Yerba mate - napój, który potrafi postawić na nogi

Yerba mate to wysuszone i zmielone liście oraz patyczki ostrokrzewu paragwajskiego, z których parzy się napój, dziś niezwykle popularny w Ameryce Południowej, a także w krajach arabskich. Oprócz wielu witamin i związków mineralnych, posiada w swoim składzie sporą ilość kofeiny. Dzięki temu ma silne działanie pobudzające i wzmacniające organizm. A ponadto yerba mate może być pomocna przy odchudzaniu się, ponieważ hamuje uczucie głodu.

Yerba mate (herba mate, mate) swoją nazwę zawdzięcza jezuitom. Yerba to po łacinie ziele, mati natomiast w języku keczua oznacza tykwę do parzenia. Możemy też spotkać się z określeniem: herbata paragwajska, misyjna, jezuicka.

Yerba mate - skąd pochodzi?

Indianie z paragwajskiego plemienia Guarani od wieków używali liści ostrokrzewu do przygotowywania specjalnego naparu oraz do żucia. Odkryli bowiem, że przeżuwanie liści tej rośliny dodaje im sił, wzmacnia mięśnie i umysł, pomaga wykonywać ciężką pracę, tłumiąc jednocześnie uczucie głodu.

W XVI wieku do dorzecza Parany przybyli jezuiccy misjonarze i szybko zorientowali się, że pita przez Indian yerba mate może stać się alternatywą dla drogiej i luksusowej wówczas herbaty. Wkrótce zaczęli wysyłać do Europy pierwsze transporty z suszonymi liśćmi ostrokrzewu. Europa, a później także świat arabski, polubiła yerba mate.

Aby nadążyć za zapotrzebowaniem, Jezuici założyli w Ameryce wielkie plantacje i zaczęli z sukcesem sprzedawać w Europie susz do naparu. Kasacja zakonu jezuitów w 1773 roku przyniosła upadek plantacjom i zakończyła erę ekspansji yerba mate na Europę. A w Ameryce Indianie wrócili do tradycyjnego sposobu pozyskiwania i używania liści ostrokrzewu.

Dopiero w XIX wieku uprawa ostrokrzewu w Paragwaju, Urugwaju, w północnej Argentynie oraz w południowej Brazylii odrodziła się na większą skalę, a napój yerba mate stał się najpopularniejszych napojem i symbolem Ameryki Południowej.

Yerba mate - właściwości

Yerba mate uzyskuje się suszonych i prażonych, a następnie pokruszonych liści i łodyg ostrokrzewu paragwajskiego. Ma spore wartości odżywcze. Zawiera większość witamin oraz sole mineralne (m.in. magnez). Yerba mate jest ważnym źródłem polifenoli, które są związkami o właściwościach przeciwutleniających (antyoksydanty). I nade wszystko, yerba mate posiada duże ilości kofeiny (w zależności od gatunku może to być od 0,5 do 2 proc.). A w trakcie parzenia, yerba mate powoli uwalnia kofeinę, dzięki czemu działa przez dłuższy czas.

 Jak działa Yerba mate?

  • reguluje ciśnienie krwi
  • obniża napięcie mięśni szkieletowych
  • pobudza układ nerwowy i stymuluje pracę serca
  • pomaga w trawieniu
  • dobrze wpływa na stan włosów i paznokci
  • hamuje uczucie głodu
  • ma działanie antyoksydacyjne

4 sekrety zdrowej diety

Jak parzyć yerba mate?

Najpierw musimy przygotować odpowiednie naczynie oraz bombillę.

  • Yerba mate przygotowuje się i pije w specjalnym naczyniu. Może to być naturalna tykwa (calabaza) albo naczynie z drewna Palo Santo lub Algarrobo (okute często w metal), albo też z naczynie ceramiczne.
  • Napój popija się przez bombillę - to metalowa lub bambusowa rurka zakończona sitkiem. Używa się trzech typów bombilli: płaskiej, filtrującej lub spiralnej.

Parzenie yerba mate

  • Do naczynia wsypujemy susz yerba mate mniej więcej do 2/3 pojemności.
  • Zakrywamy dłonią otwór naczynia, odwracamy do góry dnem i kilka razy wstrząsamy. Chodzi o to, aby najdrobniejsze cząsteczki yerba mate oraz pył znalazły się na wierzchu dłoni. W ten sposób, gdy naczynie znów odwrócimy,  największe liście znajdą się na spodzie. Popijając potem mate, wciągamy przez bombillę wraz z płynem ów proszek, większe listki natomiast zostają na dnie i nie przedostają się przez sitko.
  • Odwracamy naczynie i manewrujemy tak, żeby susz ułożony był ukośnie, pod kątem 45 stopni. Chodzi o to, aby włożyć bombillę tam, gdzie suszu jest mniej. Po włożeniu bombilii do naczynia nie ruszamy już rurką, nie manewrujemy, ani - w żadnym wypadku - nie mieszamy napoju.
  • Teraz nadszedł czas, aby do suszu wlać wodę. Na początek delikatnie wlewamy nieco zimnej wody, aby nawilżyć liście.
  • Potem, gdy cały susz wchłonie już zimną wodę, dolewamy do pełna wody gorącej, ale nie wrzątku. Temperatura wody nie może przekroczyć 75 stopni Celsjusza.
  • Napar popijamy przez bombillę, aż się skończy, a następnie dolewamy ciepłej wody i dalej popijamy. Tradycyjnie pierwszy łyk wypluwa się, ponieważ przez rurkę mogło przedostać się trochę fusów.
  • Dolewać wodę można kilkakrotnie, do momentu, aż yerba zacznie tracić smak.

Do ceremoniału parzenia yerba mate należy też currado, czyli proces przygotowywania nowego naczynia do parzenia yerba mate w taki sposób, aby je zaimpregnować i przedłużyć jego przydatność. To, jak wykonuje się currado, zależy od rodzaju naczynia: czy jest wykonane z tykwy, czy z drewna.

Yerba mate można przyrządzać także na zimno. Ten sposób nosi nazwę terere. Susz zalewa się zimną wodą i pije w czasie upałów z lodem, ziołami, cytryną, sokami.

Yerba mate, ze względu na dużą zawartość kofeiny, jest używką. Dlatego nie powinny jej pić dzieci, kobiety w ciąży i karmiące piersią, a także osoby ze schorzeniami żołądka.

Więcej o: