Błonica - co to jest za choroba?
Błonica ma kilka nazw: dyfteryt, krup, dławiec. To ciężka zakaźna choroba, na którą zachorować może każdy, niezależnie od wieku. Jednak najciężej doświadcza małe dzieci. Błonicę powodują bakterie o nazwie łacińskiej Corynebacterium diphtheriae - maczugowcze błonicy. Inne bakterie, zdolne wywołać błonicę to także: Corynebacterium ulcerans oraz Corynebacterium pseudotuberculosis. Maczugowce błonicy posiadają zdolność wytwarzania toksyny błoniczej, która po przeniknięciu do krwioobiegu powoduje uszkodzenie serca i zaburzenia neurologiczne.
Zanim wynaleziono szczepionkę przeciwko błonicy, na dyfteryt umierały tysiące małych dzieci. Nazywała była "duszący aniołem", ponieważ śmierć następowała w wyniku uduszenia przez zarastające gardło błony.
Do zakażenia błonicą dochodzi drogą kropelkową, poprzez kontakt z wydzielinami chorego, np. śliną. A ponadto: wyniku zetknięcia się z nosicielem bakterii lub używanymi przez niego przedmiotami, na których przetrwały bakterie. Choroba wylęga się od dwóch do siedmiu dni. Istnieje kilka rodzajów błonicy: błonica gardła, błonica krtani (tzw. krup), błonica nosa, ucha i skóry.
Błonica - objawy choroby i powikłania
Choroba rozpoczyna się gorączką, która szybko rośnie oraz bólem gardła i narastającym osłabieniem. Dołączają się dreszcze, chrypka, bóle głowy i "szczekający" kaszel. Na błonach śluzowych gardła, nosa, krtani i tchawicy pojawiają się szare lub białe błony martwicze. Te pseudobłony dosłownie oblepiają gardło, a przy próbie oderwania powodują krwawienie. Chorobie towarzyszy powiększenie węzłów chłonnych szyi. Szyja chorego jest obrzęknięta, co nazywane bywa "byczą szyją". Chory z trudem oddycha, ponieważ zarastające gardło błony oraz powiększone węzły chłonne, blokują dopływ powietrza do płuc. Chory ma też kłopoty z przełykaniem.
Toksyna błonicza, wytwarzana przez bakterie (maczugowce błonicy), po przeniknięciu do krwioobiegu, zaczyna niszczyć narządy wewnętrzne. Toksyna uszkadza serce oraz układ nerwowy. Może dojść do zapalenia mięśnia sercowego, uszkodzenia i zatrzymania akcji serca. Błonica uszkadza także nerwy podniebienne i nerwy tylnej części gardła, przez co chory nie może przełykać płynu czy jedzenia i zwraca je przez przewód nosowy. Powikłania neurologiczne to ponadto porażenie mięśni zewnętrznych gałki ocznej, a także porażenia mięśni twarzy czy kończyn.
Błonica jest chorobą, która może doprowadzić do śmierci w wyniku uduszenia się chorego. Dochodzi do tego na skutek zarastania górnych dróg oddechowych przez błonę martwiczą, która stopniowo zamyka dostęp powietrza. Do zwężenia się światła dróg oddechowych przyczynia się dodatkowo ucisk ze strony powiększonych węzłów chłonnych szyi. W wyniku działania toksyny błoniczej może także dojść do paraliżu mięśni oddechowych. Choremu na błonicę grozi także śmierć w wyniku zatrzymania akcji serca.
Leczenie błonicy polega na jak najszybszym podaniu domięśniowo antytoksyny błoniczej. Dalsze leczenie to przede wszystkim antybiotykoterapia.
Błonica - szczepienia
Błonica należała kiedyś do jednej z najgroźniejszych chorób małych dzieci, powodujących zgon lub groźne powikłania. Szczepionka przeciw błonicy została wprowadzona w naszym kraju w 1954 roku. W tej chwili przypadki błonicy zdarzają się niezwykle rzadko i są najczęściej powodowane wyjazdem do miejsc endemicznego występowania choroby, takich jak Afryka, Azja (Indonezja, Tajlandia, Laos, Indie, Birma, Pakistan), Europa Wschodnia oraz kilka krajów Ameryki Środkowej i Południowej (Haiti, Republika Dominikany, Wenezuela).
Europa natomiast notuje około 20-30 zachorowań rocznie. WHO jednak alarmuje, że liczba przypadków błonicy rośnie. Choroba pojawiła się w Wielkiej Brytanii, w Niemczech, Francji, na Łotwie. Zachorowały głównie dzieci, które nie zostały zaszczepione oraz osoby, u których wygasła odporność.
Istnieje kilka rodzajów szczepionek przeciw błonicy. Są to:
- szczepionki monowalentne, czyli szczepionki pojedyncze, zawierające jeden drobnoustrój lub antygeny z jednego drobnoustroju i uodparniające na jeden typ choroby
- szczepionki dwuwalentne, uodparniające na więcej niż jedną chorobę
- szczepionki skojarzone, czyli wieloskładnikowe, przeznaczone dla dzieci i uodparniające na błonicę tężec, polio, krztusiec
- szczepionki skojarzone dla dorosłych
Szczepionka skojarzona podawana jest dzieciom w pierwszych miesiącach życia w ramach obowiązkowych szczepień podstawowych oraz przypominająca w wielu 6 lat. U młodzieży szczepionkę podaje się w wieku 14 lat. Natomiast dorośli powinni się ponownie zaszczepić, gdy osiągną 19 lat. Zalecane jest szczepienie się przeciw błonicy co 10 lat, ponieważ odporność na zachorowanie zanika.
