Krew - składniki, budowa, funkcje. Grupy krwi

Krew jest jedyną płynną tkanką w organizmie, która w każdym ustroju odgrywa bardzo ważną rolę. Krew spełnia wiele istotnych zadań, mających na celu podtrzymanie procesów życiowych. Jak zbudowana jest krew? Jak powstaje? Jakie spełnia funkcje? Co warto o niej wiedzieć?

Krew to płynna tkanka, która stanowi zawiesinę elementów komórkowych, czyli krwinek czerwonych, białych i płytkowych w roztworze białkowym zwanym osoczem. W organizmie krew stanowi około 10 proc. masy ciała. Na kilogram masy średnio przypada około 75 ml krwi. Ilość krwi w organizmie człowieka wynosi około 6 litrów.

Składniki krwi

Krew jest jednym z płynów ustrojowych, który składa się z krwinek czerwonych, krwinek białych, płytek krwi i osocza (plazmy). Poszczególne składniki krwi mają do spełnienia w organizmie człowieka różne zadania:

Krwinki czerwone (erytrocyty) są najliczniejszymi składnikami krwi. Ich głównym składnikiem jest hemoglobina, która nadaje jej czerwone zabarwienie. Do prawidłowej produkcji krwinek czerwonych niezbędne są  składniki budulcowe, hormony, witaminy, enzymy i żelazo. Krwinki czerwone są odpowiedzialne za transport tlenu do wszystkich komórek organizmu. Przenoszą go dzięki zawartości hemoglobiny.

Krwinki białe (leukocyty) dzieli się na granulocyty, monocyty i limfocyty. Mają zdolności żerne i poruszania się. Są jednym z elementów systemu obronnego. Odpowiadają za ochronę organizmu przed infekcjami. Krwinki białe odpowiadają za odporność organizmu.

Płytki krwi (trombocyty) są zbudowane z lipidów i białek. Poruszają się biernie wraz z krążącą krwią. Maja zdolności adhezji, czyli przylegania do ścian uszkodzonego naczynia krwionośnego oraz agregacji, czyli wzajemnego przylegania do siebie i tworzenia większych skupisk. Są odpowiedzialne za zatrzymanie krwawienia.

Osocze (plazma) to składnik płynny krwi, który stanowi ponad 55% jej objętości. Oprócz wody, która jest jego głównym składnikiem, zawiera również: związki organiczne i nieorganiczne, takie jak białka (albuminę, czynniki krzepnięcia, białka odpornościowe), kwasy tłuszczowe, glukozę, witaminy i sole mineralne. Jest odpowiedzialne za transport wody i substancji odżywczych do komórek, a także odprowadzanie produktów przemiany materii do wątroby, nerek i płuc. Osocze utrzymuje stałość środowiska wewnętrznego i zawiera immunoglobuliny chroniące organizm przed inwazją drobnoustrojów. W osoczu znajdują się elementy morfotyczne, spośród których każde spełnia określoną funkcję.

Funkcje krwi

Krew spełnia w organizmie wiele funkcji, przez co ma fundamentalne znaczenie dla życia. Spełnia na przykład czynności transportowe: dostarcza do tkanek tlen i substancje odżywcze i odprowadza z nich produkty przemiany materii. Usuwa dwutlenek węgla oraz inne niepotrzebne bądź szkodliwe produkty uboczne przemiany materii. Przenosi też związki biologicznie aktywne. Jest nośnikiem hormonów, chemicznych substancji przekaźnikowych. W taki sposób uczestniczy w przekazywaniu informacji w organizmie.

Krew pełni też funkcję obronną. Może wykrywać czynniki szkodliwe i skutecznie im przeciwdziałać. Chroni przed czynnikami chorobotwórczymi. Poza tym krew bierze udział w regulacji temperatury ciała, ale i pełni funkcje naprawcze w organizmie. Dzięki krzepliwości krwi możliwe jest uszczelnianie ścian naczyń krwionośnych, gdy dojdzie do uszkodzenia.

Powstawanie krwi

Krew wytwarzana jest w szpiku kostnym, jak również w śledzionie, węzłach chłonnych i układzie siateczkowo-śródbłonkowym. Jej elementy powstają w sposób nieprzerwany. Oznacza to, że wciąż tworzą się nowe elementy krwi, które zastępują składniki stare, ulegająjące rozpadowi i niszczeniu. Każdego dnia powstają miliony krwinek czerwonych, białych i płytek krwi.

Proces wytwarzania i różnicowania się elementów morfotycznych krwi zachodzący w układzie krwiotwórczym (hemopoeza) obejmuje wytwarzanie krwinek czerwonych (erytropoezę), wytwarzanie krwinek białych (leukopoezę) oraz wytwarzanie płytek krwi (trombopoezę).

Grupy krwi

Istnieje wiele grup krwi. Ich określenie jest ważne. Należy tego dokonać przed każdym zabiegiem chirurgicznym, operacją czy transfuzją. Z medycznego punktu widzenia najbardziej istotny jest układ grup AB0 i Rh, które zostały opisane po raz pierwszy przez Karla Landsteinera w 1901 roku.

W układzie AB0 występują 4 grupy krwi: A, B, AB, 0. Nazwa odnosi się do antygenu, jaki znajduje się na powierzchni erytrocytów oraz do przeciwciał krążących w osoczu. Oprócz antygenów A i B duże znaczenie ma również antygen D. Posiadanie we krwi antygenu D oznacza się jako Rh dodatni. U osoby Rh ujemnej antygen D nie występuje.

Jak podaje Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Warszawie procentowy udział grup krwi w naszej populacji przedstawia się następująco: (link1)

• 32 proc. A Rh+
• 31 proc. 0 Rh+
• 15 proc. B Rh+
• 7 proc.  AB Rh+
• 6 proc.  0 Rh-     
• 6 proc.  A Rh-     
• 2 proc.  B Rh-     
• 1 proc.  AB Rh- 

Zobacz wideo