Cytrusy - źródła witamin
Mandarynki, pomarańcze, cytryny czy limonki - to owoce dostępne przez cały rok. To one m.in. wzmacniają nasz układ odpornościowy i pomagają w uniknięciu wirusowych infekcji.
Dla człowieka pierwotnego, owoce dzikich roślin stanowiły pokarm łatwo dostępny. Badania archeologiczne wykazują, że już ok. 8 tys. lat temu ludzie uprawiali rośliny dostarczające owoców.
Obecnie największą światową produkcję owoców uzyskuje się z upraw winorośli, owoców cytrusowych i jabłek, które dostaniemy przez cały rok. Owoce dostarczają wielu składników - witamin, soli mineralnych i enzymów - regulujących procesy życiowe. Z badań CBOS-u wynika, że w Polsce spożycie owoców wynosi ok. 100 g dziennie. To 20 do 30 proc. ilości zaleceń żywieniowych.
Pomarańczowy zawrót głowy...
W wielu sklepach czy supermarketach dostaniemy owoce cytrusowe, które zawierają cenne dla organizmu witaminy i tym samym wzmacniają układ odpornościowy. Bogate w wit. C są pomarańcze. Dzięki odporności na transport i przechowanie są bardzo dobrym owocem handlowym dostępnym przez cały rok. Jadane są na surowo lub w postaci przetworów (soki, dżemy) oraz używane do produkcji napojów orzeźwiających, likierów (np. Curacao), a także marmolady pomarańczowej.
Innym owocem dostępnym zimą, bogatym m.in. w wit. C, A, B, a także błonnik, cukry i kwasy organiczne jest mandarynka. W USA popularne są tangerynki o zielonej skórce. W Hiszpanii klementynki, powstałe ze skrzyżowania słodkiej pomarańczy z gorzką, ciemnoczerwone owoce z różowoczerwonym miąższem. Smaczne i słodkie.
... i nie tylko
Znanym i bardzo zdrowym owocem jest grejpfrut. Dostaniemy go niemal w każdym supermarkecie, warzywniaku czy na straganie. Drzewo grejpfruta odkryto w połowie XVIII w. na wyspie Barbados. Powstało prawdopodobnie ze skrzyżowania pomarańczy słodkiej z pompelą. Uprawiane na obszarach subtropikalnych Ameryki i Azji. Od zebranych w gronach owoców pochodzi nazwa - grejpfrut, wywodząc się od wyrazów, grape - grono i fruit - owoc.
Owoce kuliste, żółte lub żółtopomarańczowe, osiągają średnicę ok.15 cm i wagę ponad 500 g. Soczysty, słodko-kwaśny, lekko gorzkawy miąższ spożywany jest na surowo lub w postaci soków.
- Świetnie gasi pragnienie i działa odświeżająco podczas upałów - informują w jednym ze sklepów.
Chyba najpopularniejszym owocem cytrusowym w Polsce jest cytryna. Najczęściej służy jako dodatek (np. do herbaty), ale można z niej przyrządzać samodzielne potrawy. Przypuszcza się, że pochodzi z Chin lub Indii. Według niektórych przypowieści, to nie jabłko, lecz właśnie cytryna zerwana z Drzewa Wiadomości Dobrego i Złego spowodowała wypędzenie z raju Adama i Ewy. "Złote owoce" rosły w mitologicznych ogrodach Hesperyd i były symbolem radości życia i zdrowia.
W sklepach dostępne są też limonki (owoce o średnicy 3-5 cm), w krajach arabskich są dodatkiem do herbaty, w Polsce używa się ich głównie do przyrządzania napojów, otrzymywania soku oraz olejków eterycznych.
Zimową porą w sklepach dostaniemy również banany czy kiwi. Owoce te również zawierają dużo wit. C oraz wit. A, B1, B2, E i PP, a także potas, magnez, wapń, żelazo, fosfor i sod. Dawniej bananami żywili się mędrcy - miały wpływać na ich inteligencję i spokój wewnętrzny. Najczęściej spożywane na surowo, ale są też plantany - banany skrobiowe - na przetwory. Są większe niż deserowe i mają mniej cukru.
Kiwi natomiast można trzymać w lodówce w pojemniku na warzywa nawet dwa tygodnie. Jeśli chcemy, aby szybko dojrzały - umieszczamy je w zamkniętej torebce razem z jabłkiem i staną się miękkie w ciągu dwóch dni. Dobrze przechowują się tylko kiwi twarde i nie uszkodzone. Gdy nieznacznie uginają się pod dotknięciem palca, to znak, że są dojrzałe.
Witaminki, witaminki
W myśl raportów Światowej Organizacji Zdrowia, dziennie powinno się jeść przynajmniej 5 porcji różnych owoców. Taka porcja powinna się składać z pomarańczy albo filiżanki soku np. z grejpfruta. Owoce są cennym źródłem przeciwutleniaczy, takich jak bioflawonoidy i witamina C, które pomagają chronić przed chorobami zwyrodnieniowymi. Ze względu na swoją niskokaloryczność, owoce są doskonałe dla osób odchudzających się.
Świeże owoce, jak również przyrządzane z nich soki, pokrywają w dużym stopniu dzienne zapotrzebowanie osób dorosłych na witaminę C. Właśnie owoce cytrusowe są najważniejszym jej źródłem. Bardzo dużo witaminy C jest również w kiwi. Jej brak powoduje trudności w gojeniu się ran, zmniejszoną odporność na infekcje. Witamina A pobudza produkcję śluzu, utrzymującego właściwą wilgotność śluzówek. Amerykański biochemik George Wald otrzymał w 1967 nagrodę Nobla za wyniki swoich badań, dotyczących roli witaminy A dla naszego oka i sprawnego funkcjonowania naszego wzroku. Ponieważ owoce cytrusowe zawierają zarówno rozpuszczalny, jak i nierozpuszczalny błonnik, dlatego tak ważne jest, aby znalazły się w diecie. Rozpuszczalny błonnik może obniżać poziom cholesterolu we krwi. Prawdopodobnie różnica wartości odżywczej między owocami ekologicznymi a produkowanymi z użyciem chemikaliów jest raczej niewielka. Zaobserwowano, iż owoce ekologiczne mogą mieć niższą zawartość wody, a co za tym idzie, bardziej skondensowaną zawartość witamin oraz składników mineralnych i prawdopodobnie bardziej intensywny smak oraz zapach. Jednak niska zawartość wody w owocach może też wynikać ze sposobu ich składowania i transportu.
