Dysplazja szyjki macicy a rak szyjki macicy
Szyjka macicy to dolny odcinek narządu płciowego kobiety. Ma za zadanie podtrzymywać ciężarną macicę w trakcie ciąży i podczas porodu. Szyjka macicy zbudowana jest z tkanki mięśniowej oraz z tkanki łącznej i składa się z dwóch części - pochwowej oraz brzusznej. Część pochwowa pokryta jest wielowarstwowym nabłonkiem płaskim. Część brzuszna wyściełana jest nabłonkiem jednowarstwowym gruczołowym.
W przypadku nowotworów szyjki macicy najczęstszym jest rak zlokalizowany w komórkach nabłonka. Pod względem zachorowań na nowotwory wśród kobiet na świecie rak szyjki macicy jest trzeci w kolejności. W naszym kraju poziom zachorowań na ten typ raka utrzymuje się na średnim poziomie, ale mamy za to jeden z najwyższych w Europie wskaźników zachorowalności i umieralności. Najwięcej przypadków tej choroby obserwuje się wśród kobiet około 60-tego roku życia.
Raka szyjki macicy wywołuje zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), przenoszonego drogą płciową. Na wczesnym etapie rozwoju choroba nie daje wyraźnych i charakterystycznych objawów klinicznych. Może latami rozwijać się w milczeniu. Wśród symptomów w późniejszych stadiach znajdują się: upławy i krwawienia z dróg rodnych, bóle podbrzusza, krzyża, bioder. Potem następuje faza przerzutów do innych narządów. Stany przedrakowe i wczesne stadia choroby mają zatem bezobjawowy przebieg, stąd tak ważne są badania przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy.
W naszym filmie mówimy o tym, czy mięśniaki macicy można skutecznie leczyć tabletkami i zrezygnować z operacji?
Dysplazja szyjki macicy - stan przedrakowy
Stan przedrakowy oznacza, że proces zmian w nabłonku już się rozpoczął, ale jest możliwy do zatrzymania. Niebezpieczne zmiany w budowie i podziale komórek obejmują dopiero wnętrze nabłonka i nie wykraczają poza jego granice. Zmiany w nabłonku mogą się cofnąć, nasilić lub utrzymywać w niezmienionej postaci. Potencjalnie jednak mogą rozwinąć się w pełną formę raka, jeżeli nie zostaną zatrzymane w rozwoju.
Dysplazja szyjki macicy określana jest też mianem śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy (po angielsku skrót to CIN).
W zależności od nasilenia zmian w komórkach oraz od oceny ryzyka wyróżnia się trzy stopnie CIN:
- CIN I - neoplazja wewnątrznabłonkowa szyjki macicy I stopnia, oznaczająca najłagodniejsze zmiany
- CIN II - neoplazja wewnątrznabłonkowa szyjki macicy II stopnia, czyli średni poziom zmian w nabłonku
- CIN III - neoplazja wewnątrznabłonkowa szyjki macicy III stopnia, gdy doszło już do poważniejszych zmian i pojawiły się komórki najbardziej złośliwe
Dysplazja szyjki macicy - badania przesiewowe
Do badań przesiewowych wykorzystuje się cytologię. Polega na pobraniu z szyjki macicy niewielkiej ilości komórek nabłonka i ich zbadaniu pod kątem ewentualnych zmian nowotworowych. Na pierwsze badanie powinny się zgłosić kobiety po 20-25 roku życia lub w momencie rozpoczęcia współżycia płciowego. Potem cytologię powtarzamy co 2-3 lata, jeżeli ostatni wynik był prawidłowy. Natomiast częstsze badania, nawet co roku, zaleca się kobietom bardzo aktywnym seksualnie, często zmieniających partnerów, a także chorym na AIDS lub będącym nosicielkami wirusa brodawczaka ludzkiego. Cytologia pozwala na wczesne wykrycie zmian i rozpoczęcie odpowiedniego leczenia i wdrożenia zasad profilaktyki.
Dysplazja szyjki macicy - na czym polega leczenie?
Wyniki rozmazu cytologicznego, wskazujące na obecność zmienionych i nieprawidłowo dzielących się komórek, potwierdzane są przez badania mikroskopowe. Wcześniej wykonuje się badanie kolposkopowe, polegające na oglądaniu szyjki macicy, dolnej części kanału, sromu oraz pochwy przy użyciu urządzenia optycznego. Następnie pobiera się wycinek (to tzw. celowana biopsja) do badania pod mikroskopem, które ma ostatecznie potwierdzić obecność komórek nowotworowych w nabłonku szyjki macicy.
Teraz lekarz wydaje diagnozę i podejmuje decyzję, dotyczącą sposobu leczenia. Posiłkuje się także wynikami badania ginekologicznego, ultrasonografią lub innymi metodami diagnostycznymi. Uwzględnia się ponadto ogólny stan zdrowia i inne ewentualne schorzenia pacjentki.
W przypadku stwierdzonej dysplazji szyjki macicy stosuje się dwa rodzaje leczenia:
- chirurgiczne, które polega na wycięciu zmian (zabieg typu LEEP/LETZ, czyli wycięcie stożka z szyjki macicy przy pomocy specjalnej pętli lub elektrokonizacja, a więc usunięcie nieprawidłowych komórek poprzez działanie prądem. Pozostałe metody chirurgiczne to: konizacja, czyli wycięcie nożem chirurgicznym chorych komórek, a także konizacja laserem oraz amputacja chirurgiczna szyjki macicy.
- zabiegi niszczące tkanki (wykonywane rzadziej) to krioterapia, niszczenie laserem, elektrokoagulacja, czyli niszczenie komórek nowotworowych prądem
Wykonanie tych zabiegów zapobiega na ogół rozwojowi choroby. Za najlepszą profilaktykę raka szyjki macicy uważa się obecnie szczepienie młodych kobiet przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV).
