Sód - charakterystyka
Sód jest powszechnym w świecie przyrody pierwiastkiem. Pod względem jego ilości w skorupie ziemskiej zajmuje szóste miejsce wśród wszystkich poznanych pierwiastków stanowiących jej skład. Co ciekawe, nie występuje on w stanie wolnym, gdyż jest jedynie składnikiem wielu minerałów, takich jak skaleń czy popularna sól kamienna.
Jony sodu na poziomie komórkowym odpowiedzialne są za utrzymywanie potencjału czynnościowego błon komórkowych, a także biorą udział w przewodnictwie impulsów nerwowych przez neurony. Sód jest pierwiastkiem patogenicznym w kontekście rozwoju nadciśnienia tętniczego i niewydolności krążenia. Pochodne sodu znajdują zastosowanie jako środki pochłaniające dwutlenek węgla z powietrza, co wykorzystuje się w okrętach podwodnych oraz statkach kosmicznych. Chlorek sodu natomiast, znany powszechnie pod nazwą soli kamiennej, wykorzystuje się między innymi w kuchni.
Sód - funkcje w organizmie
W odpowiednich ilościach sód odgrywa wiele ważnych funkcji w organizmie ludzkim. Jest to przede wszystkim:
- pobudzanie wielu enzymów,
- utrzymywanie i kontrola gospodarki wodnej organizmu,
- utrzymywanie i kontrola gospodarki kwasowo-zasadowej,
- wspomaganie prawidłowej pracy układu nerwowego oraz mięśni,
- zapewnianie prawidłowego wchłaniania się glukozy i aminokwasów.
Warto również wspomnieć, że sód jest ważnym składnikiem kości i stawów, a jego niedobór może prowadzić do wielu zwyrodnień i schorzeń. Pierwiastek ten odpowiedzialny jest także za prawidłową pracę błon komórkowych.
Sód - objawy niedoboru i nadmiaru
Niedobór sodu w organizmie może być równie groźny jak jego nadmiar. W wypadku, gdy dieta jest zbyt uboga w sód, mogą pojawiać się powikłania związane z rozcieńczeniem krwi. W pierwszej kolejności będzie to odwodnienie organizmu objawiające się suchością skóry i błon śluzowych, bólami głowy, niedociśnieniem czy utratą apetytu. Niedobór sodu może mieć także wpływ na problemy na tle psychicznym. Będą to między innymi problemy z koncentracją, a także trudności z zapamiętywaniem.
Z kolei do głównych oznak nadmiaru tego pierwiastka w organizmie (tzw. hipernatremii) zaliczyć można zatrzymywanie wody w organizmie oraz zwiększone ciśnienie tętnicze. Badania wykazały, że spożywanie dużych ilości soli przyczynia się do rozwoju raka żołądka.
Sód - normy spożycia
Tak jak w wypadku większości pierwiastków, nie da się niestety określić jednej uniwersalnej wartości, która opisywałaby dzienne zapotrzebowanie na sód. Wiadomo jest, że jego ilość uzależniona jest od wieku, płci, a także wykazywanej aktywności fizycznej. Przykładowo, osoby regularnie uprawiające sport, które tracą sód wraz z potem będą potrzebowały tego pierwiastka znacznie więcej niż ci, którzy prowadzą siedzący tryb życia.
Wielu ekspertów, zarówno z Japonii jak i USA zaleca, aby dorosłe osoby dostarczały wraz z dietą około 1,5 g sodu na dobę. Jednocześnie dolną granicą powinno być blisko 0,7 g sodu na dobę. Ilość tego pierwiastka u kobiet w ciąży i w okresie karmienia piersią powinna być ustalana indywidualne przez lekarza prowadzącego lub dietetyka.
Źródła sodu
Sód jest dosyć popularnym pierwiastkiem występującym w codziennej diecie. Największe jego ilości znajdują się w serach podpuszczkowych, rybach, a także produktach mlecznych. Do produktów najbogatszych w sód zaliczyć można:
- ser parmezan (około 1900 mg sodu w 100 gramach produktu),
- ser typu Feta (około 1100 mg sodu w 100 gramach produktu),
- śledź solony (około 6000 mg sodu w 100 gramach produktu),
- łosoś wędzony (około 1500 mg sodu w 100 gramach produktu),
- makrela wędzona (około 1200 mg sodu w 100 gramach produktu),
- płatki kukurydziane (około 1200 mg sodu w 100 gramach produktu),
- bagietki pszenne (około 700 mg sodu w 100 gramach produktu),
- mleko odtłuszczone w proszku (około 500 mg sodu w 100 gramach produktu).
Niską zawartość sodu wykazują owoce, warzywa oraz większość mięs. Przykładowo, w 100 gramach buraków znajduje się jedynie 52 mg sodu, w mięsie kurczaka 85 mg, a w melonie 22 mg.
