Zaburzenia lękowe (lęk uogólniony) - co to jest lęk uogólniony?
Zespół lęku uogólnionego, inaczej zaburzenie lękowe uogólnione (ang. generalized anxiety disorder, GAD) to rodzaj zaburzenia psychicznego, polegającego na nieustannym zamartwianiu się, na odczuwaniu uporczywego lęku, nie mającego adekwatnej, konkretnej przyczyny. Tego typu lęk określany jest mianem lęku wolnopłynącego (ang. free-floating anxiety). Jest to patologiczna forma lęku. Jest silny i nieustannie nam towarzyszy, nie da się go opanować. Lęk uogólniony jest niewspółmierny do sytuacji, w której się znajdujemy.
Zaburzenia lękowe (lęk uogólniony) - objawy
Zaburzenia lękowe objawiają się nieustannym zamartwianiem się niejako "na zapas". Osoba dotknięta zaburzeniem lękowym, nieustannie znajduje tysiące powodów do zadręczania się obawami. Jest cały czas gotowa na najgorsze, znajduje się w stanie czujności i wyczekiwania na najstraszniejsze. Stałe uczucie napięcia powoduje, że trudno jest się takiej osobie zrelaksować chociaż na chwilę i przestać się zadręczać obawami, nie sposób zapomnieć o lęku. Nie da się też tego lęku kontrolować, nie ma sposobu, by go zmniejszyć, mimo że zdajemy sobie sprawę z nadmiaru emocji. Dochodzi do tego poczucie nierealności przedmiotów i poczucie nierealności samego siebie, a także lęk przed śmiercią. Zamartwianie się przybiera formę obsesyjnych myśli, które trudno jest opanować, albo też wszechogarniającego uczucia lęku, utrudniającego zwykłe funkcjonowanie. Pojawiają się kłopoty z koncentracją oraz uczucie zmęczenia, a także drażliwość i nieadekwatne reagowanie na różne sytuacje.
Objawy somatyczne, towarzyszące zaburzeniom lękowym, to:
- napięcie mięśni, czasem także ból napiętych mięśni
- bóle głowy, zawroty, zaburzenia równowagi
- zaburzenia snu, bezsenność powodowana "gonitwą myśli"
- zaburzenia rytmu serca
- nadmierne pocenie się
- drżenie ciała
- suchość w ustach
- zaburzenia oddychania
- ból w klatce piersiowej
- nudności, wymioty, uczucie ucisku w żołądku
- uderzenia gorąca, dreszcze
O zespole lęku uogólnionego mówimy, gdy przynajmniej kilka z powyższych objawów utrzymuje się co najmniej pół roku. Zespół lęku uogólnionego dotyka dwa razy częściej kobiet i często wiąże się z innymi dysfunkcjami, takimi jak depresja,zespół lęku panicznego albo fobie.
Zaburzenia lękowe (lęk uogólniony) - przyczyny
Przyczyny zaburzeń lękowych mogą być wielorakiego rodzaju: biologiczne, psychiczne i społeczne. Zespół lęku uogólnionego próbuje się wyjaśnić m.in. skłonnościami dziedzicznymi. Jeżeli w rodzinie istniały przypadki tego typu zaburzeń psychicznych, kilkukrotnie częściej pojawiają się u innych członków tej samej rodziny. Niektóre badania wskazują także na nieprawidłowości w działaniu neuroprzekaźników, czy też w funkcjonowaniu ciała migdałowatego i prążkowego w mózgu.
Psychologie uważają, że zaburzenia lękowe częściej dotykają osób neurotycznych, o typie osobowości zależnej lub unikającej. Psychologia behawioralno-poznawcza przekonuje, że lęk uogólniony jest wyuczonym, dysfunkcyjnym sposobem postrzegania świata, jako czegoś niebezpiecznego. Polega na nieustannym szukaniu potencjalnych zagrożeń, na przekonaniu, że wszędzie czyha niebezpieczeństwo, a my jesteśmy właściwie bezradni. Psychologia psychodynamiczna natomiast u źródła lęku uogólnionego widzi nierozwiązane i nieuświadamiane konflikty wewnętrzne. Uogólniony lęk ma być jednym z mechanizmów obronnych psychiki.
Osoby doświadczające zespołu lęku uogólnionego poszukują potwierdzenia dla swoich obaw, podsycają i wyolbrzymiają je świadomie, ponieważ są przekonane, że jest im to potrzebne. Wierzą, że zamartwianie się jest oznaką odpowiedzialności. Stosują też dwie strategie zachowań. Pierwsza polega na unikaniu miejsc i sytuacji związanych z lękami, druga strategia to próba kontrolowania sytuacji powodującej lęk, na przykład poprzez nieustanne sprawdzanie stanu lub miejsca pobytu dziecka.
Przy diagnozowaniu zaburzeń lękowych należy też wykluczyć przyczyny somatyczne, takie jak: nadczynność tarczycy, zaburzenia funkcji psychicznych wywołane chorobami mózgu oraz zażywanie środków psychoaktywnych.
Zaburzenia lękowe (lęk uogólniony) - leczenie
Leczenie zaburzeń lękowych jest długotrwałe i bardzo trudne. Pacjent powinien uczęszczać na psychoterapię, która ma mu pomóc w opanowaniu źródeł lęku i nauczyć sposobu kontrolowania go oraz zmniejszania napięcia wewnętrznego. W trakcie leczenia dąży się do odkrycia mechanizmu nieświadomego podtrzymywania uczucia lęku. Pacjent uczy się też technik relaksacyjnych. Terapia psychodynamiczna ma na celu znalezienie i rozwiązanie wewnętrznych konfliktów, które mogą być źródłem zaburzeń lękowych. Psychoterapia może być uzupełniana leczeniem farmakologicznym.
