Zespół Ramsaya Hunta (półpasiec uszny) - co to za choroba?
Zespół Ramsaya Hunta (ang. Ramsay Hunt syndrome type II) jest to rodzaj półpaśca, określanego także mianem półpasiec uszny. Jego charakterystyczną cechą jest to, że atakuje ucho i okolice narządu, a także nerw twarzowy po jednej stronie, powodując przy tym spory ból. Objawia się bolesną i swędzącą pęcherzykową wysypką i niedowładem twarzy, czasem także zaburzeniami równowagi i niedosłuchem. W wyniku powikłań może dojść do jednostronnej utraty słuchu.
Półpasiec uszny, występujący z niedowładem nerwu twarzowego po jednej stronie, zyskał nazwę zespołu Ramsaya Hunta od nazwiska amerykańskiego neurologa Jamesa Ramsaya Hunta, który w 1907 roku po raz pierwszy opisał tę chorobę.
Za rozwój półpaśca odpowiada wirus VZV, czyli varicella zoster virus, ten sam, który wywołuje ospę wietrzną. Gdy przechorujemy ospę wirus VZV zostaje już na zawsze w naszym organizmie w komórkach nerwowych, przyjmując formę utajoną. Może się jednak uaktywnić po jakimś czasie w formie półpaśca, na przykład gdy jesteśmy osłabieni. Jedną z postaci choroby jest półpasiec uszny. Do zachorowania dochodzi najczęściej w okresach obniżonej odporności u osób w wieku powyżej 50 lat.
Chory jest źródłem zakażenia do momentu przyschnięcia wysypki, ponieważ w płynie, znajdującym się w pęcherzykach, znajdują się wirusy. Dlatego powinien unikać kontaktu z innymi osobami, szczególnie narażonymi na zachorowanie, takimi jak noworodki, kobiety w ciąży, osoby nieszczepione oraz osoby, które nigdy nie przechodziły ospy wietrznej. Zetknięcie się z wirusem VZV przez kogoś nieudpornionego oznacza, że zachoruje na ospę wietrzną, nie na półpaśca.
Zespół Ramsaya Hunta - kiedy uśpiony wirus się budzi? Jakie są objawy choroby?
Do reaktywacji wirusa VZV może dojść szczególnie w starszym wieku, gdy naturalna odporność organizmu zostanie naruszona, a dojdzie do tego także zmęczenie lub nadmierny stres. Wirus znajduje doskonałe warunki do rozwoju także gdy taka osoba jest niedożywiona lub schorowana. Na przykład w trakcie choroby nowotworowej albo po przeszczepie, w trakcie leczenia immunosupresyjnego.
Choroba rozpoczyna się osłabieniem i gorączką, a następnie do objawów dołącza wysypka w formie pęcherzyków oraz rumień, które pojawiają się na małżowinie usznej oraz na skórze w bezpośredniej okolicy. Wysypka ma postać pojedynczych lub zgrupowanych i swędzących pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym. Rumień natomiast może objąć także podniebienie i język, co powoduje uczucie suchości w ustach oraz zaburzenia w odczuwaniu smaku.
Ponadto wirus atakuje nerw twarzowy po jednej stronie głowy, powodując niedowład mięśni, opadanie kącika ust i asymetrię twarzy oraz niedomykanie się oka. Chory ma trudności ze zmarszczeniem czoła, czy też z wyszczerzeniem zębów, a także z wyraźnym mówieniem. Chorobie towarzyszą silny ból ucha, uczucie "dzwonienia", niedosłuch oraz zawroty głowy.
Zespół Ramsaya Hunta - powikłania
Choroba grozi następującymi powikłaniami:
- ubytek słuchu oraz porażenie nerwu twarzowego, które zwykle towarzyszy chorobie, ustępuje po jakimś czasie. W niektórych przypadkach jednak dochodzi do trwałego uszkodzenia nerwów i utraty słuchu w jednym uchu.
- neuralgia popółpaścowa - ból spowodowany uszkodzeniem nerwów twarzy może dokuczać kilka miesięcy, a nawet lat, co szczególnie często zdarza się, gdy chorują osoby starsze
- niedomykanie się oka - skutkuje bólem oraz zaburzeniami widzenia, spowodowanymi uszkodzeniem rogówki
Zespół Ramsaya Hunta - diagnoza i leczenie oraz zapobieganie zachorowaniu
Diagnozę stawia się na podstawie objawów, nie są konieczne dodatkowe badania. Półpasiec leczy się lekami antywirusowymi, takimi jak acyklowir, famcyklowir, walacyklowir, podaje się także kortykosteroidy - leki przeciwzapalne oraz leki przeciwbólowe i uspokajające. Konieczne jest ponadto zakrapianie oka, aby zapobiec wysuszeniu rogówki. Na noc dobrze jest zalepiać półprzymknięte oko lub zakładać opaskę. Uszkodzony w wyniku ataku wirusa nerw twarzowy trzeba też rehabilitować.
Aby zapobiec zachorowaniu należy się szczepić przeciwko wirusowi ospy wietrznej i półpaśca. Najlepiej zrobić to jeszcze w dzieciństwie, ale szczepionka jest także skuteczna, gdy przyjmie się ją w dorosłym wieku. Dostępna obecnie szczepionka zawiera wyizolowane, żywe ale już niegroźne wirusy (atenuowane), które wywołują w organizmie reakcję systemu immunologicznego. W wyniku tego procesu organizm zaczyna wytwarzać przeciwciała i dołącza je do swojej tzw. pamięci immunologicznej.
