Wątroba "zajmuje się" wieloma ważnymi zadaniami w organizmie, takimi jak choćby oczyszczanie ciała z toksyn czy walka z infekcjami, a także magazynowanie energii czy rozkład składników odżywczych poprzez wspomaganie trawienia. Najlepszą rzeczą, jaką możemy zrobić, aby utrzymać wątrobę w zdrowiu, jest prowadzenie zdrowego trybu życia, stosowanie zbilansowanej diety oraz unikanie nadmiaru alkoholu. Ważne jest także utrzymanie prawidłowej masy ciała. Co jednak, jeżeli nasza wątroba choruje? Wtedy oprócz brania odpowiednich leków musimy zadbać o właściwe odżywianie.
Chora wątroba daje o sobie znać poprzez biegunki, nudności, utratę apetytu, szybką utratę masy ciała (tłuszczu i mięśni), zatrzymywanie płynów, pogorszenie samopoczucia. Specjalistyczna dieta może pomóc w złagodzeniu tych objawów.
Na czym polega dieta wątrobowa
Dobrze zbilansowana dieta powinna zawierać następujące składniki:
- Białko - element budulcowy organizmu. Produkty bogate w białko powinniśmy jeść trzy do czterech razy dziennie. Może to być drób (kurczak, indyk), soczewica, ciecierzyca, fasola, świeże lub mrożone ryby, jajka, orzechy i nasiona, tofu, soja, a także oczywiście mleko i jego przetwory, takie jak jogurt czy sery. Pamiętajmy, że mleko i produkty mleczne są ważnym źródłem białka, energii i wapnia.
- Pokarmy o wysokiej kaloryczności - to ważne, ponieważ podczas choroby organizm potrzebuje więcej energii niż normalnie, aby "mieć siły" na leczenie. Ponadto chorzy mogą cierpieć z powodu braku apetytu, co prowadzi do szybkiej utraty masy ciała. Aby zapobiec wychudzeniu zaleca się więc wysokoenergetyczną dietę. Podstawą są więc takie produkty jak: chleb, płatki zbożowe, ziemniaki, ryż, makaron, masło, margaryna, oleje, śmietana. Można sięgać po desery, miód, dżemy, syropy, lody. Gdy nadal tracimy na wadze, musimy skoncentrować się na dostarczaniu organizmowi jeszcze większej ilości kalorii. Dobrze jest zatem wybierać napoje odżywcze zamiast herbaty czy kawy i popijać pomiędzy posiłkami, a jako sosu sałatkowego używać oliwy z oliwek lub innych olejów smakowych. Jeśli chodzi o napoje odżywcze to będą to: wzbogacone mleko pełnotłuste, samo lub jako kawa mleczna, gorąca czekolada, koktajl mleczny.
- Owoce i warzywa - źródło witamin i minerałów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Zawierają również błonnik, który wspomaga pracę jelit.
Aby łagodzić zatrzymywanie płynów w organizmie, co zdarza się w przypadku niektórych schorzeń wątroby, konieczne jest ograniczenie spożycia soli oraz kontrolowanie ilości wypijanych płynów. Radzi się, aby nie pić w czasie posiłków, ponieważ zmniejsza to apetyt, a pić po posiłkach. Nie dodawajmy soli do potraw, ale zastąpmy ją przyprawami, takimi jak zioła. pieprz, curry, czosnek, chili, sok cytrynowy dla przykładu.
Jednak konkretne zalecenia zależą od rodzaju schorzenia. I tak:
- Dieta w chorobie wątroby i dróg żółciowych - używaj zamienników tłuszczu zwierzęcego, wybieraj oleje roślinne, w tym rzepakowy, oliwkowy, kukurydziany, słonecznikowy, arachidowy, oleju z nasion lnu, ponieważ łatwiej jest je organizmowi rozłożyć.
- Dieta w przypadku marskości wątroby - ogranicz sól i żywność zawierającą dużo soli.
- Dieta przy stłuszczeniowej chorobie wątroby - ogranicz produkty o dużej zawartości kalorii, w tym przetworzonej żywności i cukru (w tym fruktozy), może pomóc w zmniejszeniu ilości tłuszczu w wątrobie. Przykładem korzystnej diety jest dieta śródziemnomorska.
- Dieta na hemochromatozę i chorobę wątroby - nie jedz pokarmów zawierających żelazo.
- Dieta na zapalenie wątroby typu C - ogranicz sól i żywność zawierającą dużo soli oraz żelaza.
A co z tłuszczem? Czy można jeść rosół na diecie wątrobowej?
Niektóre osoby z chorobami wątroby mogą cierpieć z powodu tak zwanych stolców tłuszczowych spowodowanych niewystarczającą ilością żółci, substancji wspomagającej trawienie tłuszczu, która jest produkowana w wątrobie. Zmniejszenie spożycia tłuszczu może pomóc w złagodzeniu tego objawu, ale nie można go całkowicie wyeliminować z diety. Stłuszczeniowa choroba wątroby jest spowodowana gromadzeniem się kwasów tłuszczowych pomiędzy komórkami wątroby. Nie jest to bezpośrednio związane z dietą wysokotłuszczową, lecz jest spowodowane złożoną interakcją pomiędzy genetyką, hormonami i sposobem żywienia.
W takim przypadku zaleca się wybieranie niskotłuszczowych produktów mlecznych (mleko odtłuszczone lub półtłuste, jogurt), oszczędnie używanie oleju lub innego tłuszczu podczas gotowania, a także unikanie smażenia i pieczenia mięsa. Zamiast tego lepiej jest gotować lub grilować. Gdy wybieramy mięso na obiad, sięgajmy po chude kawałki, można też odciąć nadmiar tłuszczu i odsączyć go podczas gotowania. Zamiast wysokotłuszczowych przekąsek, takich jak chrupki, orzechy, ciastka, ciasta, wybierajmy niskotłuszczowe alternatywy, np. ciastka herbaciane, krakersy, wafle ryżowe, o niskiej zawartości tłuszczu.
Czy zatem można zjeść na obiad rosół? To zależy od rodzaju i nasilenia schorzenia. Najlepiej, aby rosół był gotowany w domu, z dobrej jakości i nietłustych kawałków mięsa, z dodatkiem warzyw. Można też usunąć nadmiar tłuszczu podczas gotowania. Taki rosół może stać się bazą do wielu zup.
Czego unikać będąc na diecie wątrobowej
Starajmy się unikać wysokoprzetworzonych produktów spożywczych, ponieważ zawierają składniki, które nie służą chorej wątrobie, w tym sporo soli. A zatem wykluczamy kostki bulionowe, ekstrakty drożdżowe lub mięsne, solone, słone przekąski (np. solone orzechy, chipsy), zupy w puszkach, zupy w proszku, gotowe sosy do spaghetti czy fasolka po bretońsku w puszcze itp. Przy chorobach wątroby musimy zrezygnować z wszelkich dań typu fast food, dań na wynos (chyba że mają niską zawartość soli, tj. mniej niż 0,3 g soli na 100 g), potraw smażonych w głębokim tłuszczu. Zaleca się też ograniczenie spożycia twardych serów typu cheddar ze względu na wyższą zawartość soli.
Wśród produktów zabronionych w diecie wątrobowej znajdują się ponadto: mięsa konserwowe, wędzone i przetworzone, m.in. boczek, szynka, kiełbasa, mielonka, peklowana wołowina, ozorek, burgery wołowe, pasta mięsna, pasztety, a ponadto ryby wędzone. Nie wolno pić alkoholu.
