Pryszcze powstają, gdy dochodzi do zakażenia w obrębie gruczołu łojowego zatkanego przez wydzielinę łojową oraz martwe komórki skóry. Pojawiająca się wtedy czerwonawa krostka to grudka wypełniona ropą. Z pryszczami które są objawem trądziku mamy najczęściej do czynienia w okresie dojrzewania, chociaż pojedyncze pryszcze zdarzają się nam w każdym wieku. Trądzik dotyka około 80 procent nastolatków, a po 25. roku życia zdarza się u 12 procent kobiet i 3 procent mężczyzn.
Dlaczego pryszcze grożą nam akurat w okresie dojrzewania (a także w czasie menstruacji)? Jest to powiązane ze zmianami w produkcji hormonów w tym okresie, co ma wpływ na nadmierną aktywność gruczołów łojowych, znajdujących się u nasady mieszków włosowych. Większa ilość kleistego sebum w połączeniu z łuszczącą się skórą, powoduje że zatykają się pory skóry. Łatwo też dochodzi do rozwoju bakterii.
Pryszcze najczęściej wyskakują nam na twarzy, plecach i klatce piersiowej, czyli tam, gdzie mamy najwięcej gruczołów łojowych. Są zróżnicowane jeżeli chodzi o nasilenie. Mogą to być na przykład niewielkie zaskórniki (czyli wągry) albo wypełnione ropą bo brzegi cysty.
Rodzaje pryszczy:
Wągry to potoczna nazwa zaskórników (częściej odnosi się do zaskórników otwartych). Zaskórnik zamknięty to rodzaj pryszczy, wykwitów na skórze będących efektem zastoju sebum i rogowacenia ujść mieszków włosowych, natomiast wągier otwarty pojawia się, gdy dochodzi do zastoju łoju i nadkażenia bakteriami. Wydostająca się na powierzchnię skóry masa utlenia się, stąd ciemny kolor takiego zaskórnika. Może przejść w krosty lub grudki albo w torbiele ropne.
Nie wiadomo dokładnie, dlaczego u jednych ludzi tak łatwo tworzą się pryszcze, a u innych zdarzają się rzadko. Jak dochodzi do powstania pryszcza?
Gruczoły łojowe to struktury znajdujące się w porach skóry, a ich zadaniem jest natłuszczanie skóry oraz włosów. Wydzielają łój (inaczej sebum), który uchodzi do mieszka włosowego i na powierzchnię skóry oraz woskowinę. Zagęszczenie gruczołów łojowych u ludzi wynosi 100-800 na cm kwadratowy. Znajdziemy je na powierzchni naszej skóry, wszędzie z wyjątkiem dłoni i podeszew stóp. Najwięcej gruczołów łojowych mamy na twarzy oraz we włosach.
Jeżeli złuszczające się stale martwe komórki skóry utkną w porach skóry są zlepiane przez sebum i mogą zacząć je zatykać. Dochodzi do tego najczęściej w okresie dojrzewania, gdy w wyniku "szalejących" hormonów produkowana jest nadmierna ilość łoju, a skóra nie radzi sobie z nadmiarem.
Nagromadzone w porach skóry i zlepione łojem komórki zaczynają blokować ujście gruczołu łojowego. Problemy zaczynają się, gdy dojdzie do nadkażenia bakteryjnego. W ogromnej większości przypadków wywoływane jest ono przez bakterie, które naturalnie występują na powierzchni ludzkiej skóry: Propionibacterium acnes oraz Propionibacterium granulosum.
Indywidualna skłonność do tworzenia się pryszczy może być związana nie tylko z wiekiem, ale i skłonnościami rodzinnymi. Uważa się bowiem, że czynniki genetyczne mogą odgrywać pewną rolę w przypadku trądziku. Możliwe są także inne przyczyny, w tym zaniedbania higieniczne, a także specyficzny skład flory bakteryjnej żyjącej na naszej skórze.
Pryszcze mogą powstawać także w wyniku infekcji drożdżakowych. Takie zakażenie przez grzyby o nazwie pityrosporum (inna nazwa to Malassezia furfur - d. Pityrosporum ovale - który bytuje naturalnie na ludzkiej skórze) nie jest de facto trądzikiem i wymaga leczenia lekami przeciwgrzybiczymi.
Większa aktywność gruczołów łojowych może być ponadto wywołana wysokim poziomem testosteronu i innych męskich hormonów.
Możliwe też, że stan skóry w tym przypadku do pewnego stopnia zależy od zbilansowania diety, ale nie ma na to wystarczających dowodów. Niemniej jednak warto nieco uwagi poświęcić temu, co jemy i przerzucić się na żywność z dużą zawartością witamin A, D i E oraz tłuszczów roślinnych.
Pryszcz może przekształcić się w krosty lub grudki. Ciężki stan wymaga stosowania leków przeciwtrądzikowych, antybiotyków i leków przeciwzapalnych. To są środki przepisywane przez lekarza. Natomiast bez recepty można nabyć takie leki jak nadtlenek benzoilu, kwas salicylowy, adapalen, różne środki przeciwbakteryjne do miejscowego stosowania. W żadnym wypadku nie należy pryszczy wyciskać.
Zapobieganie pryszczom:
Źródła: MedicalNewsToday, Healthline