Rentgen klatki piersiowej - wskazania
RTG klatki piersiowej wykonujemy zwykle, gdy pojawią się alarmujące objawy, w tym:
- niepokojący kaszel lub podejrzanie długie utrzymywanie się kaszlu,
- duszności,
- ból w klatce piersiowej,
- urazy klatki piersiowej.
Prześwietlenie pomaga zdiagnozować wiele chorób oraz oszacować skuteczność prowadzonego już leczenia:
- zapalenia płuc,
- rozedmy,
- raka płuc,
- niewydolności serca,
- innych chorób serca.
Badanie RTG klatki piersiowej można wykonać wyłącznie na podstawie skierowania otrzymanego od lekarza. Do osób, które powinny wystąpić o wydanie skierowania, zaliczamy:
- palących papierosy - przynajmniej raz w ciągu roku,
- pracujących w trudnych, szkodliwych warunkach - minimum raz na rok,
- pozostałych dorosłych - w trakcie badań okresowych przeprowadzanych raz na dwa lata.
Pozycje podczas RTG klatki piersiowej - PA i AP
Badanie przeprowadza się na dwa sposoby:
- u osób sprawnych preferowane jest RTG PA - badanie wykonywane w dwóch pozycjach (projekcjach) – tylno-przedniej, a następnie bocznej. Z początku pacjent ustawia się przodem do płyty, a później staje do niej bokiem. Ważne, aby mieć wtedy uniesione ręce,
- u osób w stanie ciężkim, które nie mogą samodzielnie ustać, przeprowadza się RTG klatki piersiowej AP, czyli w projekcji przednio-tylnej. Pacjent pozostaje wówczas w pozycji leżącej. Wyniki obu typów badań są tak samo dokładne.
RTG klatki piersiowej - przygotowanie do badania
Do prześwietlenia klatki piersiowej nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Należy natomiast spodziewać się prośby o uprzednie zdjęcie:
- ubrania założonego na górną część ciała (nie tylko koszuli czy bluzki, ale też biustonosza),
- okularów,
- biżuterii (łańcuszków),
- wszystkich metalowych elementów, które mogą powodować zakłócenia w przenikaniu promieni X.
Jeśli jesteś kobietą w ciąży albo podejrzewasz, że możesz znajdować się w stanie błogosławionym, masz obowiązek poinformować o tym lekarza bądź osobę przeprowadzającą badanie. Z uwagi na ryzyko uszkodzenia płodu nie wolno wtedy wykonywać badań obrazowych, chyba że istnieje ku temu pilny powód. W takiej sytuacji należy wdrożyć stosowne środki bezpieczeństwa, które zapewnią ochronę płodu.
Sprzęt do badania RTG klatki piersiowej to najczęściej przymocowany do ściany aparat przypominający duże pudło. Zawiera on płytę rejestrującą cyfrowy obraz albo promienioczułą kliszę. Składa się także z tuby umieszczonej zaledwie kilka metrów od płyty (może być ona zawieszona nad łóżkiem przeznaczonym dla pacjenta), która ma za zadanie emitować promienie X. Jeśli chodzi o przenośne aparaty, wykorzystuje się je zwykle do przeprowadzania przyłóżkowego RTG. Jest to zbawienna opcja dla obłożnie chorych pacjentów przebywających w szpitalach. Płytę rejestrującą umieszcza się wówczas pod ciałem takiej osoby, a tuba zostaje zawieszona na ramieniu wychodzącym z aparatu.
Szczegółowy przebieg RTG klatki piersiowej - opis badania
Najczęściej RTG klatki piersiowej wykonuje się w pozycji przednio-tylnej, a później bocznej. Osoba przeprowadzająca badanie powinna dokładnie poinstruować pacjenta: wskazać mu optymalne ustawienie, poprosić o uniesienie rąk i pokazać, jakie części ciała muszą przylegać do rejestrującej płyty. Stosowną instrukcję otrzymają również pacjenci, którzy mogą poddać się badaniu wyłącznie na leżąco. Jeśli istnieją ku temu przesłanki, warto poprosić technika radiologicznego o nałożenie specjalnego ochronnego fartucha wykonanego z ołowiu. Zapewni on zwiększoną ochronę szyi (tarczycy) lub miednicy (na wypadek ciąży).
Gdy pacjent ustawi się w optymalnej pozycji, powinien w niej wytrzymać przez kilkanaście sekund. Dobrze jest wstrzymać na moment oddech - dzięki temu uzyskany obraz będzie wyraźniejszy. Zgodnie z obowiązującymi zasadami, w czasie badania w pomieszczeniu przebywa wyłącznie pacjent, a technik steruje aparatem z innego pokoju. Ma to służyć bezpieczeństwu osoby przeprowadzającej wiele tego typu badań i ochronić ją przed szkodliwym promieniowaniem. Po zakończeniu prześwietlenia należy pozostać w gabinecie aż do momentu, gdy radiolog stwierdzi, że udało się pozyskać komplet potrzebnych obrazów.
Całe badanie RTG klatki piersiowej powinno trwać mniej więcej kwadrans. Prześwietlenie jest zupełnie bezbolesne. Jedyny dyskomfort, jaki może dokuczać pacjentowi, wiąże się z nieco niższą temperaturą w pomieszczeniu oraz z chłodem bijącym od płyty przylegającej do klatki piersiowej. Sytuacja komplikuje się dopiero przy urazach klatki piersiowej czy obecności zmian zwyrodnieniowych dotyczących stawów rąk. Wtedy ból rzeczywiście może być odczuwalny - nie ma on jednak związku z samym badaniem, ale z koniecznością przyjęcia wymaganej pozycji.
RTG - odczyt wyników
Na jakiej zasadzie przebiega odczyt wyników badania RTG klatki piersiowej? Wiązki promieni X przenikają przez napotykane przeszkody - skórę, kości i narządy. Poszczególne części ciała pochłaniają promieniowanie w różnym stopniu. Np. tkanki miękkie (takie jak wątroba czy nerki) pochłaniają go mniej niż kości o dużej gęstości. Z kolei mięśnie czy tkanka tłuszczowa nie stanowią dla promieni żadnej bariery. Gęstsze obszary będą widoczne na zdjęciu jako jaśniejsze, tkanki miękkie - jako ciemniejsze (szare), natomiast powietrze pozostanie czarne.
Korzyści i ewentualne ryzyko
Do największych plusów RTG klatki piersiowej zaliczamy to, że:
- badanie jest łatwe i szybkie, a w nagłych stanach każda minuta ma znaczenie,
- promienie X nie pozostają w organizmie,
- stosunkowo niska cena,
- powszechna dostępność,
- zwykle nie występują działania niepożądane.
Istnieją także minusy:
- kobiety muszą poinformować przeprowadzającego badanie o tym, że mogą być w ciąży,
- RTG klatki piersiowej, nawet prawidłowo przeprowadzone, przy zbyt częstym wykonywaniu stwarza (niewielkie, ale jednak obecne) ryzyko choroby nowotworowej.
RTG klatki piersiowej - cena, miejsce badania
Badanie można przeprowadzić zarówno w prywatnych, jak i publicznych placówkach - zawsze na podstawie wydanego przez lekarza skierowania. Radiolog wykonujący rentgen klatki piersiowej analizuje i opisuje uzyskane zdjęcie; wyniki dostajemy zwykle na dysku, a lekarz ogląda je i interpretuje na własnym monitorze. Zdarza się też, że odbieramy je dopiero u doktora zlecającego badanie. O szczegóły warto dopytać przed opuszczeniem gabinetu. To, że radiolog posługuje się prostym językiem, nie znaczy jeszcze, że można dokonać samodzielnej interpretacji. Ostatnie słowo powinno należeć do specjalisty. Wykonanie badania RTG w prywatnej placówce kosztuje około 40 złotych. Aby uniknąć przykrych niespodzianek, warto sprawdzić cennik samodzielnie, np. wpisując w internet nazwę interesującego nas miasta, np. "RTG klatki piersiowej Kraków" czy "RTG klatki piersiowej Warszawa".
Przeczytaj także:
