Komórki macierzyste - źródła
Komórki macierzyste, inaczej zwane komórkami mezenchymalnymi, to niedojrzałe i niewyspecjalizowane jeszcze komórki organizmu ludzkiego. Są to twory pierwotne, które mają zdolność samoodnowy oraz namnażania się. To właśnie z komórek macierzystych wywodzą się wszystkie inne komórki człowieka, takie jak komórki tkanki nerwowej, kostnej, mięśniowej czy komórki krwi. Ze względu na te cechy, komórki macierzyste stanowią doskonały lek na leczenie najróżniejszych, bardzo poważnych chorób.
Do celów terapeutycznych wykorzystuje się komórki macierzyste pobrane z następujących źródeł:
- szpik kostny
- krew pępowinowa (oraz sznur pępowiny)
- krew obwodowa
Przeszczepy z udziałem komórek macierzystych, pobranych ze szpiku kostnego wykonuje się od 50 lat i świadomość społeczeństwa na temat komórek, pozyskanych z tego źródła jest bardzo duża. Komórki macierzyste, pochodzące z krwi pępowinowej, wykorzystane były po raz pierwszy we Francji w 1988 roku. Pomimo tego, że w Polsce komórki macierzyste z krwi pępowinowej pozyskuje się od kilkunastu lat, wiedza na ten temat jest znikoma, a co za tym idzie - liczba przeszczepów z udziałem komórek macierzystych z tego źródła jest niewielka.
Według badań Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, tylko 8% społeczeństwa słyszało wykorzystaniu komórek macierzystych z krwi pępowinowej. W Stanach Zjednoczonych w 2010 roku liczba przeszczepów komórek mezenchymalnych pochodzących z krwi pępowinowej, po raz pierwszy przekroczyła liczbę przeszczepów z udziałem komórek macierzystych pobranych ze szpiku kostnego.
Jakie choroby można wyleczyć dzięki komórkom macierzystym?
Lista chorób, które można wyleczyć, wykorzystując komórki macierzyste jest bardzo długa i stale prowadzone są badania na temat skuteczności tej metody w leczeniu innych chorób. Poniżej tylko niektóre choroby, które można wyleczyć za pomocą komórek mezenchymalnych:
- Ostre oraz przewlekłe białaczki, np. szpikowa, limfatyczna, limfoblastyczna, bifenotypowa, małozróżnicowana, młodzieńcza przewlekła białaczka szpikowa, białaczka Naegelego,
- Niedokrwistość odporna na leczenie: z obecnością pierścieniowatych syderoblastów, z nadmiarem blastów, z nadmiarem blastów w okresie transformacji,
- Choroby związane z brakiem lub zaburzeniami funkcji enzymów, np. zespół Huriera, zespół Huntera, zespół Scheie’a, , zespół podkradania, zespół Maroteaux-Lamy’ego, mukolipidoza II, choroba Gauchera, choroba Krabbego, andrenoleukodystrofia,
- Choroby histoiocytów, np. hemofagocytoza, histiocytoza-X,
- Dziedziczne anomalie krwinek czerwonych, np. telesemia beta, niedokrwistość siepowatokrwinkowa,
- Dziedziczne zaburzenia układu odpornościowego,
- Choroby spowodowane defektem komórek macierzystych, np. niedokrwistość aplastyczna,
- Zespoły mieloproliferacyjne, np. mielofibroza, samoistna nadpłytkowość,
- Zespoły rozrostowe układu chłonnego, np. chłonniak nieziarniczy, białaczka prolimfocytowa,
- Choroby fagocytów, np. zespół Wiskotta Aldricha zwykła zmienna niewydolność układu odpornościowego, przewlekła choroba ziarniakowa,
- Choroby komórek plazmatycznych, np. szpiczak mnogi,
- Nowotwory złośliwe, np. rak piersi, nerki, zwojak zarodkowy, mięsak Ewinga.
Rodzaje chorób, które można zniwelować za pomocą komórek macierzystych, zależą od źródła pobranego materiału - inne choroby można wyleczyć za pomocą tego rodzaju komórek pozyskanych ze szpiku kostnego, inne z krwi pępowinowej. Jednakże, dużo łatwiej jest dopasować biorcę do dawcy w przypadku komórek macierzystych pobranych z krwi pępowinowej. W przypadku szpiku wymagana jest zgodność 8 na 10 badanych antygenów transplantacyjnych, zaś w przypadku komórek z krwi pępowinowej - tylko 4 antygeny z 6 badanych.
Wykorzystanie komórek macierzystych w stomatologii
Co ciekawe, na liście chorób, które można wyleczyć za pomocą komórek macierzystych, znajdują się choroby stomatologiczne. Naukowcy z Harvardu twierdzą, że już niedługo ta dziedzina medycyny będzie mogła odchodzić od leczenia kanałowego zębów. Na podstawie przeprowadzonych badań, wysnuli wniosek, że istnieje możliwość naprawienia miazgi zębowej za pomocą komórek macierzystych. Umieszczone w zębinie komórki macierzyste mają zdolność samoregeneracji zęba, która z czasem może zastąpić tradycyjne leczenie stomatologiczne. Sam proces aplikowania i utwardzania tego materiału ma przebiegać jak dotychczas.
