Choroba Fabry'ego - powodem brak lub niedobór enzymu alfa-galaktozydaza A
Choroba Fabry'ego po raz pierwszy została opisana przez Johannesa Fabry'ego - niemieckiego lekarza dermatologa w 1898 roku. Równocześnie chorobę rozpoznał także angielski lekarz William Andersson, stąd spotyka się czasem drugą jej nazwę - choroba Anderssona-Fabry'ego.
Jest chorobą dziedziczną, mającą źródło w wadliwym genie GLA, odpowiedzialnym za produkcję enzymu alfa-galaktozydazy. Jej wyleczenie jest niemożliwe. Leczenie poprzez podawanie enzymu (jego produkcja to osiągnięcie medycyny biologicznej) spowalnia jedynie rozwój choroby i zmniejsza niektóre jej objawy, ale nie spowoduje wyleczenia.
Jaki jest mechanizm choroby Anderssona-Fabry'ego?
Niedobór lub brak enzymu alfa-galaktozydaza A (alfa-GAL A) w organizmie powoduje, że w komórkach naczyń krwionośnych zaczyna się gromadzić substancja o nazwie globotriaozyloceramid. Nagromadzone substancje zwężają światło naczyń krwionośnych, w efekcie przepływają przez nie mniejsze ilości krwi - dochodzi do upośledzenia ukrwienia skóry, nerek, ośrodkowego układu nerwowego i innych narządów wewnętrznych.
Dzieje się tak ponieważ enzym alfa-GAL A odpowiedzialny jest za metabolizm lipidów. Jeżeli tego enzymu brakuje w organizmie lub funkcjonuje nieprawidłowo, rozkład lipidów, czyli związków chemicznych, takich jak np. tłuszcze, sterole, jest zakłócony. Pozostałości odkładają się komórkach śródbłonka naczyń krwionośnych.
Wadliwy gen znajduje się w chromosomie X, dziedziczonym po matce. Kobiety, będące nosicielkami wadliwego genu, rzadziej chorują, ponieważ posiadają drugi chromosom X, który reguluje wydzielanie enzymu alfa-GAL. Mężczyźni mają tylko jeden chromosom X, więc jeżeli odziedziczą wraz z nim zmutowany gen GLA, nie mają czym go zastąpić.
Choroba Fabry'ego - objawy u dzieci
- Pierwsze zwiastuny choroby pojawiają się już w dzieciństwie, około piątego roku życia. Chłopiec zaczyna odczuwać przewlekłe, silne bóle dłoni i stóp. Ból ma charakter ostry, piekący, pojawia się pod wpływem zmian temperatury, wysiłku fizycznego, czy przebywania na słońcu. Czasem dochodzi do tego uczucie mrowienia (parestezje) rąk i nóg. Czasem przybiera formę silnych ataków rozdzierającego bólu (akroparestezji), promieniującego od stóp i dłoni na resztę ciała.
- Chory prawie się nie poci, co w efekcie powoduje częste przegrzewanie organizmu.
- Na skórze chorego pojawiają się grudki różnej wielkości, w kolorze ciemnoczerwonym, brunatnym, fioletowym lub czarnym, o nazwie angiokeratomata. Umiejscawiają się na udach, pośladkach i podbrzuszu oraz wokół pępka. Czasem w ustach oraz na spojówkach.
- Rozwija się zaćma lub zmętnienie rogówki.
- Pogarsza się słuch chorego.
- Pojawia się też ból brzucha po posiłku, nudności i biegunki.
Choroba Fabry'ego - objawy u dorosłych
- U dorosłych pojawiają się dodatkowo zmiany chorobowe w narządach: w nerkach, sercu i mózgu.
- Nerki powoli ulegają uszkodzeniu. Zaczyna się od pojawienia się białka w moczu, potem rozwija się zespół nerczycowy, w wraz z nim obrzęki, obniżenie poziomu albumin i zaburzenia lipidowe. Dochodzi do niewydolności nerek.
- Pojawiają się zaburzenia pracy serca, spowodowane przerostem lewej komory i niedomykalnością zastawki mitralnej oraz zaburzenia rytmu i przewodzenia w sercu.
- Chorzy miewają silne zawroty głowy, zachwiania równowagi.
- Pojawiają się napadowe bóle kończyn, niezwykle intensywne, wymagające podawania bardzo silnych środków znieczulających.
- Nasila się uszkodzenie słuchu.
- Zaburzenia wydzielania potu (anhydroza).
- Mogą pojawić się zaburzenia psychiczne lub zaburzenia osobowości.
- Około 45-50 roku życia dochodzi do zgonu chorego, najczęściej w wyniku udaru mózgu lub zawału mięśnia sercowego.
Choroba Fabry'ego - leczenie
Podaje się choremu najnowszej generacji preparaty biologiczne, pod nazwą agalzydaza beta (Febrazyme firmy Genzyme) lub agalzydaza alfa (Replagal firmy TKT), które spowalniają rozwój choroby, a czasem ograniczają niektóre jej objawy.
