Rozwija się najczęściej na skutek czynników środowiskowych, a po części również genetycznych, które warunkują, że układ immunologiczny nadmiernie reaguje na immunoglobulinę E, w odpowiedzi na czynniki środowiskowe.
Według przeprowadzanych przez naukowców badań i Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zachorowalność dzieci na astmę wynosi w Polsce od 5 do 7 proc. W okresie przedszkolnym, na astmę częściej chorują chłopcy, natomiast po okresie dojrzewania - dziewczynki. Zdarza się, że objawy astmy zanikają w wieku dorastania, ale pojawiają się znów w okresie dorosłości.
Astma oskrzelowa jest chorobą której nie da się wyleczyć całkowicie, a jedynie wpływać na jej objawy. Zdarza się jednak, że jeżeli choroba pojawi się we wczesnych dzieciństwie, dzieci mogą z niej wyrosnąć w trakcie okresu dojrzewania. Bardzo ważna jest opieka lekarza specjalisty, alergologa lub pulmonologa. Przy wystąpieniu astmy oskrzelowej następuje obrzęk błony śluzowej wyścielającej oskrzela, co doprowadza do dużych utrudnień w oddychaniu.
Przyczyny astmy oskrzelowej u dzieci
Konkretna i jednoznaczna przyczyna astmy oskrzelowej nie została jeszcze do końca poznana. Bardzo duży wpływ maja czynniki genetyczne, jeżeli u rodziców wystąpiła astma lub lub jej objawy, zwiększa się prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby u dzieci. Inny wpływ na pojawienie się astmy mają takie czynniki jak uczulenia i alergie, na różne alergeny np. roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt, produkty spożywcze. Jeżeli podczas okresu ciąży kobieta ciężarna paliła papierosy lub narażała płód na działanie dymu tytoniowego, może to skutkować pojawieniem się astmy oskrzelowej w dzieciństwie.
Bardzo narażone są również dzieci o słabym układzie odpornościowy, których często dotykają różne infekcje, szczególnie wirusowe (dróg oddechowych). W ostatnim czasie wykazano, że ogromny wpływ na pojawienie się astmy ma również duże zanieczyszczenie środowiska.
Należy pamiętać, że astma jest chorobą przewlekłą i jej objawy utrzymują się zazwyczaj całe życie.
Astma oskrzelowa u dzieci - objawy
Objawy astmy oskrzelowej u dzieci to najczęściej:
- kaszel - zazwyczaj suchy i męczący, występujący bardzo często w nocy podczas snu oraz rano
- trudności w oddychaniu
- uczucie ucisku i gniecenia w klatce piersiowej
- świszczący oddech - najczęściej słyszalny podczas wdechu
- częste i nawracające zapalenia oskrzeli
- napady duszności, bardzo często pojawiające się po wysiłku fizycznym, spowodowane nagłym skurczem oskrzeli
- większa i szybsza męczliwość
Należy pamiętać, że objawy występują indywidualnie u każdego chorego. Ich nasilenie może ulegać zmianom w zależności od środowiska lub czynników współtowarzyszących. Astma jest chorobą nieuleczalną i bardzo pogarszającą komfort życia codziennego. Zazwyczaj objawy astmy nasilają się po kontakcie z wyżej wymienionymi czynnikami.
Rozpoznanie i diagnoza astmy oskrzelowej
W celu zdiagnozowania choroby jaką jest astma oskrzelowa, należy udać się do lekarza specjalisty - pulmonologa lub alergologa. Ustalenie przyczyny zawsze odbywa się na podstawie dokładnego wywiadu zdrowotnego, na podstawie którego lekarz ocenia czynniki ryzyka oraz wpływ czynników genetycznych. Dodatkowo stosuje się badanie jakim jest spirometria - bezbolesne badanie określające czynność płuc i oskrzeli. Określa się dzięki niemu ilość wdychanego i wydychanego powietrza oraz szybkość jego przepływu przez drogi oddechowe. Często badanie powtarzalne jest podczas wizyt kontrolnych.
Innymi badania przeprowadzanymi w celu zdiagnozowania astmy jest:
- pomiar szczytowego przepływu wydechowego (PEF) - badanie służy do oceny maksymalnego przepływu powietrza przez drogi oddechowe dziecka. Wykorzystuje się do niego urządzenie - pikflometr.
- testy prowokacyjne (test prowokacji oskrzeli) - służy do oceny stopnia nadreaktywności oskrzeli, czyli ich nadmiernej reakcji na czynniki drażniące, które doprowadzają do ich nagłego skurczu. Zazwyczaj polega na inhalacji z udziałem leku, który u osób zdrowych nie wywoła żadnego efektu, a u osób cierpiących na astmę pojawi się skurcz oskrzeli z towarzyszącą dusznością. Badanie przeprowadzane jest pod kontrolą lekarza, jest w pełni bezpieczne i bezbolesne.
- testy skórne alergiczne - przeprowadzane w celu ustalenia wrażliwości organizmu na konkretny alergen
- badanie krwi, z oceną obecności przeciwciał w klasie IgE - przeciwciała odpowiedzialne za większość objawów alergicznych
- RTG klatki piersiowej - badanie przeprowadza się w celu oceny zmian w oskrzelach i płucach oraz wykluczenie chorób współistniejących, które mogą wywoływać objawy astmy
Leczenie astmy oskrzelowej
Astma oskrzelowa jest chorobą nieuleczalną, a jej objawy utrzymują się już do końca życia. Leczenie polega na leczeniu objawowym i zapobiegawczym. Najczęściej kontrola astmy polega na leczeniu farmakologicznym oraz podaży leków rozszerzających oskrzela (w razie wystąpienia objawów astmy). Najczęściej są to leki wziewne, podawane za pomogą inhalatora.
Leki kontrolujące - przyjmowane regularnie, w celu kontroli i zapobieganiu nagłym skurczom oskrzeli, poprawiając ich pracę poprzez działanie przeciwzapalne. Najczęściej są to glikokortykosteroidy wziewne.
Jeżeli astma wywołana jest przez alergeny, bardzo często stosuje się terapię odczulającą (immunoterapię swoistą), polegającą na podawaniu małych dawek alergenu w celu wywołania tolerancji organizmu.
Niezbędna jest ścisła kontrola choroby oraz opieka lekarza specjalisty. Przepisane leki należy przyjmować regularnie, aby nie dopuścić do nagłych ataków choroby.
Jeżeli istnieją czynniki genetyczny, wpływające na pojawienie się astmy, ważne jest aby dziecko już od wczesnych lat zostało odpowiednio zdiagnozowane pod kątem wystąpienia choroby. Jeżeli u dzieci pojawiła się alergia, astma alergiczna lub alergiczny nieżyt nosa, w celu niedopuszczenia do rozwoju astmy oskrzelowej polecana jest wczesna immunoterapia swoista.
Aby zapobiec nagłym objawom, istotne jest wyeliminowanie wszystkich alergenów z otoczenia dziecka.
Badania przeprowadzane przez naukowców wykazały, że mniejsze ryzyko astmy występuje u dzieci które były karmione piersią przynajmniej przez pierwsze 4-6 miesięcy życia.
