Rośliny z rodzaju Datura L. pochodzą z południowej części Ameryki Północnej oraz praktycznie całego obszaru Ameryki Południowej. W środowisku naturalnym występują na obszarach skalistych, suchych, a nawet na półpustyniach. Mimo tego, roślina dobrze przystosowuje się do innych warunków i zasiedla różne obszary. Występuje również w ogrodach oraz na siedliskach ruderalnych, gdzie jest traktowana jako chwast.
Na wielu obszarach, w tym na obszarze Południowej Afryki oraz na Wyspach Galapagos, bieluń jest rośliną inwazyjną, co oznacza, że rozprzestrzenia się na tyle szybko, że stanowi zagrożenie dla bioróżnorodności na danym obszarze.
Bieluń - charakterystyka
Bieluń jest rośliną jednoroczną lub wieloletnią i osiąga zazwyczaj maksymalnie 2 metry wysokości, chociaż niektóre gatunki dorastają nawet do wysokości niskich drzew. Ma pojedyncze, miękkie liście pokryte gruczołowatym owłosieniem. Kwiaty są pięciokrotne (ma pięć elementów w każdym okółku: słupkowia, pręcikowia, płatków korony, działek kielicha) o rurkowatym kielichu.
Roślina wydaje owoce w postaci suchych torebek pokrytych kolcami. W torebkach zawarta jest duża ilość nasion. Wieloletnie odmiany bielunia są wrażliwe na mróz, w związku z czym nie nadają się do sadzenia w ogrodach. Takie rośliny sadzi się najczęściej w donicach, które wystawia się na zewnątrz na ciepłe miesiące, a w zimie przechowuje w pomieszczeniach.
Roślina ta na niektórych obszarach świata jest objęta szczególnym kultem. W Nepalu oraz Indiach, a także na innych obszarach, na których panuje kultura hinduistyczna, roślinę tą poświęca się bogu Siwie i jest ona uważana za świętą. W krajach tych dokonuje się również rytualnego palenia nasion bielunia zmieszanych z konopiami indyjskimi. Nasiona tych roślin pali się również w buddyzmie tantrycznym.
Bieluń - właściwości i zastosowanie
Rośliny należące do rodziny Datura L. są silnie trujące. Dawniej części rośliny były wykorzystywane przez Indian, którzy stosowali roślinę w celu wywoływania halucynacji. Rośliny te zalicza się do tak zwanych deliriantów, czyli grupy substancji psychoaktywnych, które blokują wydzielanie neuroprzekaźnika acetylocholiny. Substancje takie wpływają na wystąpienia zaburzeń poznawczych, między innymi problemy z poruszaniem się, problemy z wysławianiem się, brak reakcji na bodźce mimo zachowania przytomności oraz uczucie splątania. Przedawkowanie substancji tego typu stanowi poważne zagrożenie życia i zdrowia i wymaga niezwłocznej konsultacji lekarskiej oraz hospitalizacji.
Rośliny te zawierają alkaloidy tropanowe, takie jak atropina, hioscyjamina oraz skopolamina. Dzięki tym substancjom rośliny należące do rodzaju Datura L. znalazły zastosowanie w medycynie. Są one wykorzystywane przede wszystkim w procesie produkcji leków zawierających atropinę albo pochodne alkaloidów tropanowych.
Obecnie roślina jest wykorzystywana w terapii schorzeń takich jak choroba Parkinsona oraz astma.
Bieluń - odmiany
- Bieluń drzewiasty: jest rośliną wieloletnią, która dorasta do wysokości około 2 – 3 metrów. Charakteryzuje się długim okresem kwitnienia – przy odpowiednich warunkach kwitnie od lata aż do jesieni. Kwiaty tej odmiany rośliny są duże i mają kształt trąbek. Bieluń drzewiasty ma sporych rozmiarów liście. Jest on stosunkowo trudny w uprawie, wymaga gleby bogatej w składniki odżywcze oraz odpowiedniego podlewania. Dodatkowo roślinę trzeba ochraniać przed niskimi temperaturami oraz stosować opryski przeciwko mączlikom szklarniowym i mszycom.
- Bieluń indiański: jest rośliną wieloletnią, ale w Polsce uprawia się ją jako roślinę jednoroczną. Ta odmiana bielunia ma ciemne liście i puste w środku łodygi. Jej kwiaty są duże i mają białą barwę. Bieluń indiański dobrze znosi mrozy do około -5 stopni Celsjusza, w związku z czym można sadzić go w ogrodach już wczesną wiosną.
- Bieluń surmikwiat: jest odmianą jednoroczną sięgającą maksymalnie około 1,5 metra wysokości. Roślina ma duże kwiaty o białej, żółtej albo purpurowej barwie, w związku z czym jest często uprawiana jako ozdoba przydomowych ogródków. Odmianę tę najlepiej wysiewać w doniczkach w marcu, a następniew maju przenosić do gleby. Roślina źle znosi przymrozki, najlepiej rośnie na stanowiskach nasłonecznionych albo półcienistych.
- Bieluń dziędzierzawa: ma pojedyncze, duże kwiaty o białej, żółtej, różowej lub koralowej. Roślina ma duże ozdobne liście o dłoniastym albo owalnym kształcie.
