to badanie inwazyjne, polegające na pobraniu próbek krwi szpikowej lub fragmentu kości i szpiku. W przypadku pobierania próbki krwi szpikowej mamy do czynienia z biopsją aspiracyjną. Natomiast druga metoda pobierania materiału do badań, czyli biopsja kości i szpiku to właśnie trepanobiopsja.
Szpik kostny - co to takiego?
Szpik kostny to miękka, silnie ukrwiona tkanka, wypełniająca wnętrze kości. To tam odbywa się produkcja komórek krwi. U dorosłej osoby szpik stanowi od 3,4 do 5,9 procent masy ciała i waży w sumie około 2,5 kg. Zbudowany jest z tkanki łącznej, tzw. tkanki siateczkowatej oraz z naczyń włosowatych. Jest to jakby sieć, w której zawieszone są różne komórki, takie jak erytroblasty, megakariocyty, mielocyty, osteoblasty, osteoklasty, komórki tłuszczowe, a to wszystko oplata jeszcze sieć komórek nerwowych oraz chłonnych. Odżywiane są przez sieć naczyń krwionośnych.
Dzielimy go na szpik czerwony, zajmujący się produkcją krwinek oraz na szpik żółty, pełen komórek tłuszczowych, który już nie wytwarza komórek krwi. Czerwony szpik kostny przeważa w dzieciństwie i w młodości. Im jesteśmy starsi, tym więcej mamy szpiku żółtego. U dorosłej osoby czerwony szpik kostny znajduje się tylko w kościach płaskich, tj. mostku, trzonach kręgów, żebrach, kościach czaszki, łopatek oraz miednicy, a także w nasadach kości długich.
Jak już powiedzieliśmy, to właśnie w czerwonym szpiku kostnym dochodzi do powstawania nowych komórek krwi: erytrocytów, leukocytów oraz trombocytów.
Szpik kostny - kiedy wykonuje się biopsję i jakie choroby związane są ze szpikiem kostnym?
Nieprawidłowości w składzie krwi mogą mieć swój początek w nieprawidłowościach w szpiku kostnym, dlatego bada się jego skład, pobierając fragmenty tkanki. Biopsję aspiracyjną, czyli pobranie krwi szpikowej wykonuje się w następujących przypadkach: niedokrwistość, pancytopenia, czyli choroba krwi, związana z jednoczesnym niedoborem wszystkich elementów krwi - erytrocytów, leukocytów oraz trombocytów, zespoły mielodysplastyczne, obecność we krwi obwodowej młodych, niedojrzałych form rozwojowych krwinek, przy gorączce nieznanego pochodzenia, powiększeniu wątroby, śledziony oraz węzłów chłonnych oraz po przeszczepie szpiku kostnego.
Trepanobiopsja - wskazania
Trepanobiopsję, czyli pobranie fragmentu kości i krwi szpikowej, wykonuje się w kilku przypadkach. Pierwszy z nich to nieudana biopsja aspiracyjna, a następnie podejrzenie pierwotnego włóknienia szpiku, przerzutów nowotworowych do szpiku, w celu oceny stopnia zajęcia szpiku przez chłoniaka, podejrzenie choroby spichrzeniowej, a także ustalenie stopnia aplazji (niewykształcenia) lub hipoplazji, czyli niedostatecznego wykształcenia szpiku i jego niewydolności oraz monitorowanie leczenia hematologicznego. Trepanobiopsję wykonuje się także przy podejrzeniu zespołów mielodysplastycznych (MDS), czyli chorób, w których proces tworzenia krwinek zostaje zakłócony przez niezdolność tych komórek do prawidłowego wzrostu i rozwoju.
Tzw. trepanobioptat uzyskuje się z talerza kości biodrowej. Taki pobrany fragment kości pokazuje strukturę szpiku kostnego, stan sieci, w której zawieszone są komórki szpiku, ewentualne złogi substancji powstających w przypadku chorób spichrzeniowych, obecność przerzutów do kości innych nowotworów oraz zagęszczenie komórek krwiotwórczych.
Trepanobiopsja - przebieg badania. Jak przygotować się do biopsji?
U dorosłych osób tego typu badanie wykonuje się pobierając próbkę z kości biodrowej, z tzw. kolca biodrowego przedniego lub tylnego. Pobranie próbki wykonuje się u pacjenta leżącego na wznak lub na brzuchu, w znieczuleniu miejscowym. Do trepanobiopsji używa się specjalnych, dość grubych igieł. Po wkłuciu się na głębokość około 3-4 cm najpierw pobiera się płyn z jamy szpikowej, a następnie tzw. walec kostny, zawierający fragment kości i komórki krwiotwórcze.
Tego typu biopsja nie wymaga specjalnych przygotowań, o ile nie mamy problemów z krzepliwością krwi. Czasem badanie przeprowadza się na czczo. Powikłania zdarzają się rzadko i związane mogą być ze złamaniem igły wewnątrz kości, krwawieniami i miejscowym zapaleniem tkanek.
