Niewydolność serca - czym jest?
Niewydolność serca to stan, w którym narząd nie jest w stanie przepompować potrzebnej ilości krwi, co powoduje zmniejszenie wydolności organizmu i cały szereg powikłań. Wszystkie choroby serca, powodujące uszkodzenie mięśnia sercowego, mogą doprowadzić do jego niewydolności, w tym takie schorzenia jak: choroba niedokrwienna serca, zawał serca, wrodzone wady w budowie zastawek serca, a także zapalenie mięśnia sercowego, zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie tętnicze, kardiomiopatie (grupa schorzeń mięśnia sercowego), choroby wsierdzia i osierdzia. Niewydolność serca może obejmować obie komory serca lub jedną. Ryzyko rozwoju choroby rośnie wraz z wiekiem.
Niewydolność serca - kiedy serce jest niewydolne? Objawy niewydolności serca
Objawy niewydolności serca są różne, w zależności od tego, która komora jest uszkodzona, jedna czy też obie, a nasilenie objawów zmienia się w czasie. Można mówić o ostrej lub przewlekłej niewydolności serca. W początkowej fazie choroby pojawiają się trudności w oddychaniu tylko po intensywnym wysiłku fizycznym. Potem następuje pogorszenie i trudności z oddychaniem pojawiające się już po niewielkim ćwiczeniu. Ostatecznie duszności dotykają chorego nawet, gdy jest w fazie odpoczynku.
Symptomatyczne dla niewydolności serca jest uczucie duszności, które zmusza do przyjęcia pozycji siedzącej lub stojącej. Taki objaw nosi nazwę orthopnoe. Przyczyną duszności jest podwyższenie ciśnienia żylnego wewnątrz płuc i wysięg płynów, co wywołuje obrzęk płuc.
Wśród charakterystycznych symptomów niewydolności serca znajdują się:
- astenia, czyli przewlekłe zmęczenie, męczliwość mięśni, spowodowane zmniejszonym dopływem krwi do mięśni
- duszności, trudności w oddychaniu, zadyszka, krótki oddech podczas prób wysiłkowych, a także podczas spoczynku
- duszności i wrażenie duszenia się, które pojawia się, gdy chory kładzie się na wznak. Duszności ustępują, gdy siada lub wstaje. Dusznościom towarzyszy także suchy kaszel, albo z niewielką ilością wydzieliny.
- sinica, czyli niebieskawe zabarwienie skóry i śluzówek, sine końce palców i wargi
- obrzęki kończyn dolnych i kostek, gdy osoba prowadzi aktywny tryb życia, albo opuchnięcie obszaru krzyżowego, gdy chory leży w łóżku przez jakiś czas
- wodobrzusze, nagłe zwiększenie wagi ciała z powodu nagromadzenia wody w organizmie
- hepatomegalia (powiększenie i bolesność wątroby) oraz związane z tym zaburzenia układu trawiennego, nudności, jadłowstręt, ból i dyskomfort w jamie brzusznej
- zawroty głowy, problemy z koncentracją, zaburzenia pamięci, bezsenność, splątanie, bóle głowy
- nykturia, czyli częste oddawanie moczu w ciągu nocy, zmniejszenie ilości oddawanego moczu
- szmery oddechowe w płucach, świsty
- zaburzenia rytmu serca: wolny bądź zmienny puls, dodatkowe tony serca (galop)
- napięcie tkankowe odcinka szyjnego
Przebieg choroby może się zaostrzyć w sytuacji, gdy pojawia się dodatkowo stan zapalny układu oddechowego, zaburzenia rytmu serca, czopy zatorowe płuc, pochodzące z kończyn dolnych skrzepy krwi.
Niewydolność serca - stawianie diagnozy, powikłania, leczenie
Diagnoza stawiana jest na podstawie oceny klinicznej stanu chorego, a pomocne są analizy krwi oraz badania obrazowe. Dają wtedy wgląd w stopień zaawansowania choroby. Szuka się pierwotnej przyczyny niewydolności serca i - o ile to możliwe - leczy schorzenie podstawowe. Chory otrzymuje leki poprawiające pracę nerek (diuretyki). Zadaniem moczopędnych leków jest usunięcie z organizmu nadmiaru wody, likwidacja obrzęków i odciążenie serca. Ponadto chory otrzymuje leki rozszerzające średnie i drobne tętnice. W przypadku nadwagi konieczne jest przestrzeganie diety i zmniejszenie masy ciała. Należy kontrolować ilość wypijanych płynów oraz zjadanych kalorii. Trzeba ponadto ograniczyć sól oraz alkohol. Nie wolno w takim stanie palić papierosów. Pomocny jest umiarkowany, regularny wysiłek fizyczny.
Ciężkie stany niewydolności serca leczy się także wszczepiając choremu rozrusznik lub kardiowerter-defibrylator. W skrajnych przypadkach konieczna jest może być wymiana zastawki, pomostowanie aortalno-wieńcowe, a nawet przeszczep serca.
Wśród powikłań znajdują się: ryzyko powstania zatorów i zakrzepów, zaburzenia rytmu serca (zarówno przyczyna, jak i skutek), a także niewydolność nerek.
