Tokoferol - co to za związek?
Tokoferol to zbiorcza nazwa grupy związków chemicznych, takich jak alfa-tokoferol, beta-tokoferol, gamma-tokoferol oraz delta-tokoferol, które wraz z tokotrienolami współtworzą witaminę E. Tę witaminę znamy jako związek chemiczny już od 1936 roku, kiedy to została wyizolowana z olejku z kiełków pszenicy. Witamina E jest właściwie mieszaniną tokoferoli i tokotrienoli, a najsilniejszą aktywność biologiczną wykazuje alfa-tokoferol.
Tokoferole należą do grupy alkoholi. Są związkami o silnych właściwościach przeciwutleniających. Znajdziemy je w roślinach, przede wszystkim oleistych, w orzechach, a także w zbożach, jajach, zielonych warzywach. Są rozpuszczalne w tłuszczach. Pod względem budowy chemicznej wyróżnia je posiadanie grupy hydroksylowej. Naturalny tokoferol jest łatwo przyswajalny przez organizm. Istnieje także syntetyczny odpowiednik, który wykorzystuje się do uzupełniania niedoborów witaminy E.
Tokoferol - wskazania
Alfa-tokoferol charakteryzuje się największą aktywnością wśród pochodnych tokoferolu. Jako przeciwutleniacz utrudnia powstawanie wolnych rodników i pomaga w ich usuwaniu z komórek. W przewodzie pokarmowym tokoferol wchłaniany jest w około 20-60 procentach. Najlepiej metabolizowany jest w towarzystwie tłuszczu, a organizm magazynuje go w wątrobie, tkance tłuszczowej, mięśniach oraz w gałce ocznej. Ponadto tokoferol jest częściowo metabolizowany w wątrobie, gdzie rozkłada się na glukuronidy, kwas tokofenowy i gamma-laktony. Natomiast nadmiar wydalany jest wraz z żółcią oraz moczem. Tokoferol przenika do pokarmu kobiecego, natomiast słabo przechodzi przez barierę łożyskową.
Do niedoborów witaminy E dochodzi stosunkowo rzadko. Dostarczamy ją organizmowi wraz z pożywieniem w wystarczających ilościach. Jednak do braków witaminy E może dochodzić w kilku przypadkach, takich jak: zespół złego wchłaniania, zaburzenia w pracy dróg żółciowych u dzieci, niedokrwistość hemolityczna wcześniaków oraz abetalipoproteinemia (zespół Bassena-Kornzweiga - choroba genetyczna, spowodowana mutacją genu kodującego białko MTP).
Tokoferol podawany jest pomocniczo przy:
- zanikach mięśni
- oligospermii
- kolagenozach
- mukowiscydozie
- miażdżycy
- zapobieganiu nawykowym poronieniom
- chromaniu przestankowym
- zaburzeniach potencji
- talasemii (niedokrwistość tarczowatokrwinkowa)
- zapobieganiu retinopatii wcześniaków
Tokoferol jest stosowany miejscowo, w formie maści, przy owrzodzeniach podudzi, guzkach krwawniczych, zmianach troficznych skóry przy kolagenozach oraz przy żylakach.
Tokoferol - dawkowanie
Tokoferol podawany jest według wskazań lekarza. Przy mukowiscydozie jest to od 50 mg/dzień u niemowląt do 100 mg/dzień u starszych dzieci. Niedobory witaminy E u wcześniaków wymagają 150-200 mg/dzień, a przy niedokrwistości hemolitycznej podaje się 100-200 mg/dzień. Przy abetalipoproteinemii stosuje się dawki od 50 do 100 mg/dzień. Przy innych wskazaniach z osobom po 15 roku życia zaleca się 100-500 mg/dzień. Natomiast miejscowo lek stosuje się w postaci maści, nakładanej na suchą skórę.
Tokoferol - przeciwwskazania, działania niepożądane
Tokoferol wchodzi w skład takich suplementów diety jak: Tokovit E, Vitagal Witamina E, Vitaminum E oraz innych.
Tokoferolu nie stosuje się w przypadku nadwrażliwości na składniki preparatu, a także przy hiperwitaminozie E, w zespole złego wchłaniania tłuszczu, hipoprotrombinemii (to niedobór protrombiny czyli II czynnika krzepnięcia krwi). Preparatu z tokoferolem nie należy stosować w połączeniu z innymi lekami z dodatkiem tokoferolu, aby nie doprowadzić do hiperwitaminozy E. Ponadto nie powinny przyjmować tokoferolu osoby z zaburzeniami czynności wątroby, czynności nerek, a także zażywające środki przeciwzakrzepowe (szczególnie pochodne kumaryny i indandionu).
Wśród działań niepożądanych zdarzają się, szczególnie przy przekroczeniu dawki: bóle głowy i brzucha, biegunka, uczucie nadmiernego zmęczenia, zakrzepowe zapalenie żył, zaburzenia widzenia, bóle piersi, zmiany na skórze, zaburzenia wydzielania hormonów tarczycy i hormonów steroidowych, zwiększenie stężenia cholesterolu i trójglicerydów we krwi.
Źródło: baza leków
