Co to jest luteina (progesteron)? Jakie ma działanie?

Luteina to inaczej progesteron - kobiecy hormon, mający ogromne znaczenie dla prawidłowego cyklu miesiączkowego. Bez właściwego stężenia substancji niemożliwe jest zajście w ciążę oraz jej utrzymanie. W jaki sposób sprawdzić niedobory luteiny? Czy można je uzupełnić farmakologicznie? Jakie konsekwencje ma niedobór luteiny u ciężarnych?

Progesteron, potocznie nazywany luteiną, jest hormonem produkowanym przez ciałko żółte w jajniku oraz przez łożysko. Za wytwarzanie hormonu odpowiedzialna jest także kora nadnerczy (produkcja hormonu odbywa się w warstwie pasmowatej i siatkowatej kory) i środkowy układ nerwowy.

Luteina - podstawowe informacje

O tym, jak wysokie jest stężenie progesteronu we krwi kobiety, decyduje przede wszystkim faza cyklu miesiączkowego. W pierwszej fazie luteiny we krwi jest bardzo mało. Nie jest ona potrzebna. Wtedy o wiele większe znaczenie ma estrogen, który odpowiada za owulację oraz przygotowanie błony śluzowej macicy. Luteina zaczyna wzrastać tuż przed jajeczkowaniem. Najwyższe jej stężenie notuje się w 20-22 dniu cyklu. Jeżeli doszło do zapłodnienia, wytwarzanie hormonu będzie kontynuowane, ponieważ progesteron ma duże znaczenie w czasie ciąży. Jeśli jednak komórka jajowa nie połączyła się z plemnikiem, organizm kobiety dostaje informację o konieczności pozbycia się nagromadzonej błony śluzowej. Progesteron w ok. 27 dniu spada – wówczas pojawia się miesiączka.

Stężenie luteiny można badać w laboratorium z próbki pobranej krwi.

Luteina - jak działa? Za co odpowiada?

W kobiecym organizmie progesteron działa za pośrednictwem specyficznie zlokalizowanych receptorów. Znajdują się one m.in. w gruczołach sutkowych, w macicy, w ośrodkowym układzie nerwowym oraz w przysadce mózgowej. Luteina odpowiada za szereg procesów fizjologicznych. Do jej głównych zadań możemy zaliczyć:

• umożliwienie jajeczkowania,
• przemianę błon śluzowych macicy (dzięki temu możliwe jest zagnieżdżenie się zygoty),
• cykliczne zmiany nabłonku narządów płciowych - jajowodów, pochwy, szyjki macicy,
• regulowanie wzrostu błony śluzowej w macicy, która rozrasta się pod wpływem estrogenów.

Progesteron jest niezbędny do utrzymania ciąży - przez cały okres jej trwania. Odpowiada m.in. za:

• hamowanie reakcji immunologicznej matki na antygeny płodu,
• znoszenie samoistnych skurczów macicy,
• produkowanie hormonów płodu,
• inicjowanie porodu.

Warto dodać, że w trakcie ciąży poziom luteiny wzrasta aż stukrotnie. Dzięki progesteronowi dochodzi do zmian w gruczołach mlecznych (przygotowanie mleka w laktacji) oraz zatrzymania dojrzewania kolejnych pęcherzyków Graffa.

Objawy niedoboru luteiny i nadmiaru luteiny

U kobiety, która nie jest ciężarna, brak wystarczającej ilości luteiny objawia się wielorako. Przede wszystkim kobieta notuje wyraźne odchylenia w cyklu miesiączkowym. Pojawiają się nieregularne menstruacje. Czasami dochodzi do bardzo obfitych krwawień. Zdarzają się także plamienia miesiączkowe (niezwiązane z owulacją). Niski progesteron może mieć wpływ na trudności z zajściem w ciążę. Objawy niedoboru luteiny to także nieprawidłowy wzrost masy ciała i wahania nastroju.

Zbyt dużo progesteronu sprawia, że kobieta może narzekać na rozmaite obrzęki. Hormon powoduje bowiem zatrzymanie wody w organizmie. Ponadto sprzyja powstawaniu żylaków (wolny przepływ krwi).

Luteina w ciąży

Jeśli u kobiety w ciąży jest za mało luteiny - szczególnie na wczesnym etapie ciąży (do 12-13 tygodnia), wówczas organizm odpowiednio to zasygnalizuje. Pojawią się m.in. plamienia, ból w podbrzuszu, skurcze macicy. Tego typu symptomy mogą być wyeliminowane za pomocą podawania syntetycznej luteiny.

Możliwe jest łykanie luteiny w tabletkach (dostępne są preparaty doustne i pod język). W przypadku, gdy lekarz stwierdzi ryzyko przedwczesnego porodu, można stosować luteinę dopochwowo (ewentualnie w zastrzykach).

Luteina dopochwowa może być zalecana także tym kobietom, których ciąża jest zdrowa, ale wcześniej miały problem z jej utrzymaniem.