Wole (guzki tarczycy): przyczyny, objawy, leczenie

Wole pojawia się, gdy tarczyca działa nieprawidłowo, nie produkując odpowiedniej ilości hormonów. Gdy w powiększającej się tarczycy pojawiają się guzki, mówimy o wolu guzkowym.

Wole (guzki tarczycy) - charakterystyka

Jedną z najczęstszych chorób tarczycy, oprócz niedoczynności i choroby Hashimoto, pozostaje wole guzkowe. Jest to powiększenie całej lub części tarczycy, na której, w miarę rozrastania się, pojawiają się guzki. Wole guzkowe występuje u około 12 procent populacji świata. Znacznie częściej dotyka też kobiet. Częstość występowania wola guzkowego w Polsce wynosi ok. 8 procent.

Wole guzkowe może być umiejscowione na szyi lub w łuku aorty (wole śródpiersiowe), a także na szyi w okolicy mostka (wole zamostkowe). Za względu na budowę makroskopową rozróżniamy wole guzkowe, gdy guzki są wyczuwalne w czasie badania dłonią, a także guzki miąższowe, czyli utworzone przez miąższ tarczycy i guzki miąższowo-guzkowe, gdy mamy do czynienia zarówno z powiększonymi guzkami, jak i powiększonym miąższem tarczycy.

Ze względu na czynność tarczycy wole guzkowe dzielimy na:

• wole nadczynne - gdy hormony tarczycy wydzielane są w nadmiarze
• wole niedoczynne - spowodowane niedoborami hormonów tarczycy
• wole obojętne - gdy wydzielanie hormonów przez tarczycę nie jest zaburzone

Na naszym filmie: najważniejsze rzeczy, które powinieneś wiedzieć o tarczycy.

Wole (guzki tarczycy) - przyczyny

Do rozwoju wola guzkowego prowadzi wiele przyczyn. Najważniejszą pozostaje niedobór jodu w diecie. Brak jodu w organizmie powoduje zaburzenia w wydzielaniu głównego hormonu tarczycy, czyli tyroksyny (T4). Powoduje to nadmierne wydzielanie hormonu TSH (tyreotropina) przez przysadkę mózgową, która próbuje nadrobić zaległości. I to nadmiar hormonu TSH powoduje, że tarczyca zaczyna się powiększać, a w jej obrębie pojawiają się guzki.

Oprócz niedoborów jodu na powstanie wola mają wpływ także niedobory selenu, żelaza i witaminy A, niektóre leki, takie jak węglan litu, tyreostatyki, barbiturany, aminoglutetymid oraz niektóre diuretyki. Do rozwoju wola guzkowego może doprowadzić także kontakt z chemikaliami, w tym z nadchloranami, azotanami, a także flawonoidami i glikozynolanami.

Częstą przyczyną rozwoju wola guzkowatego są czynniki genetyczne, gdy wole guzkowate pojawia się u dzieci i młodzieży w obrębie jednej rodziny.

Wole (guzki tarczycy) - objawy

Wśród objawów znajduje się:

• powiększenie szyi
• guzki pod skórą
• dość rzadko wole guzkowe powoduje ból lub ucisk narządów szyi (gdy dochodzi do szybkiego rozrostu guzka w wyniku wylewu krwi do jego środka lub do rozrostu nowotworowego), może być też przyczyną chronicznej chrypki
• gdy wole bardzo się rozrośnie może powodować kłopoty z oddychaniem lub z przełykaniem

Wole (guzki tarczycy) - diagnostyka

Wielkość tarczycy dość łatwo jest zbadać za pomocą dłoni. Jeżeli tarczyca i guzki są wyczuwalne podczas badania, to oznacza, że są powiększone, a obecność guzków świadczy o nieprawidłowościach w działaniu tarczycy. Aby potwierdzić diagnozę wykonuje się badanie USG, a do stwierdzenia czy guzek ma charakter nowotworowy służy biopsja cienkoigłowa. Bada się również stężenia hormonu TSH we krwi. Jeżeli we krwi znajduje się zbyt dużo tego hormonu, dochodzi do nadczynności tarczycy i rozwoju tzw. wola guzkowego toksycznego. Natomiast prawidłowy poziom hormonu TSH oznacza rozwinięcie się wola guzkowego nietoksycznego. Dodatkowo, może być potrzebne wykonanie tomografii komputerowej lub RTG klatki piersiowej w przypadku wola zamostkowego.

Wole (guzki tarczycy) - leczenie

Wole wymaga regularnej obserwacji i wykonywania badań diagnostycznych przynajmniej raz w roku, takich jak USG tarczycy lub biopsja cienkoigłowa. Przy powiększającym się wolu rozpoczyna się leczenie hormonami tarczycy lub jodkiem potasu. Rozrośnięte wole, uciskające narządy szyi, wymaga operacji chirurgicznej. Taką operację wykonuje się także w sytuacji, gdy istnieje ryzyko rozwoju nowotworu tarczycy.

Powolny przebieg choroby nie jest trudny do leczenia. Groźnym powikłaniem jest natomiast możliwość rozwoju raka tarczycy. Wole guzkowe, wywołane przez niedobór jodu, wymaga suplementowania tego związku.