W większości przypadków biegunka jest stanem łagodnym i krótkotrwałym, niewymagającym większego leczenia. Wyróżniamy dwa typy biegunki: ostrą - trwającą do 7 dni, oraz przewlekłą - trwającą powyżej 21 dni.
W zależności od mechanizmu biegunki można je podzielić na:
- osmotyczne - są efektem uszkodzenia jelit i błędów dietetycznych. Ich przyczyną jest zazwyczaj celiakia, nietolerancja laktozy, substancje słodzące (mannitol, sorbitol), niektóre leki np. przeczyszczające
- sekrecyjne - spowodowane wzrostem wydzielania w jelicie cienkim lub spadkiem wchłaniania. Są to wodniste stolce o dużej objętości, a ich przyczyną mogą być leki lub gruczolaki wydzielające hormony
- wysiękowe - są skutkiem stanu zapalnego organizmu, który powoduje wzrost sekrecji i utratę wody. W kale można zauważyć ślady śluzu, ropy, a nawet krwi. Biegunki wysiękowe pojawiają się w przewlekłym zapaleniu jelit np. we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego lub w chorobie Leśniowskiego-Crohna.
- tłuszczowe - pojawiają się w wyniku nieprawidłowego trawienia tłuszczów. Stolce są tłuste i połyskliwe, utrzymujące się na powierzchni wody, trudne do spłukania. Przyczyną tych biegunek może być niewydolność trzustki, celiakia.
- motoryczne - ich przyczyną jest przyspieszona motoryka jelit, jednak objętość stolców jest normalna. Pojawiają się w zespole jelita drażliwego i niedoczynności tarczycy. Mogą ją także wywołać niektóre leki np. prokinetyczne.
Najczęstszymi przyczynami biegunek są:
- zakażenia bakteryjne i wirusowe
- pasożyty
- zatrucia i alergie pokarmowe
- stres
- nowotwory
- choroby jelit np. celiakia, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna
Leczenie biegunki
W leczeniu biegunki najistotniejszą rzeczą jest uzupełnianie płynów aby nie dopuścić do odwodnienia.
W przypadku biegunki przewlekłej należy przede wszystkim ustalić i wyeliminować przyczynę jej powstania. Koniecznością jest wyłączenie z diety produktów bogatych w błonnik takie jak nasiona roślin strączkowych, pełnoziarniste pieczywo, grube kasze i płatki, razowe makarony, brązowy ryż, otręby a także surowe warzywa i owoce. W przypadku nietolerancji pokarmowych np. laktozy należy zrezygnować z mleka i jego przetworów, zastępując je produktami bezlaktozowymi, roślinnymi. Należy wyeliminować także potrawy ciężkostrawne, smażone i grillowane, słodziki, ciasta, ciastka, tłuste mięso, wędliny i sery.
W biegunce ostrej wypróżnienia pojawiają się kilka, a nawet kilka razy dziennie, niekiedy z domieszką krwi. Towarzyszą im silne bóle brzucha, czasem również gorączka. Początkowo konieczne jest wstrzymanie się od jedzenia i zapobieganie odwodzeniu, przyjmując płyny wzbogacone szczególnie w sód i potas, najlepiej o temperaturze 25-30 st. Po odpowiednim nawodnieniu można stopniowo wprowadzać takie pokarmy jak kleik ryżowy, gotowane ziemniaki, krupnik z drobną kaszą, pieczone jabłko. W miarę przemijania objawów do diety stopniowo wprowadza się kolejne produkty.
Każda biegunka która trwa powyżej 48 godzin powinna być wskazaniem do wizyty lekarskiej.
Biegunce bardzo często towarzysza bóle i skurcze brzucha. W celu łagodzenia objawów dobrym, domowym sposobem są także lekkie i ciepłe okłady np. termofor.
Najczęstszą przyczyną biegunek jest zapalenie żołądka i jelit tzw. grypa żołądkowa, która ustępuje w ciągu kilku dni. Właściwe leczenie, prawidłowa dieta oraz stosowanie preparatów łagodzących objawy i dolegliwości skracają czas trwania biegunki.
Biegunki w ciąży
Biegunka w ciąży może być spowodowana wieloma czynnikami, nie zawsze mającymi duży wpływ na ogólny stan zdrowia. Jej przyczyny mogą być takie same jak w każdym innym stanie fizjologicznym.
Bardzo częstą przyczyną biegunki jest przeżywany stres związany np. z porodem lub przejedzenie. Zwiększone ryzyko tej dolegliwości może wystąpić w wyniku osłabienia systemu immunologicznego, czego skutkiem jest większa podatność na infekcje wirusowe i bakteryjne, wywołujące biegunki. Dolegliwości te mogą być także objawem alergii pokarmowej lub niestrawności. Bardzo często problemy żołądkowe są spowodowane wirusem grypy żołądkowej. Niebezpieczeństwo pojawia się jeżeli biegunce zaczyna towarzyszyć silny ból brzucha oraz krwawienie z pochwy - są to sytuacje w których kobieta natychmiast powinna zgłosić się do lekarza. Szczególnie na początku ciąży, biegunka połączona z bólem brzucha może być objawem poronienia.
Należy pamiętać że podczas wystąpienia biegunki należy pić dużo płynów aby uniknąć ryzyka odwodnienia oraz powinno się spożywać produkty które łagodzą objawy.
Przyczyny biegunki w ciąży
Biegunka i towarzyszące jej bóle brzucha oraz mdłości mogą być pierwszym objawem ciąży. W drugim i trzecim trymestrze jest zazwyczaj reakcją organizmu na zmiany hormonalne, rozwój płodu a także dostosowywaniem organów wewnętrznych do takich zmian jak powiększająca się macica.
Należy zwrócić szczególną uwagę jeżeli biegunce towarzyszy ból brzucha, staje się on twardy i tkliwy. Objawy te mogą sygnalizować odklejające się łożysko i w tej sytuacji najważniejsza jest jak najszybsza wizyta u lekarza.
Innymi przyczynami wystąpienia biegunki może być niestrawność, zatrucie pokarmowe lub alergia.
Jak leczyć biegunkę w ciąży?
W ciąża bardzo dużą uwagę należy przykładać do stosowanej diety. Powinno się wyeliminować wszystkie produkty wzdymające i powodujące niestrawności np. potrawy bardzo tłuste i smażone. Szczególnie ważne jest regularne spożywanie posiłków i utrzymywanie równych odstępów między nimi. Posiłki powinny być lekkostrawne i przy wystąpieniu biegunki nie powinny zawierać dużej ilości błonnika. Na ten okres powinno się zrezygnować z jedzenia suszonych śliwek, ciemnego pieczywa czy dużej ilości warzyw. Podczas wystąpienia dolegliwości należy zrezygnować z picia kawy. Leki w ciąży nie są wskazane, dostępnym bez recepty, bezpiecznym lekiem dla kobiet ciężarnych i dzieci jest Smecta, ale przed zażyciem trzeba się skonsultować z lekarzem.
Długotrwale utrzymująca się biegunka doprowadza do utraty wody a razem z nią elektrolitów, które są potrzebne do prawidłowego rozwoju płodu i funkcjonowania organizmu matki. Należy uzupełniać niedobory i nie doprowadzać do odwodnienia stosując w tym celu specjalnie przygotowane płyny oraz przyjmując dużą ilość wody.
