Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) - objawy
To przewlekła choroba o charakterze autoimmunologicznym, prowadząca z czasem do ograniczenia ruchomości stawów. Powoduje ich ból, obrzęk i sztywność. Zwykle dotyka dłoni, stóp oraz nadgarstków. Choroba przebiega w różnym tempie, okresy nasilenia przedzielane są okresami, gdy objawy łagodnieją. Niełatwo jest przewidzieć, kiedy nastąpi zaostrzenie objawów. Nieleczone reumatoidalne zapalenie stawów prowadzi do poważnego uszkodzenia stawów i niepełnosprawności.
Objawy reumatoidalnego zapalenia stawów to:
- ból stawów
- sztywność stawów
- obrzęk stawów
- dodatkowo chory może cierpieć na stany zapalne w innych częściach ciała
Te objawy rozwijają się powoli, chociaż zdarza się też, że choroba atakuje błyskawicznie. Mogą też różnić się w zależności od osoby.
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) zwykle dotyka stawy symetrycznie, po obu stronach ciała jednocześnie i w takim samym stopniu. Ból stawów ma charakter pulsujący, nasilony rano i po dłuższym znieruchomieniu. Postępująca sztywność stawów powoduje, że z czasem coraz trudniej jest choremu zgiąć palce lub zacisnąć pięść. I znowu ten objaw nasila się rankiem i po okresie bezczynności. Taka poranna sztywność stawów przy RZS trwa dłużej niż w przypadku innej choroby o podobnych objawach, czyli choroby zwyrodnieniowej stawów.
Przy reumatoidalnym zapaleniu stawów dochodzi do obrzęku stawów wywołanego stanem zapalnym. W miejscu zapalenia czuje się gorąco, do tego dochodzi też wrażliwość na dotyk lub ucisk. Pod skórą mogą tworzyć się guzki reumatoidalne (twarde obrzęki w okolicy stawów).
Dodatkowe objawy ogólne:
- uczucie zmęczenia, brak energii
- wysoka temperatura
- słaby apetyt
- utrata wagi
Symptomy w innych częściach ciała to suchość oczu i ból w klatce piersiowej, jeśli choroba dotyka tych miejsc.
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)- przyczyny
Właściwie nie wiadomo dlaczego układ immunologiczny, służący przecież do walki z zewnętrznym zagrożeniem, czyli z bakteriami, wirusami itp. oraz z innymi czynnikami zagrażającymi zdrowiu komórek, zaczyna atakować własny organizm. Przeciwciała, wytwarzane zwykle w odpowiedzi na zagrożenie, tym razem kierują się przeciwko zdrowym komórkom. Celem jest tkanka otaczająca staw. Tzw. błona maziowa pokrywająca stawy reaguje stanem zapalnym, co powoduje że uwalnia związki chemiczne zdolne do uszkodzenia kości, chrząstki stawowej, ścięgien i więzadeł, a więc tkanek łączących kości z mięśniami i chrząstką.
Czynniki ryzyka RZS:
- dziedziczenie (choroba może występować rodzinnie, chociaż rola genów w rozwoju RZS wydaje się niewielka)
- hormony (RZS częściej dotyka kobiet niż mężczyzn, zatem podejrzewa się, że pewną rolę może odgrywać estrogen)
- palenie papierosów
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) - diagnoza
Wczesne wykrycie choroby jest kluczowe. Leczenie zapobiega bowiem dalszemu pogorszeniu się stanu stawów i zmniejsza ryzyko ich uszkodzenia. Jest to jednak choroba trudna do zdiagnozowania. Wiele różnych schorzeń prowadzi do sztywności i stanu zapalnego stawów, a nie ma ostatecznego testu wskazującego jednoznacznie na RZS.
Prócz badania fizykalnego wykonuje się na początek badanie krwi. Stan zapalny powiązany jest z takimi wskaźnikami, jak OB (ocenia się szybkość opadania krwinek czerwonych w niekrzepnącej krwi w ciągu godziny) oraz poziom białka C-reaktywnego (CRP). Potrzebna jest też pełna morfologia krwi.
Badanie krwi służy ponadto do sprawdzenia poziomu tzw. czynników reumatoidalnych we krwi (RF). Są to białka wytwarzane przez układ odpornościowy podczas ataku na zdrowe komórki. Ponadto można wykonać test na przeciwciała (anty-CCP), produkowane przez układ immunologiczny (przeciwciała IgG przeciwko cyklicznemu peptydowi cytrulinowemu).
Osoby, u których stwierdzono ponadnormatywny wskaźnik RF i anty-CCP są bardzo podatne na rozwój ciężkiego reumatoidalnego zapalenia stawów. Jednak nie każdy chory na RZS uzyskuje pozytywny wynik testu na anty-CCP.
Ponadto wykonuje się prześwietlenie stawów promieniami rentgenowskimi lub rezonans magnetyczny (MRI). Szczegółowy obraz stawów uzyskiwany jest wtedy dzięki silnemu polu magnetycznemu. Konieczny jest także test oceniający sprawność stawów.
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) - leczenie
Nieleczone reumatoidalne zapalenie stawów powoduje z czasem całkowite zniszczenie zaatakowanych stawów. Dlatego najistotniejsze jest wczesne rozpoznanie choroby i podjęcie leczenia. Celem terapii jest zmniejszenie stanu zapalnego i spowolnienie procesu niszczenia stawów. Leki mają też łagodzić ból.
Nie ma właściwie lekarstwa na RZS. Terapia ma charakter zachowawczy. Stosuje się dwa główne typy leczenia: leki przeciwreumatyczne modyfikujące przebieg choroby (DMARD) oraz terapie biologiczne. Leki blokują działanie substancji chemicznych uwalnianych przez układ odpornościowy atakujący stawy. Są to: metotreksat, leflunomid (leki immunosupresyjne, czyli hamujące aktywność układu odpornościowego), hydroksychlorochina, sulfasalazyna (mają działanie przeciwzapalne). Podawane dodatkowo kortykosteroidy mają łagodzić ból zmniejszając zapalenie.
Terapie biologiczne to nowsza forma leczenia RZS. Polegają na podawaniu w formie zastrzyków takich leków jak etanercept (białko receptorowe p75 Fc wiążące się z ludzkim czynnikiem martwicy nowotworów (TNF) i infliksymab (przeciwciało monoklonalne) w kombinacji z metotreksatem. Terapie biologiczne wybiera się, gdy standardowe leki nie działają.
Jeżeli obie terapie okazują się nieskuteczne, choremu podaje się nowy rodzaj preparatów nazywanych inhibitorami JAK (Inhibitory kinaz janusowych). Są to leki o nazwie tofacytynib oraz baricytynib.
Pacjent z RZS otrzymuje też leki przeciwbólowe lub niesteroidowe leki przeciwzapalne. W zmniejszaniu bólu i sztywności stawów pomagają sterydy, podawane w formie tabletki lub zastrzyku bezpośrednio do stawu albo do mięśni otaczających chore miejsce.
Pomocne mogą się okazać różne zabiegi dodatkowe. A więc fizjoterapia, mająca na celu utrzymanie sprężystości stawów i siły mięśni (specjalny program ćwiczeń dłoni, terapia zajęciowa), okłady termiczne, przezskórna elektryczna stymulacja nerwów. Zaleca się specjalne wkładki do butów i różnorodne podpórki na dłoń czy pod łokieć, mające chronić stawy.
W ciężkich przypadkach wykonuje się zabieg chirurgiczny w celu zmniejszenia deformacji dłoni czy stopy i eliminowania bólu. Może okazać się, że konieczne jest usunięcie zapalnej tkanki stawowej czy uwolnienie ścięgien. Niektóre osoby muszą przejść zabieg wymiany stawu biodrowego, kolanowego lub barkowego, aby odzyskać sprawność fizyczną.
Źródło: NHS
