Urojenia (uporczywe zaburzenia urojeniowe) - przewlekła choroba psychiczna
Urojenia to zaburzenie myślenia, w którym chory tworzy sobie system spójnych i pozornie logicznych przekonań, dotyczących własnej osoby i otoczenia, opartych na nieprawdziwych przesłankach, fałszywych wyobrażeniach. Fakty, na które się powołuje, nie mają oparcia w rzeczywistości, ani nie są podzielane przez innych. Jednak dla takiej osoby są to rzeczy niepodważalne, nie podlegające dyskusji. Poza tymi urojeniami chory zazwyczaj funkcjonuje normalnie, nie ma zaburzeń struktury osobowości, czy też zaniżenia poziomu inteligencji. Urojeniom nie towarzyszą też żadne "słyszane" głosy. Urojenia dla takiej osoby są jak najbardziej realne i tworzą rozbudowany, skomplikowany system wierzeń, który jest, zdaniem chorego, nie do obalenia. Jeśli inni tego nie widzą, to znaczy, że także są w zmowie. Urojenia bywają związane z przeżyciami danej osoby, a także ze środowiskiem, w którym przebywa.
Urojenia - kategorie urojeń
Najczęściej spotykane urojenia to:
- urojenia prześladowcze - chory jest przekonany, że inni ludzie, sąsiedzi, instytucje, rząd, tajemnicze organizacje, cały świat nieustannie mu zagrażają, są nastawione na jego zniszczenie
- urojenia ksobne (odnoszenia) - powiązane z urojeniami prześladowczymi, czasem je poprzedzające, przekonanie, że inni go nieustannie śledzą, patrzą na niego, mówią o nim. Każdy, nawet niewinny gest, interpretowany jest przez chorego jako skierowany przeciwko niemu.
- urojenia oddziaływania (wpływu) - chory jest przekonany, że inni, jakieś instytucje itp. próbują nim owładnąć, wpłynąć na jego sposób myślenia, na przykład poprzez "wysyłanie promieni", "fal" itp. Może też mu się wydawać, że to on steruje innymi.
- urojenia odsłonięcia - gdy choremu wydaje się, że inni znają jego myśli
- urojenia wielkościowe (wyższościowe) - chory jest przekonany o swojej potędze, w wielkim wpływie, jaki ma na otoczenie, na świat, uważa, że jest szczególnie ważną osobistością, szarą eminencją o wielkich wpływach
- urojenia małej wartości (depresyjne) - taka osoba zaniża swoją wartość, uważa się za pyłek, nic nie wartą osobę, jest grzeszna, winna, czasem nawet myśli, że nie istnieje (urojenia nihilistyczne)
- urojenia zmiany osoby - chory uważa, że zmienia swoją postać, np. przekształca się mu twarz lub zmienia płeć, albo że zmienia mu się zapach
- urojenia bogactwa lub biedy
- urojenia hipochondryczne - gdy chory jest przekonany, że ma ciężką śmiertelną chorobę
- urojenia zdrady - przekonanie o tym, że bliska osoba go zdradza, szukanie potwierdzenia zdrady, szpiegowanie w poszukiwaniu dowodów zdrady
- urojenia okradania, trucia - podejrzenie, że inni wchodzą do domu pod nieobecność chorego, chcą go otruć itp.
- urojenia erotyczne - gdy chory jest przekonany, że jakaś osoba jest w nim zakochana, więc zaczyna ją obserwować, dąży do kontaktu, nachodzi
- urojenia pieniacze - ciągłe przekonanie, że jest się skrzywdzonym i trzeba dochodzić swoich praw, np. w sądzie
Urojenia - podział z punktu widzenia ich złożoności
Można wyróżnić urojenia:
- proste - pojedyncze lub rozwinięte, proste rozwinięcie wydarzeń
- paranoiczne - częste w paranoi, gdy system urojeń jest usystematyzowany, dość prawdopodobny, dotyczący wydarzeń możliwych do zaistnienia, np. zdrady małżeńskiej
- paranoidalne - rozbudowany system urojeń, zbudowany wokół wydarzeń niemożliwych, niezgodnych z aktualną wiedzą, np. z prawami fizyki
- niespójne - chory snuje opowieści niekonsekwentne, bez powiązań, absurdalne
- oniryczne - zmienne, niekonsekwentne urojenia, przypominające marzenia senne
Urojenia - przyczyny i leczenie
Urojenia występują w wielu psychozach, w tym w schizofrenii i schizofrenii paranoidalnej. Mogą też towarzyszyć alkoholizmowi, narkomanii, a także być spowodowane urojeniowych zaburzeniami somatycznymi (np. zaburzeniami elektrolitowymi).
Urojenia, jako oddzielna jednostka chorobowa, określana jest mianem uporczywe zaburzenia urojeniowe. Ta choroba psychiczna dotyka najczęściej osoby w wielu 35-45 lat. O zaburzeniach urojeniowych mówimy, gdy trwają co najmniej 3 miesiące i nie są spowodowane przyjmowaniem narkotyków czy psychotropów oraz dotyczą indywidualnej osoby, a nie - na przykład - pewnej grupy czy środowiska.
Leczenie chorego z zaburzeniem urojeniowym jest trudne, chociażby dlatego, że sam chory jest przekonany o swoim zdrowiu psychicznym i z własnej inicjatywy nie szuka porady lekarza. Pomocą służyć może rodzina, gdy zachowanie chorego poważnie zakłóca jej spokój. W leczeniu stosuje się farmakoterapię, psychoedukację, czasem także psychoterapię.
