Chemioterapia, choć ma pomóc uniknąć nawrotów raka, nie tylko pozbawia włosów. Osłabia cały organizm, powoduje nudności i wymioty, chroniczny ból czy problemy z płodnością, może uszkodzić układ nerwowy i serce, a w ostateczności nawet doprowadzić do śmierci. Dlatego każda możliwość jej uniknięcia w leczeniu pacjentów chorych na raka jest na wagę złota.
Dzięki trwającym dekadę badaniom z udziałem ponad 10 tys. ochotniczek wiadomo już, że u większości kobiet cierpiących na najpowszechniejszy typ raka piersi (raka sutka) chemioterapia nie jest konieczna. Dotyczy to aż dwóch trzecich tych, u których nowotwór został wykryty na wczesnym etapie i nie ma przerzutów, np. na węzły chłonne.
Zamiast tego zespół naukowców z kilku amerykańskich ośrodków, który stoi za tym odkryciem, proponuje równie skuteczną co chemioterapia kurację endokrynną (hormonalną). Polega ona na codziennym zażywaniu tabletek z tamoksyfenem, który blokuje wytwarzanie estrogenu i już jest z powodzeniem stosowany w leczeniu raka piersi.
Ten rodzaj terapii też ma skutki uboczne (głównie te kojarzone z menopauzą oraz bóle stawów i mięśni), ale są o wiele łagodniejsza niż takie, których pacjent doświadcza w przypadku toksycznej chemioterapii.
Decydujące liczby
Skąd wiadomo, która pacjentka może bezpiecznie pominąć chemioterapię na rzecz łagodniejszej terapii hormonalnej? Ostatecznie ma to stwierdzić powszechnie stosowane badanie genetyczne o nazwie Oncotype DX. Bazuje ono na próbce komórek nowotworowych pobranych z guza po jego operacyjnym wycięciu i sprawdzeniu ich pod kątem 21 markerów (panelu genów, które odpowiadają za ewentualną remisję i rozwój choroby). Dzięki temu można określić, na ile nowotwór jest aktywny oraz wskazać stopień ryzyka jego nawrotów i rozprzestrzeniania się (w skali od 1 do 100) w ciągu najbliższych 10 lat.
Kobiety, u których ów wskaźnik okazał się niski (na poziomie 10 lub mniej punktów), mogą bezpiecznie zrezygnować z chemioterapii, bo nie daje im ona żadnych korzyści. Te, u których wynosi 26 punktów albo więcej, są jej poddawane razem z terapią hormonalną, bo faktycznie działa.
Jednak u zdecydowanej większości pacjentek wspomniany wskaźnik mieści się w przedziale pomiędzy 11 a 25 punktów. To właśnie na tych przypadkach (wśród ochotniczek było ich aż 69 proc.) skupili się naukowcy. Ich obserwacje wykazały, że sama terapia endokrynna ogółem daje tak samo dobre efekty, jak w połączeniu z chemioterapią. To oznacza, że ta ostatnia jest zbędna również u kobiet "z pogranicza".
Starsze tak, młodsze niekoniecznie
Ogółem, bo z badań wynika, że o ile statystycznie chemioterapia może nie być potrzebna nawet w 70 proc. przypadków raka piersi we wczesnym stadium, to nie dotyczy to w równym stopniu wszystkich chorych z "przedziału 11-25".
Młodsze pacjentki, czyli w wieku 50 i mniej lat, mogą uniknąć chemioterapii o wiele rzadziej niż starsze i to tylko wtedy, jeśli zawęzi się wspomniany przedział do 0-15 punktów. W takiej sytuacji dotyczy to 40 proc. pacjentek.
W odniesieniu do starszych kobiet, aż 85 proc. tych, które mają więcej niż 50 lat i wskaźnik ryzyka nawrotu raka piersi poniżej 25 punktów, nie musi się poddawać chemioterapii. Dlaczego tak jest? Niestety, naukowcy jeszcze nie wiedzą.
"Wreszcie będę mógł spojrzeć ludziom w oczy"
Mimo to same badania, które zajęły badaczom aż 10 lat, są określane jako przełomowe. Ich wyniki zostały opublikowane w prestiżowym "New England Journal of Medicine" oraz przedstawione na niedzielnej (3 czerwca 2018 roku) konferencji American Society of Clinical Oncology w Chicago.
Badacze i specjaliści z dziedziny onkologii z całego świata nie kryją radości z tego, że amerykańskim naukowcom udało się rozwikłać istniejący od dawna problem wątpliwych korzyści stosowania chemioterapii w wielu przypadkach.
Dr Larry Norton z nowojorskiego Memorial Sloan Kettering Cancer Center, który nie brał udziału w badaniach, komentuje: - Wreszcie będę mógł spojrzeć ludziom w oczy i powiedzieć "sprawdziliśmy twojego guza, masz bardzo dobre rokowania i nie potrzebujesz chemioterapii". To naprawdę świetnie móc powiedzieć komuś coś takiego - podsumowuje.
Zarówno w Polsce, jak i na świecie rak piersi należy do najczęstszych nowotworów atakujących kobiety. U nas dotyczy to aż 23 proc. wszystkich przypadków. Niestety, mimo że wcześnie wykryty daje duże szanse na wyzdrowienie (stąd tak ważna jest profilaktyka - samobadanie piersi i mammografia, USG), wciąż stanowi on drugą przyczynę śmierci wśród Polek cierpiących na jakiekolwiek nowotwory.
Zobacz też:
