Maniok - roślina uprawna
Maniok jadalny, zwany także maniokiem gorzkim lub podpłomyczem najużyteczniejszym, należy do roślin od tysięcy lat uprawianych w Ameryce Południowej. Pozostałości upraw archeologowie znajdują na terenach dzisiejszej Brazylii oraz Peru. Z Ameryki Południowej do Afryki maniok przybył wraz z handlarzami niewolników. Uprawa manioku rozpowszechniła się głównie na południe od Sahary oraz w niektórych rejonach Azji (Indie, Malezja), gdzie sprowadzili go Portugalczycy. Współcześnie największymi producentami manioku są Nigeria, Tajlandia oraz Brazylia.
Należy do rodziny wilczomleczowatych, jest krzewem o wysokości dochodzącej do 3 metrów, z długimi ciemnozielonymi liśćmi o sercowatym kształcie i ciemnożółtymi drobnymi kwiatami. Częścią jadalną manioku są bulwy korzeniowe, osiągające od 30 do 60 cm długości, o przekroju około 10 cm i ważące nawet 4 kg. Zewnętrzna powierzchnia bulwy ma kolor ciemnobrązowy, w środku maniok jest biały lub żółtawy.
Surowy maniok jadalny jest trujący ze względu na zawartość glikozydów cyjanogennych, przekształcających się w trujący kwas pruski. Dopiero po wielokrotnym wypłukaniu, ugotowaniu, upieczeniu lub wysuszeniu maniok staje się jadalny. Uprawiane są głównie dwie jego odmiany: słodkawa w Meksyku i Ameryce Środkowej (zawiera mniej trujących związków) oraz odmiana gorzkawa (maniok jadalny), pochodząca głównie z Brazylii. Jadalne są także liście manioku i nasiona.
Maniok, a właściwie siano z manioku, czyli ususzone młode pędy roślin, służą w krajach tropikalnych do karmienia bydła, bawołów, owiec oraz kóz. Ze względu na sporą zawartość białka siano z manioku jest cenioną przez hodowców paszą. Natomiast mleczko pozyskiwane z kłączy służyło do produkcji kauczuku.
Maniok jadalny - właściwości
Maniok jadalny to podstawa pożywienia i źródło węglowodanów ogromnej rzeszy ludzi na świecie. Zawiera od 20 do 40 proc. skrobi, do 5 proc. cukrów prostych oraz niemal 2 proc. białka. Maniok jest więc dostarczycielem przede wszystkim węglowodanów, ale zawiera ponadto witaminy z grupy B, witaminę A, witaminę C, składniki mineralne, takie jak wapń, miedź, cynk, potas, fosfor, sód, mangan, żelazo. Maniok zawiera też białko, które jest dobrze przyswajane przez organizm ludzki. Natomiast niezbyt wiele znajdziemy w nim tłuszczu, błonnika czy cukrów. Tapioka jest źródłem tzw. skrobi opornej, ważnej dla przewodu pokarmowego, ponadto nie zawiera glutenu, ani cholesterolu.
Jak jeść maniok?
Maniok w krajach tropikalnych i subtropikalnych jest w kuchni tym, czym dla nas ziemniaki lub ryż - główną bazą pożywienia. Smak ma nieco podobny do naszego ziemniaka. Bulwy są pieczone, smażone i gotowane.
Po wymoczeniu w wodzie bulwy manioku mieli się lub ściera i powstałą masę suszy, a następnie miele. W efekcie otrzymujemy mąkę o nazwie kassawa, z której wypieka się chleb oraz przygotowuje różne potrawy, jak na przykład placki. Z manioku wytwarza się kaszę, którą następnie zalewana jest gorącą wodą i podawana pod postacią papki. Do maniokowej kaszki dodaje się mięso, sosy, warzywa lub podaje na słodko. A Afryce maniok jest gotowany owinięty w liście bananowca.
Z manioku otrzymuje się także alkohol - niskoprocentowe piwo maniokowe.
Popularnym produktem wytwarzanym z manioku jest mączka skrobiowa zwana tapioką. Ma postać drobnych perłowych granulek, płatków lub mąki. Tapioka służy w kuchni do przygotowywania deserów. Niektórzy traktują tapiokę jak ryż lub kaszę i używają jej zamiennie. Gotują na mleku i podają z dodatkiem owoców lub soków. Na bazie tapioki przygotowywane są także napoje (tzw. Bubble Tea, czyli napar herbaciany z dodatkiem mleka, syropu i kuleczek tapioki). Ze względu na wysoką zawartość skrobi tapioka nadaje się do zagęszczania budyniów, puddingów, a także sosów i różnego rodzaju zup.
