Konflikt grupy krwi: na czym polega?
Konflikt grupy krwi matki i dziecka może prowadzić do niebezpiecznej dla zdrowia i życia dziecka sytuacji, nazywanej konfliktem serologicznym. Najczęściej występującym rodzajem konfliktu serologicznego jest ten, który pojawia się, gdy ciężarna ma grupę krwi Rh-, zaś dziecko odziedziczyło po ojcu grupę krwi z czynnikiem Rh dodatnim. Zdecydowanie łagodniejszy przebieg, niż konflikt w zakresie antygenów Rh, ma konflikt serologiczny wywołany konfliktowym zestawieniem w zakresie grup głównych krwi. Gdy ciężarna np. ma grupę krwi 0, zaś dziecko odziedziczy po ojcu grupę krwi A, AB lub B, i w tym przypadku organizm matki może wytworzyć zagrażające zdrowiu lub życiu dziecka przeciwciała.
Konflikt serologiczny: co to jest?
Wiele przyszłych matek obawia się, że ich dziecku może zagrażać konflikt serologiczny. Co to jest takiego? Konflikt serologiczny zachodzi wówczas, gdy niezgodność grupy krwi matki i dziecka, szczególnie w układzie Rh, prowadzi do immunologicznej odpowiedzi organizmu matki, zwanej immunizacją. W jej wyniku organizm matki produkuje przeciwciała anty-D, które skierowane są przeciwko komórkom krwi dziecka. Nie zawsze jednak niezgodność grup krwi kończy się konfliktem serologicznym, a tylko wówczas, gdy krew dziecka trafi do krwiobiegu matki i spowoduje reakcję immunologiczną jej organizmu.
Na czym polega konflikt serologiczny?
Wyjaśnijmy jeszcze dokładniej, na czym polega konflikt serologiczny. Wiemy, że może prowadzić do niego zestawienie konfliktowe grup krwi, najczęściej w zakresie antygenów Rh. Jeśli ciężarna ma grupę krwi Rh-, a dziecko odziedziczy po ojcu grupę Rh+, istnieje ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego. Może do niego dojść, gdy niewielka ilość krwi dziecka (zaledwie 0,2 ml) przedostanie się do krwiobiegu matki (np. podczas porodu, krwawień w ciąży, zabiegów wewnątrzmacicznych czy poronienia). Wówczas, w ramach immunizacji, organizm matki wytwarza przeciwciała anty-D przeciwko krwinkom dziecka. Gdy przeciwciała te przenikną do krwiobiegu płodu (przez łożysko) bądź dziecka (podczas porodu), czerwone krwinki dziecka są przez nie atakowane i niszczone. Wytworzone przez organizm kobiety przeciwciała anty-D pozostają w jej organizmie na zawsze, dlatego konflikt serologiczny podczas kolejnych ciąż może wystąpić jeszcze przed porodem i stanowi realne zagrożenie dla życia dziecka.
Zobacz też: Hematolog - specjalista od chorób krwi i układu krwiotwórczego
Konflikt serologiczny: skutki jego występowania
Czym grozi konflikt serologiczny? Skutki konfliktu serologicznego mogą być bardzo niebezpieczne dla dziecka. Produkowane przez organizm matki przeciwciała anty-D atakują komórki krwi dziecka, przez co dochodzi do ich rozpadu. Prowadzi to do rozwoju niedokrwistości, może dojść do niedotlenienia i uszkodzenia narządów wewnętrznych dziecka. Jeśli konflikt ujawni się dopiero podczas porodu, może skutkować ciężką żółtaczką hemolityczną, która pojawia się w pierwszej dobie życia dziecka. Jeśli natomiast przeciwciała anty-D podczas ciąży przejdą przez barierę łożyskową, mogą spowodować chorobę hemolityczną, ciężką niedokrwistość, a także uogólniony obrzęk płodu.
Zobacz też: Saturacja krwi: czym jest, kiedy i dlaczego mierzy się saturację krwi?
Konflikt serologiczny: objawy najczęściej występujące
Gdy konflikt serologiczny jest łagodny, objawy zwykle pojawiają się dopiero po porodzie, pod postacią żółtaczki hemolitycznej. Natomiast jeśli dojdzie do potwierdzenia konfliktu serologicznego podczas ciąży (poprzez wykrycie w krwi matki przeciwciał), jego objawy może zaobserwować lekarz podczas specjalistycznych badań USG. Monitorowanie prędkości przepływu krwi w tętnicy środkowej mózgu płodu pozwala określić stopień niedokrwistości u płodu. Ważnym czynnikiem diagnostycznym jest też kontrolowanie poziomu przeciwciał w krwi ciężarnej.
Konflikt serologiczny: jak leczyć?
Gdy wystąpi konflikt serologiczny, jak leczyć dziecko? Po porodzie noworodek może zostać poddany fototerapii, a jeśli będzie ona nieskuteczna, konieczna będzie transfuzja krwi. Natomiast gdy konflikt serologiczny uaktywni się jeszcze w czasie ciąży, wówczas stosuje się regularne przetoczenia krwi dziecka w łonie matki, w celu leczenia niedokrwistości. Transfuzje te muszą być powtarzane regularnie, gdyż wyprodukowane przez dziecko krwinki są systematycznie niszczone przez przeciwciała matki. Zdecydowanie najlepszą formą leczenia jest jednak zapobieganie wystąpieniu konfliktu serologicznego. Istnieje już bowiem szczepionka z immunoglobuliną anty-D dla ciężarnych kobiet z grupą krwi z czynnikiem Rh ujemnym. Szczepionka działa w ten sposób, że likwiduje znajdujące się w krwiobiegu matki krwinki dziecka, zapobiegając tym samym powstawaniu we krwi kobiety przeciwciał. Podawana jest zazwyczaj po porodzie, by zapobiec powstaniu konfliktu serologicznego w przypadku ewentualnych kolejnych ciąż.
Zobacz też: Układ krwiotwórczy. Gdzie, jak i kiedy powstaje krew?
