Ucho zewnętrzne składa się z małżowiny usznej i przewodu słuchowego zewnętrznego. Do zakażenia skóry przewodu słuchowego zewnętrznego dochodzi najczęściej wskutek urazu, czyli przerwania ciągłości naskórka. Inne czynniki sprzyjające to zmniejszenie wydzielania woskowiny oraz zaleganie wody w przewodzie słuchowym.
Bakteryjne zapalenie przewodu słuchowego zewnętrznego
Najczęściej spotykanym rodzajem zapalenia ucha zewnętrznego (otitis externa) jest to wywołane przez bakterie. W większości przypadków powodują je Pseudomonas aeruginosa (pałeczka ropy błękitnej) i Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty).
Objawy choroby to swędzenie i ból ucha, który nasila się przy pociąganiu małżowiny usznej i naciskaniu na skrawek ucha. Skóra przewodu słuchowego zewnętrznego jest przekrwiona i obrzęknięta, wewnątrz przewodu może być obecna treść ropna lub surowiczo-krwista. Bolesność przy badaniu, zwężenie przewodu oraz zalegająca wydzielina utrudnia ocenę przewodu i błony bębenkowej. Ze względu na zwężenie przewodu słuchowego i zaleganie wydzieliny, może pojawić się pogorszenie słuchu. W ciężej przebiegających przypadkach dochodzi do obrzęku całej małżowiny usznej, występuje gorączka oraz powiększenie okolicznych węzłów chłonnych.
Leczenie prowadzi się ambulatoryjnie. Polega na regularnym oczyszczaniu przewodu słuchowego zewnętrznego, stosowaniu opatrunków oraz kropli podawanych miejscowo. Przed rozpoczęciem leczenia wskazane jest pobranie wymazu z ucha celem wykonania badania bakteriologicznego. Oczyszczanie można wykonać za pomocą ssaka lub wacikami. W pierwszej fazie leczenia celem zmniejszenia obrzęku stosuje się sączki z lekami zakwaszającymi lub przeciwobrzękowymi (sterydy). Podstawą leczenia jest stosowanie kropli z antybiotykiem. W trakcie leczenia ucha chorego nie można moczyć. Pacjent wymaga leczenia przeciwbólowego, szczególnie na początku choroby. W razie obecności gorączki i powiększonych węzłów chłonnych wskazana jest antybiotykoterapia doustna.
Grzybicze zapalenie przewodu słuchowego zewnętrznego
Obecnie obserwujemy wzrost zachorowań o etiologii grzybiczej. Szczególnie narażone na ten rodzaj zakażenia są osoby pracujące w wilgotnym, ciepłym środowisku, przebywające w dużym zapyleniu lub przewlekle stosujące krople do ucha z antybiotykami. Najczęściej stwierdzane są gatunki Aspergillus, rzadziej Candida. Głównymi objawami takiego zapalenia są: swędzenie, ból, wycieki z ucha i pogorszenie słuchu. W badaniu otoskopowym ucha (wziernikowanie, które przeprowadza laryngolog) stwierdza się zaleganie czarnych, szarych lub białych mas. Wygląda to tak, jakby ściany przewodu były pokryte pleśnią. Leczenie jest trudne i długotrwałe. Ważne jest systematyczne oczyszczanie ucha. Stosuje się preparaty przeciwgrzybicze w postaci zawiesin lub maści na sączkach. W niektórych przypadkach wskazane jest podawanie leków przeciwgrzybiczych doustnie.
Wirusowe zapalenie przewodu słuchowego zewnętrznego
Zmiany na skórze przewodu słuchowego zewnętrznego obserwujemy w przebiegu myringitis bullosa, czyli pęcherzykowego zapalenia błony bębenkowej. Na błonie bębenkowej i skórze przewodu pojawiają się brunatne pęcherze, które mogą pękać, co prowadzi do krwisto-surowiczego wycieku. Objawy to silny ból ucha, gorączka, krwisty wyciek z ucha. Stosuje się leczenie przeciwzapalne i przeciwbólowe.
Charakterystycznym rodzajem zapalenia wirusowego przewodu słuchowego zewnętrznego jest zakażenie wirusem Varicella-Zoster, wywołującym półpasiec uszny. Do objawów zaliczamy przeczulicę i silny ból ucha, następnie jednostronne pojawienie się pęcherzyków na skórze małżowiny usznej, przewodu słuchowego zewnętrznego, w okolicy ucha i na szyi, w większości przypadków dochodzi do niedowładu lub porażenia nerwu twarzowego. Często w zajętym uchu występuje niedosłuch. Bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie tej choroby i wdrożenie jak najszybsze leczenia przeciwwirusowego (np. aciklovirem), leczenia przeciwbólowego i rehabilitacji nerwu twarzowego.
Ograniczone zapalenie przewodu słuchowego zewnętrznego - czyrak
Zakażenie wywołane jest najczęściej przez gronkowca złocistego. Jest to ograniczony ropny stan zapalny skóry w części chrzęstnej przewodu słuchowego zewnętrznego. Najczęściej czyrak jest pojedynczy, ale może być również mnogi. Objawia się szybko narastającym bólem ucha. W leczeniu stosuje się antybiotyk miejscowy. Dużą ulgę pacjentowi przynosi nakłucie ropnego owrzodzenia na szczycie zmiany. W niektórych przypadkach wskazane jest podanie antybiotyku ogólnie i leczenie przeciwbólowe.
Magdalena Frąckiewicz jest absolwentką Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Pracuje w Klinice Otolaryngologii Dziecięcej. Współpracuje z Poradnią Otolaryngolodzy24.pl , udziela także odpowiedzi na pytania czytelników w naszym serwisie Porady Lekarskie
zobacz inne słuchawki przewodowe w materiały partnera
