Jednym z najczęściej używanych wskaźników oceny stanu odżywienia człowieka jest masa ciała. Kluczowe jednak jest PRAWIDŁOWE ważenie, nie tylko dlatego, że umożliwia ocenę postępów podczas odchudzania.
Szukasz dla siebie odpowiedniej diety? Sprawdź te książki >>
Dołącz do serwisu Zdrowie na Facebooku!
Zasady prawidłowego ważenia w domu
W warunkach domowych najczęściej dysponujemy wagą łazienkową elektroniczną lub wskazówkową. Aby pomiary, które wykonujemy były prawidłowe i porównywalne, trzeba stosować się do kilku prostych zasad.
- Powinniśmy wchodzić na wagę zawsze o tej samej porze, najlepiej rano, po wizycie w toalecie lecz przed śniadaniem.
- Zaleca się, by ostatni posiłek spożywać co najmniej na 4-6 godzin przed pomiarem.
- Ważne, by ważyć się bez ubrania lub w samej bieliźnie. Jeśli nie mamy takiej możliwości, powinniśmy być lekko ubrani.
- Należy zawsze używać tej samej wagi, ustawionej w tym samym miejscu. Warto również sprawdzić, czy urządzenie pokazuje zero przed ważeniem.
- Jeśli poprzedniego dnia wieczorem zjedliśmy zbyt obfity posiłek, powinniśmy zrezygnować z ważenia następnego dnia rano. Nie ma konieczności wchodzenia na wagę każdego dnia.
- Nasza masa ciała zmienia się między innymi wraz z wypełnieniem przewodu pokarmowego. Zaraz jesteśmy ciężsi, gdy w ciągu dnia zjemy więcej.
BMI nie dla sportowca
Poznanie jedynie masy ciała nie pozwala na określenie, czy jest ona prawidłowa. Aby to zrobić, możemy użyć kilku wskaźników. Najbardziej popularnym i najczęściej stosowanym jest wskaźnik Queteleta czyli BMI (Body Mass Index). Oszacowanie BMI (masa ciała podzielona przez kwadrat wzrostu) pozwala określić prawidłowość masy ciała w stosunku do wzrostu.
Według interpretacji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zakres normy stanowi BMI mieszczące się w granicach 18,5 do 24,9. Od 25 do 29,9 stwierdza się nadwagę, a od 30 otyłość.
Wartości znajdujące się poniżej 18,4 wskazują na niedożywienie. Niestety BMI nie jest idealnym wskaźnikiem do oceny stanu odżywienia. Nie powinniśmy go stosować choćby u sportowców, którzy mają podwyższoną masę ciała ze względu na zwiększoną masę mięśniową, a BMI wskazywałoby na nadwagę lub otyłość.
Obwody i inne wskaźniki
Do obliczenia należnej masy ciała czyli właściwej dla osób o naszym wzroście można zastosować kilka metod. Ze względu na łatwość użycia, dużą popularnością cieszy się wzór Brocka-Brugsha, który wygląda następująco:
Należna masa ciała= wzrost (w cm) - 100 dla osób o wysokości 155 - 164 cm,
Należna masa ciała = wzrost (w cm) - 105 dla osób o wysokości 165 - 174 cm,
Należna masa ciała = wzrost (w cm) - 110 dla osób o wysokości powyżej 174cm.
Wskaźnikiem, który również warto obserwować, są obwody poszczególnych części ciała. Najczęściej mierzy się obwody na wysokości talii, bioder, bicepsów oraz ud. Pomiary centymetrem powinny być robione zawsze na tej samej wysokości. Jeżeli mierzymy obwód ręki lub nogi, należy za każdym razem mierzyć tą samą. Jeśli nie jesteśmy pewni czy uda nam się następnym razem zmierzyć na tej samej wysokości, warto wybrać miejsce, które jest dla nas charakterystyczne np. na wysokości pępka, pieprzyka czy odmierzyć centymetrem odległość od takiego punktu.
Inne kalkulatory, w tym idealna masa ciała
W gabinecie dietetycznym i fitness klubie
Większość gabinetów dietetycznych oraz fitness klubów posiada analizatory masy i składu ciała, które wykorzystują bioimpedancję elektryczną (BIA). Badanie trwające kilka sekund umożliwia ocenę stanu odżywienia poprzez analizę zawartości wody oraz tkanki tłuszczowej w organizmie. Dzięki takim pomiarom będziemy pewni czy mamy prawidłową masę oraz skład ciała. Będziemy mogli określić kierunek naszych działań np. zwiększenie ilości płynów w diecie z powodu zbyt niskiej zawartości wody.
Najczęściej wykorzystywane są analizatory przypominające swoim wyglądem oraz sposobem wykonywania pomiarów tradycyjne wagi. Na taki analizator należy stanąć bosymi stopami. Przed przystąpieniem do badania specjalista powinien wykonać pomiar wysokości lub zapytać o wzrost. Zwykle po badaniu omawiane są uzyskane wyniki oraz ewentualnie określa się kierunek zmian.
Regularne badanie daje możliwość śledzenia zmian proporcji w składzie naszego ciała. Jest to niezwykle przydatne dla osób odchudzających się i ćwiczących. Często w tym samym czasie następuje redukcja tkanki tłuszczowej oraz zwiększenie masy tkanki mięśniowej, przez co nie uzyskujemy efektu zmniejszenia masy ciała.
Niestety istnieją przeciwwskazania do wykonywania pomiarów z użyciem BIA. Nie powinny z nich korzystać między innymi osoby z rozrusznikiem serca, osoby z metalowymi protezami, endoprotezami oraz implantami, osoby z padaczką czy ze zmniejszonym przepływem tkankowym, a także kobiety w ciąży. Przed badaniem osoba wykonująca pomiar powinna zapytać o stan zdrowia by wykluczyć wszystkie przeciwwskazania
Autor: mgr inż. Agnieszka Jagodzińska, specjalista ds. żywienia i dietetyki, technolog żywności i żywienia człowieka, dietetyk Centrum Psychoterapii BEN MED .
