Schizofrenia, czyli psychoza schizofreniczna (choroba Bleurera) jest chorob± przewlek³±. Nazwa ³±czy wyrazy schizis i phren, co oznacza w jêzyku starogreckim "rozszczepiæ", "umys³". Schizofrenia jest zaliczana do grupy psychoz, czyli stanów, które cechuj± siê nieadekwatnym postrzeganiem i prze¿ywaniem rzeczywisto¶ci. Jego umiejêtno¶ci oceny sytuacji, w³asnej osoby, otoczenia i relacji z innymi s± powa¿nie upo¶ledzone.
Cech± charakterystyczn± choroby jest jej zmienno¶æ - w ró¿nych okresach mog± dominowaæ ró¿ne objawy choroby. Zdarzaj± siê tak¿e momenty, w których chora osoba odzyskuje w³adzê nad swoim umys³em. Zwykle pierwsze objawy pojawiaj± siê, gdy cz³owiek wkracza w doros³e ¿ycie (tzw. m³ody doros³y), czyli w wieku 18-35 lat. Diagnoza jest stawiana na podstawie wywiadu. Nie istniej± badania laboratoryjne, które mog³yby potwierdziæ chorobê.
Schizofrenia paranoidalna - przyczyny
Przyczyny wyst±pienia schizofrenii paranoidalnej s± z³o¿one. Zwykle uznaje siê, ¿e najwa¿niejszym czynnikiem, zwiêkszaj±cym prawdopodobieñstwo zachorowania, jest dziedziczenie. Schizofrenia to choroba przenoszona z pokolenia na pokolenie. Uznaje siê, ¿e ryzyko rozwoju choroby u dzieci osoby, która mia³a zaburzenie to oko³o 13 proc. Ponadto du¿e znaczenie w patogenezie maj± czynniki ¶rodowiskowe, procesy socjologiczne oraz neurobiologiczne. Osoby choruj±ce na schizofreniê czêsto ¿yj± w niesprzyjaj±cych warunkach - na co dzieñ towarzyszy im stres, przepracowanie, szykanowanie. Czynnikiem, który ³±czy wielu pacjentów, jest prze¿ycie traumy w dzieciñstwie.
Choroba nie jest skorelowana z p³ci±. Choruj± na ni± równie czêsto kobiety i mê¿czy¼ni. To, co jest charakterystyczne, to wiek zachorowania. O ile u kobiet pierwsze objawy pojawiaj± siê miêdzy 25. a 35. rokiem ¿ycia, o tyle u mê¿czyzn choroba rozwija siê zwykle szybciej - pomiêdzy 15. a 24. rokiem ¿ycia.
Schizofrenia paranoidalna - pocz±tki choroby
Schizofrenia to choroba, która mo¿e bardzo d³ugo siê rozwijaæ. Czasami pierwsze objawy zaczynaj± siê regularnie pojawiaæ w ci±gu kilku nastêpuj±cych po sobie miesiêcy. U niektórych pacjentów proces ten trwa kilka lat. Pocz±tkowo objawy s± bagatelizowane. Chorzy uwa¿aj±, ¿e niepokoj±ce symptomy by³y efektem stresu, nieprzyjemnej sytuacji itd.
Pierwszym niepokoj±cym sygna³em powinno byæ wycofywanie siê z ¿ycia spo³ecznego. Chory zaczyna podejrzewaæ, ¿e otoczenie jest mu nieprzychylne. Jego nieufno¶æ z czasem przeradza siê w niechêæ i pog³êbiony strach. Chory zamyka siê w sobie, nie chce rozmawiaæ o swoich odczuciach. Co wa¿ne, tego typu zachowanie nie wynika wy³±cznie z nieufno¶ci wobec obcych. Schizofrenik najlepiej czuje siê w swoim w³asnym towarzystwie. Czerpie przyjemno¶æ i satysfakcjê z w³asnych przemy¶leñ, jest zafascynowany swoim wewnêtrznym ¶wiatem.
Kolejnym objawem rozwijaj±cej siê choroby jest udzielanie nieadekwatnych odpowiedzi na zadane choremu pytania. Schizofrenik jest tajemniczy, mo¿e wypowiadaæ siê zdawkowo, z dziwn± intonacj±. Ponadto chory czêsto staje siê obojêtny na to, co dzieje siê woko³o. Przestaj± go interesowaæ problemy najbli¿szych. Nie chce siê anga¿owaæ emocjonalnie, staje siê oziêb³y. O¿ywia siê tylko wtedy, gdy my¶li o swoim wewnêtrznym ¶wiecie.
Schizofrenia paranoidalna - objawy
Generalnie objawy schizofrenii paranoidalnej mo¿emy podzieliæ na trzy grupy:
- objawy pozytywne i negatywne
- zaburzenia poznawcze i afektywne
- objawy dezorganizacji psychicznej
Objawy pozytywne (czyli takie, które cechuje pewnego rodzaju nadmiar) to przede wszystkim urojenia. Chory ma b³êdne przekonania dotycz±ce rzeczywisto¶ci. ¬le odbiera bod¼ce ze ¶wiata. B³êdnie je interpretuje. Przekonania te s± bardzo silne. Osoby, które próbuj± je zanegowaæ, chory traktuje jako wrogów. Jednym z rodzajów urojeñ s± urojenia ksobne. Cechuj± siê wiar±, ¿e wszyscy wokó³ chorego s± nim nadmiernie zainteresowani - obgaduj± go, chc± go wykorzystaæ do swoich celów, wy¶miewaj± go. Do objawów pozytywnych schizofrenii mo¿na tak¿e zaliczyæ halucynacje (inaczej omamy), które cechuj± siê zaburzeniami zmys³ów (zarówno wzroku, jak i s³uchu, wêchu i dotyku). Chory widzi/s³yszy/czuje co¶, czego inni nie mog± potwierdziæ.
Objawy negatywne (cechuj±ce siê brakiem czego¶) obejmuj± przede wszystkim apatiê, bierno¶æ, wycofanie spo³eczne, spowolnienie ruchowe, mniejsz± dba³o¶æ o siebie, zobojêtnienie, brak wyra¿ania emocji, zdawkowe wypowiedzi, anhedoniê.
Zaburzenia poznawcze dotycz± przede wszystkim zaburzeñ koncentracji i uwagi. Zaburzenia afektu to emocje, które wynikaj± z urojonych i faktycznych problemów. Inaczej nazywa siê je zaburzeniami nastroju. Chory odczuwa smutek, strach, ¿al itd.
Objawy dezorganizacji psychicznej obejmuj± przede wszystkim zachowanie chorego. Mowa tu np. o nieadekwatnych reakcjach, chaotycznie podejmowanych decyzjach. Chory ma trudno¶ci w zrozumieniu tego, co siê do niego mówi.
Schizofrenia paranoidalna - leczenie
Leczenie schizofrenii paranoidalnej opiera siê przede wszystkim na przyjmowaniu leków przeciwpsychotycznych. Konieczne jest tak¿e uczêszczanie chorego na psychoterapiê. Co istotne - schizofrenia to choroba przewlek³a. Rodzina musi zdawaæ sobie sprawê z tego, ¿e chory nie bêdzie uleczony po za¿yciu okre¶lonej ilo¶ci tabletek.
Niekiedy przebieg choroby jest liniowy, czyli stopniowo postêpuj±cy i stopniowo wygaszaj±cy siê. Czê¶ciej jednak schizofrenia ma faluj±cy charakter. Objawy nasilaj± siê, po czym dochodzi do remisji i ponownych ataków.
Przeczytaj tak¿e:
