Zapalenie ucha środkowego jest drugim co do częstości, po ostrej infekcji górnych dróg oddechowych, powodem zgłaszania się do lekarza z dzieckiem. U dorosłych zapalenia ucha zdarzają się rzadziej. Stan zapalny obejmujący struktury ucha środkowego najczęściej dotyczy jamy bębenkowej. Rozróżniamy zapalenie ostre i przewlekłe. W związku z większą rozpoznawalnością i skuteczniejszymi metodami leczenia obecnie rozpoznajemy mniej zapaleń przewlekłych uszu. Najczęściej na zapalenie ucha środkowego chorują dzieci do ukończenia drugiego roku życia, później zachorowalność spada.
Czynniki predysponujące do wystąpienia zapalenia ucha to:
Częściej występuje w okresach jesienno-zimowych i zimowo-wiosennych. Ostremu zapaleniu ucha środkowego często towarzyszy infekcja górnych dróg oddechowych. Zakażenie najczęściej przechodzi do jamy bębenkowej z nosa i nosogardła. Pod względem etiologii rozróżniamy zapalenie ucha wirusowe i bakteryjne. Najczęstsze patogeny bakteryjne to: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, a z wirusów: RSV, adenowirusy, enterowirusy, wirusy grypy.
Objawy obejmują silny, pulsujący ból ucha, ból głowy, może pojawić się różnego stopnia upośledzenie słuchu. Zapaleniu towarzyszy często:
Jest to długotrwały proces zapalny struktur ucha środkowego. Może występować zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Dzięki lepszym metodom diagnostycznym, skuteczniejszemu leczeniu ostrych stanów zapalnych ucha, obecnie obserwujemy spadek przypadków zapaleń przewlekłych. Przewlekły stan zapalny prowadzi do uszkodzenia struktur ucha. Objawia się zwykle:
Zatem: nawet jeśli ucho nie boli, ale gorzej słyszysz, konieczna jest konsultacja laryngologiczna (skierowanie wystawia lekarz pierwszego kontaktu).
Problem dotyczy najczęściej dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Może być powikłaniem ostrego zapalenia ucha lub infekcji górnych dróg oddechowych i ustąpić samoistnie po kilku tygodniach lub być stanem przewlekłym trwającym kilka miesięcy i być spowodowanym przerostem migdałka gardłowego, nawracającymi zakażeniami górnych dróg oddechowych, rozszczepem podniebienia, alergią. Wysiękowe zapalenie ucha środkowego to skutek zmniejszone ciśnienia w jamie bębenkowej i gromadzenia się w niej płynu. Powoduje to przewodzeniowe upośledzenie słuchu. Rozpoznanie stawiane jest na podstawie badania otoskopowego i badania słuchu. W zależności od wieku pacjenta wykonuje się audiometrię impedancyjną lub audiometrię impedancyjną i tonalną.
W początkowej fazie choroby stosuje się leczenie zachowawcze: leki obkurczające błonę śluzową (z ksylo- lub oksymetazoliną krótkotrwale lub sterydy donosowe), mukolityki, leki przeciwhistaminowe, immunomodulujące; zaleca się także inhalacje AMSA (leki w postaci aerozolu podawane z użyciem dodatniego ciśnienia generowanego przez aparaturę), baloniki do wyrównywania ciśnienia w uchu środkowym. Brak poprawy po trzech miesiącach leczenia jest wskazaniem do zastosowania metod operacyjnych, polegających na udrożnieniu trąbek słuchowych - usunięcie migdałka gardłowego i założeniu drenażu wentylacyjnego jam bębenkowych.
Lek. Magdalena Frąckiewicz jest absolwentką Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, specjalistą laryngologiem, laryngologiem dziecięcym. Pracuje w Klinice Otolaryngologii Dziecięcej. Współpracuje z Poradnią Otolaryngolodzy24.pl