Budowa i funkcje trąbki słuchowej
Trąbka słuchowa jest strukturą, która łączy gardło oraz ucho środkowe. Ma ona około 3 – 4 centymetry długości. W trąbce można wyodrębnić dwie główne części - chrzęstną, która zwykle jest spłaszczona (w normalnych warunkach), przez co nie przepływa przez nią powietrze oraz część kostną. Dodatkowo, przewód pokrywa jednowarstwowy nabłonek migawkowy, w którym zawarte są gruczoły.
Przewód Eustachiusza pełni niezwykle ważną rolę w wyrównywaniu ciśnienia między uchem środkowym, a otoczeniem. W normalnych warunkach przez chrzęstną część trąbki nie przepływa powietrze, jednak, gdy dochodzi do skurczów mięśnia napinacza podniebienia miękkiego, chrzęstna część rozszerza się, a ciśnienie jest wyrównywane. Do napinania tego mięśnia dochodzi przy gwałtownych zmianach wysokości, podczas ziewania, kichania, a także przełykania śliny. Gdy przewód jest zamknięty, ucho środkowe jest chronione przed zbyt głośnymi dźwiękami, a wydzielina, która jest produkowana w nosogardle nie może przedostawać się do ucha. Z kolei w czasie, gdy przewód jest otwarty, możliwe jest odprowadzanie wydzielin z ucha środkowego.
Najczęstsze choroby trąbki słuchowej
Głównym problemem, jaki pojawia się w obszarze trąbki słuchowej jest jej niedrożność, czyli stan, w którym mięsień napinacz nie funkcjonuje prawidłowo, a przewód nie rozszerza się, gdy zachodzi taka potrzeba. Niedrożność może mieć różne przyczyny, do których zalicza się między innymi:
- Przerost migdałka gardłowego,
- Zapalenie w rejonie gardła lub nosa,
- Choroby nowotworowe gardła lub nosa,
- Gwałtowne zmiany ciśnienia (na przykład podczas wznoszenie się samolotu).
Problemy w obrębie trąbki słuchowej oraz zapalenie (zarówno o podłożu bakteryjnym, jak i wirusowym) często rozprzestrzeniają się na ucho środkowe. Zapalenie trąbki objawia się obrzękiem, co ogranicza drożność przewodu i wyrównywanie ciśnienia. W związku z tym, w uchu środkowym wytwarzane jest ujemne ciśnienie, przez co dochodzi do wciągania błony bębenkowej. Dodatkowo, ujemne ciśnienie panujące w uchu środkowym prowadzi do zaburzenia równowagi hydrostatycznej pomiędzy tkankami okołonaczyniowymi oraz naczyniami, które są położone w okolicach trąbki. Prowadzi to do nieprzyjemnego uczucia zatkania ucha, a także wysięku, a w zaawansowanych przypadkach nawet do pogorszenia słuchu.
Zapalenie pojawia się szczególnie często u dzieci, u których trąbka jest ustawiona w pozycji poziomej, w przeciwieństwie do dorosłych, u których trąbka ustawiona jest bardziej pionowo. U dzieci częstą przyczyną zapalenia ucha jest przerost migdałka gardłowego. W związku z tym, jeśli zapalenie ucha jest problemem nawracającym, należy sprawdzić, czy nie istnieje konieczność przeprowadzenia zabiegu usunięcia migdałka.
Diagnozowanie chorób trąbki słuchowej jest dość trudne, ponieważ trąbki nie można bezpośrednio zobaczyć w badaniu klinicznym. Podczas badania otoskopowego można jedynie obserwować stan błony bębenkowej, który może świadczyć o ciśnieniu, jakie panuje za błoną. Poza tym, obrzęk ujścia trąbki słuchowej można obserwować podczas badania gardła. Żeby uzyskać bardziej szczegółowy obraz trąbki słuchowej konieczne jest wykonanie badania obrazowego głowy.
Metody leczenia chorób trąbki słuchowej są zależne od przyczyny. Jeżeli występuje ograniczenie drożności trąbki, należy podjąć kroki, które mają na celu jej udrożnienie. W przypadku infekcji zazwyczaj stosuje się krople do nosa, które redukują stan zapalny i zmniejszają obrzęk. Aby krople dostały się w obszar trąbki słuchowej i prawidłowo zadziałały, po zakropieniu nosa należy położyć się na stronie, po której znajduje się chore ucho.
Dobrą metodą poszerzania zwężonej trąbki Eustachiusza jest również tak zwana metoda balonikowania. Polega ona na wprowadzeniu do przewodu (pod kontrolą endoskopową) tak zwanego katetera zakończonego rozprężalnym balonikiem. Balonik po umieszczeniu w odpowiednim miejscu w trąbce słuchowej napełnia się solą fizjologiczną, a po kilku minutach płyn wypuszcza się. Metoda ta jest stosunkowo bezpieczna, małoinwazyjna i niezwykle skuteczna, ale jest stosowana jedynie w wyspecjalizowanych ośrodkach. Jest ona stosowana od niedawna, a pierwsze wzmianki na jej temat pojawiły się dopiero w 2010 roku.
U chorych z zapaleniem trąbki słuchowej rzadko stosuje się antybiotykoterapię, ponieważ znacznie częściej choroba ma podłoże wirusowe, w związku z czym antybiotyki nie są skuteczne.
